سنگ‌اندازی اردوغان

در حالی که در پایان نشست G20، 19 کشور عضو بدون در نظر گرفتن مخالفت آمریکا بر برگشت‌ناپذیری توافق پاریس تاکید کردند، اما اختلاف نظر در دو عرصه ادامه پیدا کرد: اقتصاد و پاسداری از محیط‌زیست‌.
اختلاف بر سر چگونگی توافق بر سر پیمان تغییرات اقلیمی پاریس صدور اعلامیه پایانی نشست G20 را به بن بست کشانده بود، اما در نهایت صدراعظم آلمان در ساعات پایانی نشست G20 خبر داد که اقتصادهای بزرگ جهان به‌جز آمریکا بر سر تغییرات اقلیمی و توافق پاریس به توافق رسیده‌اند‌. به گفته مرکل تمام اعضای G20 به جز آمریکا توافق کرده‌اند که به تعهدات خود در پیمان تغییرات اقلیمی پاریس پایبند باشند‌.
بن‌بست مذاکرات G20 عملا این‌طور شکسته است که دیگر اعضا خروج آمریکا از پیمان پاریس را پذیرفته‌اند‌. مرکل گفت هرچند از تصمیم چندی پیش دونالد ترامپ برای خروج از پیمان پاریس متاسف است، خوشحال است که دیگر اعضای G20 به این پیمان پایبند می‌مانند‌. یک ماه پیش رییس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که به تعهد قبلی باراک اوباما در توافق پاریس متعهد نخواهد بود و از این پیمان کنار می‌کشد‌. این در حالی است که دیروز و پس از این نشست رجب طیب اردوغان موافقت خود را با این توافق مشروط به اجرای تعهداتی دانست‌.
اختلاف نظر در عرصه محیط‌زیست


سران کشورهای بزرگ صنعتی، اقتصادهای مهم آینده و اعضای اتحادیه اروپا اسنادی به تصویب رساندند که اهمیت آنها یکسان نیست‌. برای نمونه همه اتفاق نظر داشتند که بازارهای مالی باید همچنان زیر کنترل باشند، منابع مالی تروریسم و راه‌های فرار مالیاتی باید مسدود شود‌. این درسی است که از بحران سال ۲۰۰۸ گرفته می‌شود‌.
در عرصه محیط‌زیست اما، اختلاف نظر بیش از پیش مشهود بود؛ در این حوزه ایالات متحده در برابر ۱۹ کشور دیگر قرار گرفت، زیرا این کشور با بیرون رفتن از پیمان زیست‌بومی پاریس، به توافق‌های آن پشت پا زده است‌. دونالد ترامپ در ‌هامبورگ نیز بار دیگر نشان داد که حاضر نیست در امر محیط‌زیست و به ویژه معضل گرمایش زمین نگرانی‌های جامعه بین‌المللی را درک کند‌.
مرکل از اینکه ایالات متحده تعهدات خود را فسخ می‌کند، ابراز تاسف کرد و گفت: از اینکه همه کشورهای دیگر به مصوبات پیمان پاریس پایبند هستند، سپاسگزار هستم‌. او تاکید کرد که مصوبات پیمان پاریس باید به سرعت به مرحله اجرا گذاشته شود‌. دونالد ترامپ تنها این تعهد را قبول کرد که آمریکا به کشورهای دیگر کمک می‌کند تا سوخت‌های فسیلی از این پس با زیان کمتری به مصرف برسد‌. این در شرایطی‌ است که پیمان پاریس کشورها را ملزم می‌کند در درازمدت از سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز دست بکشند‌.
انزوای غرورآمیز ترامپ
رییس‌جمهور آمریکا از اینکه در عرصه محیط‌زیست تنها مانده بود، به هیچ‌وجه ناراحت به نظر نمی‌رسید‌. او از آنگلا مرکل به خاطر هدایت اجلاس به شکلی عالی قدردانی کرد‌. ترامپ از این فرصت برای نخستین دیدارهای دوجانبه استفاده کرد‌. او نشان داد که دیدارها و گفت‌وگوهای دوجانبه را به محاوره و مشاوره در سطح بین‌المللی ترجیح می‌دهد‌. در همین راستا او نخستین دیدار رویاروی خود با ولادیمیر پوتین را برگزار کرد‌.
سران دو کشور آمریکا و روسیه به توافق‌هایی معین در بحران سوریه دست یافتند که از نظر دیپلمات‌های آمریکایی برای ترامپ یک پیروزی است، زیرا این کشور عملا از روند تحولات سوریه بیرون افتاده است‌. گفته می‌شود سران دو کشور درباره دخالت احتمالی روسیه در انتخابات آمریکا نیز سخن گفته‌اند، هرچند که پوتین از بنیاد، منکر چنین چیزی است‌. در کنفرانس مطبوعاتی پس از این دیدار، پوتین از اینکه مبنایی برای همکاری با آمریکا پدید آمده است، ابراز خرسندی کرد‌.
چانه‌زنی بر سر تجارت
سران گروه 20 بر سر روابط و مقررات تجارتی کارزاری واقعی به راه انداختند تا سرانجام توانستند به توافق‌هایی دست یابند که موانع سیر آزاد تجارت را به حداقل می‌رساند‌. سازمان تجارت جهانی در آینده نیز در صورت بروز جدل، یگانه مرجع داوری خواهد بود‌. هم آمریکا و هم چین باید محدودیت‌هایی را بپذیرند و بازار خود را به روی رقبای خارجی باز کنند‌.
ترامپ که در کارزار انتخاباتی خود وعده داده بود بازار آمریکا را تا حد ممکن به روی کالاها و سرمایه‌های خارجی ببندد، با اینکه ارجحیت خود را انعقاد قراردادهای تجارتی دوجانبه با کشورهای گوناگون دانست اما سرانجام نظر خود را به سود تعامل با جهان تعدیل کرد‌. آنگلا مرکل در این باره گفت: بیایید قبول کنیم که همه ما از همکاری و تعامل بیشتر نفع می‌بریم تا از تکروی‌.
همکاری بیشتر با آفریقا
در این نشست آنگلا مرکل چندین بار بر اهمیت تعامل با کشورهای آفریقایی سخن گفت و تاکید کرد که سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند به رشد و پیشرفت آفریقا کمک کند‌. رشد اقتصادی می‌تواند دورنمای آینده را برای جوانان آفریقا بهتر کند و آنان را از مهاجرتی پرخطر به اروپا باز دارد‌. کشورهای اتحادیه اروپا هنوز از سطح مناسب سرمایه‌گذاری در آفریقا بسیار دور هستند‌. میزان سرمایه‌گذاری خارجی آلمان در آفریقا حدود تنها یک درصد است‌. تنها چین با رشدی روزافزون به سرمایه‌گذاری در اقتصاد آفریقا توجه دارد‌. سال آینده آرژانتین میزبان سران گروه 20 خواهد بود‌.
برگشت‌ناپذیری توافق آب‌وهوایی پاریس
صدراعظم آلمان در کنفرانس پایانی نشست گروه 20 با اشاره به توافق همه رهبران عضو به‌جز آمریکا بر سر موضوع تغییرات اقلیمی گفت: واضح است که در این موضوع به توافق نرسیدیم‌. وی افزود: بیانیه رسمی گروه 20 نیز به خوبی منعکس‌کننده این اختلاف نظر است‌. صدر اعظم آلمان گفت با نظر نخست‌وزیر بریتانیا که گفته بود واشنگتن می تواند تصمیم به بازگشت به توافق پاریس بگیرد، مخالف است‌.
براساس گزارش‌ها ۱۹ کشور دیگر این نشست در عین حال تاکید کردند که پیمان تغییرات اقلیمی پاریس غیرقابل برگشت است؛ اگرچه رجب طیب اردوغان در اظهاراتی در این رابطه گفت که تایید این پیمان از سوی ترکیه اکنون با تردیدهایی روبه‌رو است چراکه خروج آمریکا از پیمان پاریس کمک‌های دریافتی مورد انتظار کشورهای درحال توسعه را در ارتباط با این پیمان و اجرای آن با خطراتی مواجه می‌کند‌.
موضع‌گیری جدید اردوغان
در پایان نشست G20 به نظر می‌رسید ۱۹ عضو به صورت یکپارچه مخالفت خود با خروج آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس را به نمایش گذاشته‌اند‌. تازه‌ترین اظهارات رییس‌جمهور ترکیه به تردیدها در این زمینه دامن زده است‌.
رییس‌جمهور ترکیه پس از نشست سران ۲۰ اقتصاد بزرگ جهان (G20) در ‌هامبورگ آلمان اجرای پیمان اقلیمی پاریس در کشورش را مشروط به اجرای تعهداتی دانست‌.
رجب طیب اردوغان گفت به صدراعظم آلمان و رییس‌جمهور فرانسه اطلاع داده که پارلمان ترکیه پیمان اقلیمی پاریس را تصویب نخواهد کرد، مگر اینکه وعده‌هایی که به ما داده شده‌اند، عملی شوند‌. به گفته اردوغان، فرانسه هنگام امضای پیمان اقلیمی پاریس به ترکیه وعده داده هزینه‌های آنکارا برای اجرای این پیمان را جبران کند‌.
موضع‌گیری جدید اردوغان در تضاد با بیانیه پایانی نشست G20 در ‌هامبورگ است؛ بیانیه‌ای که در آن ۱۹ اقتصاد بزرگ جهان – اعضای گروه ۲۰ به‌جز آمریکا – از جمله ترکیه تعهد کردند پیمان اقلیمی پاریس را به سرعت اجرایی کنند‌. با این حساب مشخص نیست ۱۸ کشور دیگر هم در عمل به تعهدات خود در قبال توافقنامه پاریس پایبند باشند‌. اردوغان می‌گوید برخی دیگر از کشورهای عضو G20 هم با پیمان اقلیمی پاریس مشکل دارند و حمایت همه‌جانبه خود از آن را تکرار نخواهند کرد‌.
اتفاق‌نظر کم‌سابقه رهبران چین و آمریکا
رییس‌جمهور آمریکا در دیدار با همتای چینی خود در نشست گروه 20 در آلمان لحنی مصالحه‌آمیز داشت و نزدیکی دیدگاه‌های دو طرف بیش از حد انتظار بود‌.
ترامپ با بیان اینکه چین اقدامات مناسبی را در قبال کره‌شمالی انجام داده، به شی جین‌پینگ گفت: واقعا مایه افتخار است که شما را به عنوان دوست خود بدانم‌. رییس‌جمهور چین نیز به ترامپ گفت که روابط قدرتمندتر میان دو کشور برای ثبات و عظمت در بحبوحه درگیری‌های جهانی بسیار سازنده است و با توجه به برخی مسایل حساس، این روابط در برخی از عرصه‌ها به پیشرفت جدیدی رسیده است‌. وی همچنین بر اهمیت مذاکرات با کره‌شمالی تاکید کرد و گفت: نیروی دریایی چین به رزمایش‌های تحت رهبری آمریکا در سال آینده میلادی می‌پیوندد‌. روسای جمهوری چین و آمریکا همچنین بر حفظ ارتباط و همکاری درباره مساله اتمی شبه‌جزیره کره توافق کردند‌.
انعقاد قرارداد تجاری آمریکا با بریتانیا در آینده نزدیک
رییس‌جمهور آمریکا گفت انتظاردارد توافق تجاری مستحکم با بریتانیا خیلی سریع به انجام برسد‌. ترامپ با ترزا می درباره توافق تجاری بین دو کشور بعد از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا گفت‌وگو کرد‌. ترامپ قبل از این دیدار گفت که روابط بسیار ویژه‌ای را با ترزا می برقرار کرده است‌.
رییس‌جمهور آمریکا همچنین به خبرنگاران گفت: هیچ کشوری مثل ما روابطی نزدیک ندارد‌. او بدون ارجاع مشخص به زمان در ‌هامبورگ گفت به لندن سفر خواهد کرد‌. در گفت‌وگوهای رودرروی دو طرف، ترزا می گفت به این توافق خوش‌بین است اما هشدار داد که درباره میزان پیشرفت پیش از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا محدودیت‌هایی وجود دارد‌.
ترزا می گفت رهبران جهان از جمله چین، هند، ژاپن و آمریکا به برقراری روابط تجاری دوجانبه و جدید با بریتانیا ابراز علاقه جدی کرده‌اند‌. نخست‌وزیر بریتانیا این موضوع را نوعی رای اعتماد به بریتانیا عنوان کرده است‌. ترامپ در توصیف مذاکرات خود گفته است: ما بر قراردادی عظیم کار می‌کنیم که برای هر دو کشور عالی خواهد بود‌. بر اساس قوانین اتحادیه اروپا مذاکرات رسمی بین واشنگتن و لندن تنها بعد از اینکه بریتانیا در بهار ۲۰۱۹ اتحادیه را ترک کند، عملی خواهد بود‌.