روزنامه خراسان
1401/05/19
دانش ایرانی در مدار ۵۰۰ کیلومتری
گروه اجتماعی - ساعت ۱۰:۲۲ دیروز، ماهواره «خیام» به فضا پرتاب شد و حدود 2 ساعت بعد، اولین دادههای تلهمتری خود را به پایگاه فضایی ماهدشت ارسال کرد تا نخستین سیگنالهای موفقیتآمیزی این پرتاب دریافت شود. امروز بر اساس گزارشهای منتشر شده توسط سازمان فضایی ایران و خبرگزاریهای رسمی، به این موضوع پرداختهایم که این ماهواره چه ویژگیها و کاربردهایی دارد؟تحولی در دقت تصویربرداری ماهواره ای
خیام، یک ماهواره سنجش از راه دور با قابلیت تصویربرداری با دقت یک متر است که از این نظر یک تحول در صنعت هوافضای کشور به شمار میآید؛ چرا که دقت تصویربرداری ماهوارههای پیشین ما، 10 تا 5 متر بود و دقیقتر شدن آن تا یک متر بسیار دارای اهمیت است. این ماهواره قرار است تا 5 سال، مورد استفاده ما قرار بگیرد و از دادههای آن استفاده کنیم.
اولین ماهواره 600 کیلوگرمی ایران
در مدار 500 کیلومتری
دستاورد دیگر ما، پرتاب ماهواره با وزن 600 کیلوگرم به مدار 500 کیلومتری زمین است. سال گذشته ماهواره تمام ایرانی «نور 2» به وزن 50 کیلوگرم و با ماهواره‌بر بومی قاصد، در مدار 500 کیلومتری زمین قرار گرفت و طبق برنامه، تا پایان امسال نیز به توان پرتاب ماهوارههایی با وزن چندصد کیلوگرم به این مدار دست خواهیم یافت. همچنین بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته، قرار است تا پایان دولت سیزدهم، امکان دستیابی به مدار ۵۰۰ کیلومتری برای ماهوارههایی تا ۵۰۰ کیلوگرم محقق شود. اما خیام اولین ماهواره ما با بیش از نیم تن وزن است که وارد این مدار میشود.
چرا همکاری با روسیه؟
نکته مهم درباره دلیل همکاری ما با روسیه در پرتاب این موشک، همین موضوع است؛ چراکه ما فعلا خودمان امکان پرتاب ماهوارههای چندصد کیلویی به مدار 500 کیلومتری را نداریم و به همین دلیل این پروژه با همکاری روسیه، با ماهواره‌بر «سایوز» و از پایگاه «بایکونور» قزاقستان انجام شد. طبق گزارش تسنیم، پایگاه فضایی بایکونور نخستین فرودگاه فضایی جهان برای پرتاب‌های مداری، انسانی و بزرگترین تأسیسات پرتاب فضایی در جهان است که در اختیار روسیه قرار دارد و تمامی پروازهای فضایی خدمه روس، از بایکونور انجام میشود. علاوه بر آن، با توجه به ضریب اطمینان بالای پرتابگر سایوز در پرتاب و مدارگذاری ماهوارهها، بسیاری از کشورهای صاحب چرخه کامل فناوری فضایی نیز که خود توانایی پرتاب ماهواره را دارند، از پرتابگرهای روسی استفاده میکنند.
انتشار بیانیه در خبرگزاری روسی
دیروز خبرگزاری روسی اسپوتنیک هم خبری را با عنوان «بیانیه مطبوعاتی پرتاب ماهواره خیام از ایستگاه فضایی بایکونور» منتشر کرد که در آن آمده است: «پرتاب سایوز2.1-b با یک فضاپیما در ساعت 08:52 به وقت مسکو انجام و ماهواره با موفقیت به مدار محاسبه شده پرتاب شد، این دستگاه برای نظارت و بررسی سطح زمین برای اهداف غیرنظامی طراحی شده است». این خبرگزاری همچنین با اشاره به دیدار روز گذشته «یوری بوریسوف» مدیرکل شرکت دولتی روسکوسموس(سازمان فضایی فدرال روسیه) با عیسی زارع پور وزیر ارتباطات ایران نوشت: «طرفین در این دیدار خاطرنشان کردند که پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره به مدار، نقطه عطف مهمی در توسعه روابط دوجانبه است و زمینه را برای گسترش و تقویت همکاری‌های دو کشور در بخش فضایی فراهم می‌کند».
کاربردهای خیام چیست؟
موضوع مهم دیگری که در واقع اصل ماجراست و باید به آن اشاره کرد، کاربردهایی است که ماهواره خیام برای ما خواهد داشت:
- ارتقای بهره وری در حوزه کشاورزی
- پایش دقیق منابع آبی کشور
- مدیریت مخاطرات طبیعی و پایش مخاطرات زیست محیطی
- پایش تغییرات کاربری
- شناسایی ساخت و سازهای غیرمجاز
-مقابله با جنگل خواری
- پایش معادن و اکتشافات معدنی
- پایش مرزهای کشور
سازمان فضایی ایران بر این موضوع هم تاکید کرده است که شایعات منتشرشده در خصوص استفاده از تصاویر این ماهواره برای مقاصد نظامی سایر کشورها صحت ندارد.
در کنترل کامل ایران
این نکته هم حائز اهمیت است که طبق اعلام سازمان فضایی ایران، تمامی فرمانهای مربوط به کنترل و بهره‌برداری از این ماهواره، از روز اول و بلافاصله پس از پرتاب توسط کارشناسان ایرانی مستقر در کشور انجام و صادر میشود، ضمن آنکه به دلیل استفاده از الگوریتمهای رمزنگاری شده، هیچ کشور دیگری امکان دسترسی به اطلاعات آن را نخواهد داشت.
این موضع سازمان فضایی ایران، پاسخی به ادعای روزنامه واشنگتنپست است که هفته گذشته مدعی شده بود روسیه قصد دارد از این ماهواره برای چند ماه یا بیشتر به منظور پشتیبانی از تهاجم نظامی خود به اوکراین استفاده کند و سپس کنترل آن را در اختیار ایران قرار دهد (به نقل از یورونیوز).
4 ماه دیگر، انتشار اولین تصاویر دریافتی از خیام
البته درباره خیام باید این نکته فنی را هم بدانیم که طبق گفته «علیرضا نعیمی» مدیرکل بهره‌برداری سازمان فضایی ایران به ایرنا، این ماهواره هنوز در شرایط مرحله کاربردی قرار نگرفته و نیاز به فرصت چهارماهه برای فرایندهای تکمیلی دارد تا بعد از آن تصاویر دریافتی از این ماهواره منتشر شود.
حاشیه داخلی؛ محصول کار کدام دولت؟
پرتاب ماهواره خیام، اگرچه یک دستاورد و موفقیت ملی است اما همانند اغلب اتفاقات دیگر در کشور، با برخی واکنشهای سیاسی نیز همراه شد. از جمله خبرگزاری ایرنا، به عنوان رسانه دولت، با تیتر «پروژهای بر زمین مانده که دولت سیزدهم آن را احیا کرد» این دستاورد را نتیجه اقدامات دولت سیزدهم برشمرد که البته محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت دوازدهم، با انتشار تصویر تیتر ایرنا در کانال تلگرامی خود، حکایتی از انوری را بازخوانی کرد و به نقل از او نوشت: «شعر دزد» دیده بودم اما «شاعر دزد» ندیده بودم. او همچنین نوشت: «ضمن تشکر از همه دستاندرکاران پروژه خیام در دولتهای ۱۱ و ۱۲ و ۱۳، این دستاورد ملی را به همه تبریک عرض می‌کنم».
مرتضی براری رئیس سابق سازمان فضایی ایران هم حدود یک هفته قبل توضیحاتی درباره ماهواره خیام منتشر کرد که در آن آمده بود: «قرارداد ساخت و پرتاب این ماهواره با دقت بسیار بالا، پس از توافق برجام، و مذاکره با سه کشور دارای فناوری، در اوایل سال ۹۶ و اواخر دولت یازدهم توسط سازمان فضایی ایران و وزارت ارتباطات با شرکتهای روس، که شرایط فنی بهتری داشتند، امضا و تبادل شد و کار ساخت این ماهواره نیز که ۴ سال به طول انجامید، در اوایل سال ۱۴۰۰ به پایان رسید». البته خبرگزاری دولت درباره این موضوع هم ادعایی را مطرح کرد و نوشت: «قرارداد ماهواره خیام در سال ۱۳۹۶ منعقد شده بود اما به دلیل مشکلاتی از جمله عقد قرارداد شتابزده و نداشتن پشتوانه حقوقی، اجرایی شدن آن به تاخیر افتاده بود که در دولت سیزدهم، به سرانجام رساندن آن به عنوان یک ماموریت ویژه تعیین و قرارداد جدیدی منعقد شده که در متن آن تمامی موارد مدنظر ایران، که در قرارداد اولیه لحاظ نشده بود، گنجانده شد و به امضای طرفین رسید.
سایر اخبار این روزنامه
خداقوتی استاندار به خبرنگاران و رسانه های استان در تحریریه خراسان
تکرار تراژدی استخرهای ژئوممبران ، این بار 5 قر بانی !
رستگاری کودکان با سواد رسانه‌ای
روایت وزارت صمت از کیفیت خودروها
متن نهایی یا متن بورل؟
دانش ایرانی در مدار ۵۰۰ کیلومتری
بازی جدید اروپا بر سر نهایی بودن متن پیشنهادی
روایتی متفاوت از «حماسه امام سجاد(ع)»
پیشنهاد نظارتی پلتفرم‌ها به مجلس و دولت
راهی برای فرار از اسقاط خودرو!
ماجرای مرموز پسر عینکی !
کشف راز کیهانی توسط پژوهشگران دانشگاه شریف
