روزنامه خراسان

چهارراه ترانزیتی شانگهای

رعیت نواز- در روزهای اخیر اسناد عضویت دایم ایران در سازمان همکاری شانگهای به امضای وزیر امور خارجه ایران  رسید و کشورمان نهمین عضو اصلی این سازمان مهم منطقه ای شد. نگاهی کلی به آمار و ارقام نشان می دهد کشورهای عضو این سازمان حدود 40 درصد جمعیت جهان، 25 درصد تولید ناخالص، 20 درصد صادرات و 20 درصد واردات جهان را در اختیار دارند. در ضمن این کشورها بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی در جهان هم هستند. اهمیت سازمان شانگهای در این است که این سازمان منطقه‌ای گرچه اوایل برای اهداف امنیتی و سیاسی تشکیل شد اما طی سال‌های اخیر رویکرد این سازمان متنوع و ابعاد اقتصادی، بیش از پیش جدی گرفته شده است. البته این رویکرد برای اقتصاد ایران هم مفید خواهد بود چراکه در سال‌های اخیر هم حجم واردات و هم حجم صادرات کشورمان به اعضای شانگهای رشد قابل‌توجهی داشته است. با این حال عضویت در این سازمان منطقه ای مزیت های زیادی برای کشورمان به همراه خواهد داشت که یکی از آن ها احیای کریدورهای ترانزیتی کشورمان است. در این گزارش سعی داریم به معرفی این کریدورها بپردازیم.
 
جمعیت و مساحت کشورهای عضو همان طور که پیش از این نوشتیم 9 کشور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، هند و ایران اعضای دایم این سازمان منطقه ای و کشورهای مغولستان، افغانستان و بلاروس هم ناظران این سازمان هستند که در مجموع بیش از 3 میلیارد و 275 میلیون نفر جمعیت دارند . مساحت کشور‌های عضو (اصلی و ناظر) سازمان همکاری شانگهای روی هم بیش از ۳۷ میلیون کیلومتر مربع یا ۳۵ درصد سطح خشکی‌های زمین است. سهم صادرات و واردات کشورهای عضو شانگهای یکی دیگر از مولفه های مهم در حوزه عملکرد کشورهای عضو سازمان شانگهای حجم صادرات و واردات این کشورهاست. براساس آمارهای trademap، رقم صادرات اعضای شانگهای به 5/4هزار میلیارد دلار در سال 2021 رسیده در حالی که صادرات جهان درسال  2021 حدود 22 هزار میلیارد دلار بوده است. به عبارتی، سهم اعضای شانگهای 20 درصد از کل صادرات جهانی است که چین با حدود 4/3 هزار میلیارد دلار، روسیه با 492 میلیارد دلار، هند با 395 میلیارد دلار، قزاقستان با 55 میلیارد دلار و ایران با حدود 49 میلیارد دلار به ترتیب پنج صادرکننده بزرگ عضو سازمان شانگهای بوده‌اند. بررسی حجم واردات اعضای شانگهای هم نشان می دهد واردات کشورهای عضو این سازمان 8/3هزار میلیارد دلار در سال 2021 بوده که این رقم بیش از 17 درصد صادرات کل جهان درسال  2021 است. چین با 7/2هزار میلیارد دلار، هند با 570 میلیارد دلار، روسیه با 293 میلیارد دلار، پاکستان با 73 و ایران با 53 میلیارد دلار به ترتیب پنج کشور بزرگ واردکننده بین اعضای شانگهای هستند. مسیرهای ترانزیتی ایران با اعضای شانگهای موقعیت جغرافیایی ایران می‌تواند مسیر ترانزیتی مناسبی میان کشورهای عضو سازمان شانگهای باشد. همچنین به گفته رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین دو کشور هند و چین می‌توانند از طریق زمینی با ایجاد خط لوله از طریق خاک ایران و روسیه انرژی مصرفی خود را دریافت کنند. در ادامه به مسیرهایی پرداخته ایم که این موقعیت جغرافیایی برای ایران فراهم کرده تا با استفاده از آن، دستاوردهای بسیاری از ترانزیت کالاهای کشورهای عضو سازمان شانگهای کسب کند. 1- اتصال چین به اروپا با ۵ مسیر ترانزیتی ایران چین  یکی از صادرکنندگان اصلی به اروپاست که با روش‌های مختلف حمل و نقلی به اروپا ترانزیت  می‌شود. مزیت ایران این است که با فعال شدن کریدور شرق به غرب یا همان راه ابریشم قدیم از چند مرز امکان انتقال کالا از چین را دارد. ما اکنون پنج مسیر ترانزیتی برای اتصال چین به اروپا داریم که از این میان سه مرز فعال آن ریلی است و چین می‌تواند از طریق آن صادرات به اروپا داشته باشد. یکی از این مسیرهای ریلی این است که بار از طریق قزاقستان -ازبکستان-ترکمنستان- سرخس وارد کشور و به صورت حمل یک سره ریلی تا مرز رازی و از آن جا به سمت ترکیه ترانزیت شود.دو مسیر هم از طریق قزاقستان-ترکمنستان-اینچه‌برون- رازی است. این دو مسیر کاملاً ریلی و حمل یک سره کالاست که چین می‌تواند برای صادرات کالاهای خود به اروپا از آن استفاده کند. در این میان دو مسیر جاده ای هم وجود دارد. همچنین چین می تواند برای دستیابی به بازار هند و البته روسیه از کریدور شمال – جنوب استفاده کند. 2- اتصال روسیه و هند با کریدور شمال به جنوب کریدور شمال به جنوب در شهریور ماه ۱۳۷۹  توسط سه کشور ایران، روسیه و هند به منظور بهبود مناسبات تجاری و گسترش همکاری‌های حمل‌ونقلی بین اعضا تشکیل شد و با پذیرش ۱۱ عضو جدید از جمله آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و... به کار خود ادامه داد. نکته حائزاهمیت آن است که در آغاز پروژه احیای کریدور شمال-جنوب تنها دو مسیر ترانزیتی بین بنادر هند، امارات و روسیه تعریف شده بود که به سرعت و طی دو ماه اخیر به ۱۴ مسیر در بنادر مختلف دنیا توسعه یافته است و با تکمیل شدن مسیرهای ریلی چابهار- زاهدان و رشت – آستارا به تعداد این مسیرها افزوده خواهد شد. 3- پاکستان و کریدور ITI تا پیش از این روابط تجاری ایران و پاکستان صرفاً به صورت جابه جایی کالاها در پایانه‌های مرزی دو کشور میان کامیون‌ها (back to back) بود و خودروهای سنگین حامل کالاها، امکان ورود به خاک یکدیگر را نداشتند. اما ۲۵ آذر سال گذشته ترانزیت جاده‌ای میان ایران و پاکستان شروع شد. کریدور ITI (اسلام آباد-تهران-استانبول) که یک توافق نامه ترانزیتی قدیمی است، سال‌ها اجرا نمی‌شد و از سال گذشته با تردد چند کامیون پاکستانی از خاک ایران و عبور آن ها از مرز بازرگان برای سفر به ترکیه، این کریدور رنگ اجرا به خود گرفته است. در بخش ریلی هم قطار کریدور ITI (کریدور سازمان اکو) پس از ورود به ایستگاه زاهدان، تبادل کانتینر (ترانشیپمنت) خواهد داشت و بعد از انتقال کانتینرها به قطار ایرانی، به سمت مرز ریلی ایران و ترکیه (سِرو) حرکت می‌کند. در چند روز اخیر یک مسیر آزمایشی بین پاکستان و روسیه برای صادرات انبه و نارنگی و میوه راه اندازی شد که تا ۷۰ درصد در کاهش زمان سفر مؤثر بوده است. 4- اتصال آسیای میانه به بازارهای جهانی بسیاری از کشورهای عضو از جمله چین، روسیه، هند، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان با استفاده از کریدورهای شمال- جنوب و شرق- غرب می توانند به بازارهای جهانی راه پیدا کنند، غیر از این کریدور تراسیکا را هم داریم  که کمترین هزینه و زمان را برای اتصال جمهوری‌های آسیای میانه به بازار‌های جهانی و بنادر اروپایی دارد. درآمد ترانزیت هر تن معادل یک بشکه نفت وجود راهگذر‌های متعدد شرقی- غربی سبب شده است ایران برای جذب سهم کالای ترانزیتی از این راهگذر‌ها با دیگر کشور‌ها رقابت داشته باشد. این در حالی است که مزیت اصلی ایران در راهگذر شمال- جنوب نسبت به دیگر راهگذر‌های عبوری از خاک ایران بیشتر است چرا که برای شاخه شرقی این راهگذر مسیر رقیبی وجود ندارد و در شاخه غربی نیز زمان و هزینه عبور کالا از خاک ایران نسبت به مسیر‌های موازی (مسیر دریایی کانال سوئز) ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزان‌تر است. از این نکته هم نباید غافل شد که شکوفا شدن کریدورهای کشور می تواند درآمد زایی خوبی برای کشور داشته باشد به طوری که بر اساس گفته یکی از اعضای هیئت عامل صندوق توسعه حمل و نقل، درآمد ترانزیت هر تن کالا معادل یک بشکه نفت است. از آن جایی که به گزارش تعادل به نقل از سازمان تجارت جهانی، سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن کالا از اطراف ما جابه‌جا می‌شود ،سهم ما از این میزان تنها 10 میلیون تن است که با توجه به ظرفیت های داخلی می تواند تا 50 میلیون تن هم افزایش پیدا کند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اوضاع این رژیم حسابی بیخ پیدا کرده است (یادداشت روز) (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
بیمه کارگران ساختمانی چشم انتظار بهارستان فراموشی واژگان فارسی روی دور تند خانه متروکه‌ای که به عمارت آرامش تبدیل شد رکوردشکنی در هفته خاص نمایش خانگی چهارراه ترانزیتی شانگهای جنگ اراده ها در اروپا تکاپوی شرکای آبی اشک ها و لبخندها در بلگراد دخترشما همچون دخترمن است سیگنال صریح رئیسی درآستانه سفر به نیویورک تمرکز مالیات بر بخش خاکستری اقتصاد قفل های رمزآلود بر سناریوی وحشتناک پرونده جنایی! خانه سالمندان بدون رتوش!