سایه سنگین واردات و برجام ناتمام بر بازار خودرو

آرمان ملی – صدیقه بهزادپور: واکنش‌های بازار خودرو به دو پارامتر مصوبه واردات و برجام در روزهای اخیر با نوساناتی همراه بود که به کاهش و افزایش نسبی قیمت خودرو منجر اما بازار همچنان در رکود به‌سر می‌برد و در انتظار تعیین تکلیف سیگنال رخدادهای غیراقتصادی بر اقتصاد و بازار خودرو است و امیدوارانه آخرین اخبار را برای ورود به میدان جهت خرید خودروهای ایرانی یا خارجی دنبال می‌کنند. به منظور بررسی وضعیت بازار خودرو و پیش بینی قیمت خودرو در بازار با فیروز نادری، کارشناس صنعت خودرو به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
عوامل تعیین کننده بر قیمت خودرو و تعیین تکلیف این صنعت در حال حاضر چیست؟
مبحث واردات خودرو و همچنین احیای توافق دو شاخصی هستند که عامل تغییرات بسیاری در قیمت‌گذاری خودرو هستند و اگر این دو مساله در کشور نهایی شود بازار خودرو دچار نوساناتی در قیمت‌گذاری‌ها خواهد شد اما در حال حاضر مصوبه واردات خودرو با وجود سروصدای فراوان و پرداخته شدن به آن هنوز به جایی نرسیده است و حتی دستورالعمل واردات خودرو به کشور نهایی نشده و البته آنچه در این قسمت هم گفته می‌شود بسیار با واقعیت‌های بیرونی و در حقیقت توانمندی‌های موجود در حوزه واردات متفاوت است و به نظر نمی‌آید که این امر به این زودی‌ها محقق شود، هرچند مسئولان وعده عملیاتی شدن این مساله تا شهریور ماه را داده بودند اما هنوز هیچ اقدام عملی صورت نگرفته و بعید است که تا سه الی چهار ماه آینده هم اتفاقی جدید در واردات خودرو رخ دهد.
آیا موانع سر راه واردات خودرو بیشتر مربوط به مسائل و مشکلات داخلی است یا عوامل تاثیرگذار خارجی در حوزه اقتصادی یا غیراقتصادی نیز بر آن تاثیر‌گذار است؟


مسلماً کسانی که در داخل کشور به ساخت خودرو و در مجموع در صنعت خودرو فعال هستند تمایل چندانی به محقق شدن واردات خودرو و رقابتی شدن بازار در این صنعت ندارند و در این راستا تمام کسانی که در بخش‌های جانبی صنعت خودرو نیز فعال هستند از عینی شدن واردات خودرو و از دست دادن بخشی از بازار خودرو متضرر می‌شوند و مسلماً ضرر و زیان آنها از این ناحیه که دایره رقابت برای آنها در مقایسه با خودروهای خارجی و تعرفه‌ای که دولت البته قصد واردات خودرو را دارد تنگ‌تر خواهد شد و در این بین تمام کسانی که تولیدکننده قطعات و فعال در صنایع جانبی خودروهای داخلی هستند نیز امیدوارند که واردات خودرو یا انجام نشود یا به تاخیر افتد و یا حداقل شرایط دشوارتری برای آن در نظر گرفته شود تا همچنان بتوانند سهم مطلوب‌تری از بازار خودرو در کشور را در قبضه خود داشته باشند.
ارزیابی شما از وضعیت حال حاضر بازار خودرو در مواجهه با دو شاخص تعیین کننده قیمت یعنی واردات و احیای برجام چیست؟
بازار خودرو در روزهای اخیر به محض شنیدن خبرهایی از احیای برجام تغییرات مشهودی داشت و قیمت‌ها کاهش محسوسی داشت اما پس از آن شاید به دلیل قطعی نشدن توافق نهایی و صحبت‌های حاشیه‌ای که در این خصوص انجام شد، مجدداً کاهش نامحسوسی داشت و امروز شاهد این هستیم که رکود بر بازار حاکم شده است که بیشتر ناشی از جو حاکم بر این بازار است و شاید بتوان گفت تغییرات اعمال شده بیشتر ناشی از حاکمیت جو روانی در این بازار خودرو باشد تا شاخص‌های واقعی تعیین کننده قیمت بازار خودرو و البته اینکه باوجود وعده دولت در محقق شدن واردات خودرو در شهریور ماه و عملیاتی نشدن آن با وجود قرار گرفتن در موعد انجام این وعده و رخ ندادن هیچ اتفاقی از جمله عوامل تاثیرگذار بر رکود بر بازار این محصول باشد که همه را چشم انتظار نتایج مصوبه واردات خودرو و همچنین نهایی شدن برجام و مشخص شدن این عامل سیاسی بر اقتصاد کشور به ویژه صنعت خودرو کرده است.
کاهش تقاضای موجود برای خودرو چه دلیلی به جز عوامل مذکور در کشور دارد؟
طولانی شدن بحث واردات از اصلی‌ترین عوامل رکود و کاهش تقاضا برای صنعت خودرو است و اینطور که به نظر می‌رسد کاهش یا افزایش قیمت خودرویی فعلاً نخواهیم داشت و فعلاً بازار بدون نوسان باقی خواهد ماند هرچند اگر خبر جدیدی از واردات خودرو یا توافق رخ دهد بدون شک قیمت خودرو کاهشی و تقاضا برای این محصول افزایش خواهد یافت، چراکه با توجه به آیین نامه تدوین شده اجرایی واردات خودرو در وزارت صمت و تعیین قیمت 10 تا 20 هزار دلاری خودروهای وارداتی حتی با احتساب تعرفه واردات احتمال روی آوردن مردم به خودروهای داخلی بسیار کم خواهد بود حتی اگر قیمت برخی خودروهای وارداتی بالغ بر 40 تا 50 هزار دلار و با تعرفه 95 درصد نیز باشد باز هم تمایل خریداران به خودروهای خارجی خواهد بود اما در حال حاضر اقدام عملی و تقاضا برای خرید به‌طور قطع تا زمان تعیین تکلیف شدن واردات و یا احیای برجام به تعویق می‌افتد هر چند اخباری که درباره واردات خودرو شنیده می‌شود تا الان در حد حرف بوده است که به نظر می‌رسد که یا عملیاتی نشود یا اینکه هنوز فاصله بسیاری تا عملی شدن این مصوبه داشته باشم.
پیش بینی شما از قیمت خودروها در صورت عملیاتی شدن واردات چیست؟
مسلماً در صورت نهایی شدن برجام و مصوبه واردات شاهد کاهش قیمت و افزایش عرضه خواهیم بود و در این بین کیفیت محصولات داخلی نیز که به دنبال این اتفاق رخ خواهد داد افزایش می‌یابد. مسلماً در صورت نهایی شدن واردات بر اساس آیین نامه تدوین شده در این خصوص شاهد کاهش قیمت و افزایش عرضه خواهیم بود و البته در این راستا بازار این محصول نیز رقابتی‌تر می‌شود و افزایش کیفی محصولات داخلی نیز از نتایج این رویکرد خواهد بود خارج شدن حالت انحصاری خودرو در کشور با اجرایی شدن واردات باعث می‌شود که تولیدکنندگان داخلی در اندیشه به روزرسانی خودروهای تولید شده باشند و مردم نیز سرمایه‌های خود را برای خرید بین محصولات خارجی و داخلی بر اساس کیفیت به جریان خواهند انداخت، هرچند که اخیرا خودرو به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده بود که متأسفانه مصرف کنندگان کمتر به کیفیت آن می‌اندیشیدند و بازار خودرو شاهد قیمت‌های کاذب در کشور بود، هر چند از هفته قبل به دلیل اخبار سیاسی با نوسان جزئی همراه بود اما به نظر نمی‌آید که کاهش قیمتی در راه باشد و اگر افزایش قیمت جزئی نیز به دنبال داشته باشد قابل توجه نیست این درحالی است که به گفته وزیر صمت سال آینده خودروهای اقتصادی وارد بازار می‌شود این صحبت‌ها و وعده‌ها تا زمانی که عملی نشوند نمی‌توانیم شاهد تغییری در بازار خودرو باشیم، چراکه بازار خودرو در حال حاضر بازار دلاری است و البته اگر تغییراتی در بازار ارز و دلار رخ دهد مسلماً باید شاهد تغییر قیمت در بازار خودرو نیز همچون محصولات دیگر باشیم.
در صورت احیای برجام شاهد چه تغییراتی در صنعت خودرو خواهیم بود؟
مسلماً حضور خودروسازان خارجی در کشور بعد از فاصله زمانی کوتاه‌مدت در کشور از گزینه‌هایی به شمار می‌رود که احتمال خیلی زیاد در پیش‌رو داریم این مساله‌ای است که تقریبا در برجام قبلی نیز شاهد آن بودیم و اگرتوافق پیشین ادامه می‌یافت شاهد حضور خودروسازان بیشتر در کشور و تولید محصولات جدیدتر در کشور بودیم که به شکل مشارکتی یا ckd صورت می‌گرفت و پلتفرم‌های جدیدی به بازار عرضه می‌شد و این روند به احتمال زیاد در صورت قطعیت احیای برجام در کشور تکرار خواهد شد و تمام فعالان صنایع جانبی نیز مانند قطعه‌سازان از آن بهره‌مند خواهند شد و چرخه صنعت در عرصه بازار رقابتی شده خودرو سریعتر از قبل خواهد چرخید و خریداران نیز به خودرو به‌عنوان کالای سرمایه‌ای در اقتصاد ناسالم نگاه نخواهند کرد و همگان از جهش صنعت خودرو بهره‌مند خواهند شد و البته یکی از دیگر مزایایی که در این میان انتظار می‌رود که رشد مطلوبی داشته باشد، تحول در انتقال تکنولوژی و دانش نوین و فناوری‌های صنعت خودرو است که مجال رشد بیشتری به صنعت خودرو خواهد داد.