چرایی فساد در اقتصاد

محمودمیرلوحی فعال سیاسی اصلاح‌طلب اقتصاد ايران داراي ظرفيتي برابر با 500 ميليارد دلار است. اقتصادي که در اين حد متوسط است و اقتضائات خود را دارد و اگر نتواند مراحل جنيني خود را به درستي طي کند؛ فساد و رانت در آن فزوني خواهد يافت. روزگاري اگرسخن از فساد 123 ميلياردي به ميان مي آمدکشور به لرزه ‌مي‌افتاد اما امروز فساد و ارقام آن عادي شده است. روزي رسانه‌ها از پرونده فساد رفيقدوست مي‌نوشتند و بعد‌ها پرونده فساد مه‌آفريد خسروي رسانه‌اي شد و اين مورد در پرونده بابک زنجاني به اوج رسيد و بعدها چندين مورد ديگر هم رسانه‌اي شد و هم اکنون پرونده‌اي در ارتباط با فولاد مبارکه مطرح است که گويا و البته برخي وابستگي به آن و اعداد آن را نفي مي‌کنند. از اين جهت مي‌توان مدعي شد فساد وارد فاز خطرناکي شده است که اگر روند آن اصلاح نشود، هر از چند گاهي فسادهايي با اعداد بزرگ‌تري را شاهد خواهيم بود. اقتصاد ايران براي فرار از فساد بايد به سمت رقابتي شدن حرکت کند. دولت بايد از بنگاه‌داري فاصله بگيرد آن گاه در مسير بازسازي اقتصاد ايران قرار خواهيم گرفت. البته ظاهرا اصل 44 در ايران اجرايي شده است اما ناقص اجرا کردن اصل 44 بر عمق فساد افزوده است زيرا اگر اين بنگاه‌ها به شيوه دولتي اداره مي‌شد، دولت مسئوليت آن را مي‌پذيرفت. در خصوصي سازي‌ها عموما شرکت‌هاي دولتي به صندوق‌ها از صندوق فرهنگيان تا صندوق ديگر واگذار شد که اکنون نه زير نظر دولت قرار دارند و نه خصوصي هستند. از اين جهت نه مي‌توان قوانين مربوط به بخش خصوصي را در ارتباط با آنها در نظر گرفت و نه طبق آن اين شرکت‌ها را مورد بازخواست قرارداد و نه مي‌توان بر اساس شرکت‌هاي دولتي اقدام به مديريت آنها کرد تا مورد سوءاستفاده قرار نگيرند. اکنون سهامداران حقيقي هيچ نقشي در اين شرکت‌ها ندارند. بخش قابل توجهي از سهام فولاد مبارکه مربوط به نهادهاي مختلف است که متأسفانه به‌خاطر همين مشکلات اعلام شده زير سوال رفته‌اند. از سوي ديگر اگرچه اين شرکت‌ها خصوصي شده‌اند اما هيات‌مديره آن همچنان توسط وزارتخانه‌ها تعيين مي‌شوند. هيات‌مديره اين شرکت‌ها هرجا به‌سودشان باشد از طريق قوانين دولتي شرکت‌ها را مديريت مي‌کنند و هرجا به نفعشان باشد از طريق قوانين مربوط به شرکت‌هاي خصوصي اقدام به اداره شرکت مي‌کنند. اين موارد مي‌تواند به مشکلات متعددي تبديل شود. از جمله آن فسادهايي است که هر از چند گاهي از يک شرکت خصولتي شنيده مي‌شود.