روزنامه وطن امروز
1401/06/21
یوآن دیجیتال علیه دلار
گروه اقتصادی: پیشرفت‌های فناورانه اخیر موجی از محصولات و خدمات مالی نظیر کیف پول دیجیتال، اپلیکیشن‌های پرداخت موبایلی و دارایی‌های دیجیتالی جدید مانند رمز ارزها و استیبل کوین‌ها را به وجود آورده است. این پیشرفت‌ها همچنین بانک‌های مرکزی در سراسر جهان را به بررسی مزایا و خطرات بالقوه انتشار «ارز دیجیتال بانک مرکزی» یا «CBDC» سوق داده است. ارز دیجیتال بانک مرکزی در واقع دارایی دیجیتالی است که توسط بانک مرکزی یک کشور صادر میشود و دولت‌ها آن را به عنوان پول رسمی دیجیتال به رسمیت می‌شناسند. مفهوم فعلی CBDCها از بیت‌کوین و رمزارزها الهام گرفته شده است، اگرچه CBDCها با رمزارزها تفاوت بنیادین دارند. مهم‌ترین ویژگی رمزارزهایی مانند بیت‌کوین غیرمتمرکز بودن آنهاست، در حالی که «ارز دیجیتال بانک مرکزی» توسط بانک مرکزی یک کشور صادر میشود که نه غیرمتمرکز است و نه از بلاکچین استفاده می‌کند، چراکه اساسا به دلیل ماهیت متمرکز نیازی به آن ندارد. ارز دیجیتال بانک مرکزی اساسا توکن دیجیتال است که توسط بانک مرکزی و دولت یک کشور پشتیبانی میشود. این توکن‌ها متمرکز و تابع همان سیاست‌های مالی سنتی هستند. بانک‌های مرکزی بر توزیع و گردش CBDC نظارت کامل دارند. در مقابل، ارزهای رمزنگاری شده غیرمتمرکز هستند و برخی مانند بیت‌کوین، میزان عرضه ثابتی دارند. معمولا CBDCها با هدف دسترسی توسط جمعیت بیشتری طراحی می‌شوند. همچنین با توجه به اینکه در چنین سیستمی، مقامی مرکزی موضوع را راهبری می‌کند، این احتمال وجود دارد که معامله با آنها ارزان‌تر تمام شود. پروژه e-yuan چین (یوآن دیجیتال سابق) برجسته‌ترین پروژه CBDC تاکنون است. «چین» یکی از نخستین کشورهایی بود که قابلیت‌های پایداری یک CBDC را مورد بررسی قرار داد و تحقیقات خود را از اوایل سال 2014 آغاز کرد. در همین رابطه نشریه «اکونومیست» در گزارشی تحلیلی با برشمردن مزایای یوآن دیجیتال، این ارز را به عنوان راهی برای فرار از انحصار دلار عنوان کرده است. به گزارش «وطن‌امروز» به نقل از «اکونومیست»، وابستگی چین به دلار مدت‌هاست که منبع ناامیدی و ضعف در پکن بوده است. این امر نه‌تنها آسیب‌پذیری چین را در برابر تحریم‌ها تقویت می‌کند، بلکه چین را تحت تاثیر متغیر‌ها و تحولات کلان اقتصادی آمریکا قرار می‌دهد. اگرچه برای بیش از یک دهه، چین تلاش کرده است تا یوآن را به عنوان جایگزین دلار تبلیغ کند اما این روند به‌شدت کند پیش می‌رود و موانع زیادی در این بین وجود دارد. اما این تنها هدفی نیست که چین به دنبال آن است؛ پکن در آرزوی ساختن سیستم پرداختی است که استفاده از آن برای شرکای تجاری خود آسان‌تر و مسدود کردن آن برای آمریکا سخت‌تر باشد؛ آرزویی که به نظر می‌رسد یوآن دیجیتال آن را محقق خواهد کرد. از ماه مه 2020 چین نسخه دیجیتالی یوآن را که اکنون به نام e-cny شناخته میشود، آزمایش کرده است. ساکنان 23 منطقه آزمایشی در 15 استان می‌توانند «کیف پول الکترونیکی» را در تلفن‌های خود دانلود کنند. کیف پول‌ها توسط بانک‌ها یا پلتفرم‌های پرداخت محبوب آنها مانند Alipay ارائه می‌شوند. به گفته بانک مرکزی چین (pboc)، حدود 260 میلیون فرد و 4.5 میلیون فروشگاه اکنون می‌توانند از یوآن دیجیتال استفاده کنند. این ارز دیجیتال از زمان آغاز به کار تا پایان ماه مه در بیش از 260 میلیون تراکنش به ارزش حدود 83 میلیارد یوآن (12 میلیارد دلار) با میانگین اندازه تراکنش حدود 300 یوآن استفاده شده است. * یوآن دیجیتال جایگزین دلار خواهد شد؟ به گفته کارشناسان، یوآن دیجیتال ممکن است به شکستن وضعیت انحصاری دلار کمک کند و می‌تواند برای تامین مالی پروژه‌های مرتبط با طرح «یک کمربند - یک جاده» استفاده شود. به نظر می‌رسد برخی از بزرگ‌ترین معتقدان به پتانسیل e-cny ناظران محتاط در آمریکا باشند. کتابی که اخیرا توسط مؤسسه آمریکایی «هوور» منتشر شده است، استدلال می‌کند که e-cny می‌تواند نقش مهمی در بین‌المللی کردن یوآن و تغییر چشم‌انداز ژئواکونومیک ایفا کند. از نظر این موسسه آمریکایی، احتمال دارد کشورهایی که به دنبال دور زدن تحریم‌های غرب هستند، استفاده از e-cny را به عنوان یک کانال جایگزین برای تراکنش‌های فرامرزی بررسی کنند. e-cny می‌تواند از چندین جهت به بین‌المللی شدن یوآن کمک کند. می‌تواند پرداخت‌های فرامرزی را برای خارجی‌ها آسان‌تر و ارزان‌تر کند و مسدود کردن این تراکنش‌ها برای اهداف ژئوپلیتیک را برای آمریکا سخت‌تر کند. * یوآن دیجیتال، ارزی غیرقابل تحریم! واکنش آمریکا به جنگ اوکراین نشان داده است دولت‌های غربی می‌توانند بانک‌های خارجی را با اخراج از سوئیفت از کار بیندازند. همچنین دولت آمریکا می‌تواند ارتباط یک کشور را با نهادهای مالی خود قطع کند که در نتیجه بانک‌های آن کشور نمی‌توانند عملیات تسویه دلاری با سایر نقاط جهان را انجام دهند. پرداخت‌ها با یوآن دیجیتال نه به دلار و نه از طریق سوئیفت انجام میشود و براحتی سیستم بانکی جهانی را دور می‌زند. بنابراین یوآن دیجیتال کارآیی تحریم‌های مالی آمریکا را کاهش می‌دهد و از دقت آن می‌کاهد. این امر انگیزه‌ای میشود برای استفاده و کاربرد بیشتر یوآن دیجیتال در جهان. البته آمریکا اگرچه نمی‌تواند مانع انجام مبادلات تجاری با یوآن دیجیتال شود اما می‌تواند هر کشوری را که از این پول استفاده کند تحریم و آن کشور را از سیستم مالی و بانکی خود محروم کند. با این حال باید گفت دولت آمریکا نمی‌تواند نظارت و کنترلی بر مبادلات با یوآن دیجیتال داشته باشد و بنابراین نمی‌تواند تشخیص دهد کدام دولت یا کشور وارد چنین مبادلاتی شده است. به هر ترتیب هزینه و آسیب‌پذیری کمتر در برابر تحریم‌ها، کشورها را به استفاده از یوآن دیجیتال تشویق خواهد کرد. اما مقامات چین برای بین‌المللی کردن این پول یک نگرانی دارند و آن خروج ارزهای بین‌المللی از کشور به واسطه یوآن دیجیتال است. دولت چین برای ساکنان محلی خود محدودیت‌هایی را در زمینه تبدیل یوآن دیجیتال به دلار وضع کرده است اما اگر می‌خواهد یوآن دیجیتال به عنوان ارزی رایج در سطح بین‌المللی مورداستفاده قرار گیرد نمی‌تواند چنین محدودیت‌هایی را برای شرکت‌ها و کشورهای خارجی وضع کند. اگرچه در حال حاضر ارزهای دیجیتالی مانند یوآن دیجیتال یا رمزارزهایی همچون بیت‌کوین جذابیت کمتری در اقتصاد نسبت به ارزهای واقعی دارند اما به نظر می‌رسد در بلندمدت شاهد افزایش اهمیت و نقش‌آفرینی بیشتر ارزهای دیجیتال در اقتصاد جهان خواهیم بود.
