پدیده‌های طبیعی و غفلت‌های انباشته شده

کیکاوس پورایوبی - هر ساله با پدیده‌هایی در اکوسیستم و زیست بوم مواجه هستیم که خطرات آن چرخه زندگی و کشور را مورد هدف قرار می‌دهد، این توالی فزاینده نه تنها در کانون کلان مدیریت حل نشده بلکه همانند کوهی از سنگلاخ بر چهره فضای حیاتی و اجتماعی ما تلنبار شده است.
پدیده‌هایی مانند ترافیک، آلودگی‌هوا، بحران آب، انبوه حاشیه‌نشینی شهرهای بزرگ، ریزگردها، زلزله و...
خارج از میزان تاثیر و شدت و ضعف این پدیده‌ها بر گروه‌های اجتماعی، در یک تحلیل ساده می‌توان چنین ارزیابی کرد که پیامد این حوادث بر تمام قشرهای اجتماعی تاثیرگذار است، از مسئولین و دست‌اندرکاران، ثروتمندان، طبقه متوسط و آحاد مردم به نوعی با این بحران‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند. برای حل این مشکلات زمان بشدت در حال از دست رفتن است، نیاز به مطالعه، همایش، بخشنامه و ... نیست، چون به اندازه کافی در این زمینه‌ها تحقیقات صورت گرفته، چانه‌زنی و دستورالعمل نوشته شده.
در این بین راهکار عملی و برنامه‌ریزی راهبردی حلقه‌ مفقوده‌ای است که هیچ وقت پیدا نشده، پرکتیکال بودن با نظریه‌پردازی متفاوت است، مهندسی اجتماعی علاوه بر هزینه، نیاز به متخصصین مربوطه را دارد، هیچ کس خود را بی‌نیاز از نظریه نمی‌داند اما به چالش کشاندن مشکلات نیاز به بالا زدن آستین و تجربه و علم کافی دارد.


مرسوم است هر زمان بحران به نقطه حاد خود نزدیک می‌شود و یا از آن می‌گذرد زنگ‌ها به صدا در آمده و گوشها از حرف‌های تکراری خسته می‌شود و پس از مدتی که بحران فروکش می‌کند زندگی به حالت عادی برگشته و همه چیز به بوته فراموشی سپرده می‌شود.
اخیرا شاهد زلزله‌های پی‌در‌پی در جنوب کشور هستیم، اگرچه این پدیده طبیعی با کشور ما بیگانه نیست، فقط به یک مورد از احتمالات زلزله که در کشور گزارش شده تامل فرمایید: هر ساله دو زلزله ۶ تا ۶/۹ و ۷ تا ۷/۹ با احتمال ۰/۲ یعنی هر پنج سال یک مورد از چنین زلزله‌ای بوقوع می‌پیوندد.
اگر چنین زلزله‌ای در هر یک از شهرهای بزرگ کشور مانند تهران، مشهد، تبریز، شیراز، قم و... رخ دهد چگونه می‌توان آن را مدیریت کرد؟ خصوصا گرفتاری‌هایی که اکنون پایتخت کشور با آن درگیر است با توجه به بافت طبیعی شهر، گسل‌هایی که آن را محاصره کرده، انبوه جمعیت و ده‌ها مشکلات دیگر، می‌توان پس از وقوع بلایای طبیعی ۰آنرا هدایت و مدیریت کرد؟
آیا شاکله و اساس همبستگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کل کشور به خطر نمی‌افتد؟ پایتخت با جمعیتی بالغ بر ۱۰ میلیون نفر و حاشیه‌ای بسیار گسترده در شرایط بحرانی چه اوضاعی خواهد داشت؟ اگر در زمان مناسب برای ترافیک کشنده و رفع آلودگی هوای آن چاره‌اندیشی شده بود امروز در مدیریت شهری تا این اندازه مستاصل نبودیم، بنابراین از اکنون برای بهبود زیست اجتماعی و پیامدهای مخرب بلایای طبیعی اقدام نماییم، شاید فردا دیر باشد.