التهاب بازار ارز با اما و اگرها

هادی حق‌شناس اقتصاددان  
در يک‌سال گذشته حجم نقدينگي حدودا 35 درصد افزايش پيدا کرده. اين افزايش نقدينگي با عدم جذب در بخش واقعي اقتصاد مواجه شده است و از طرف ديگر بورس در ماه‌هاي گذشته يا در ماه‌هاي اخير به‌شدت با کاهش شاخص کل مواجه شده است. از طرف ديگر بازارهاي موازي مثل مسکن در ماه گذشته نسبت به سنوات گذشته کمترين ميزان معامله در تهران را شاهد بوده و وقتي که سيل نقدينگي نه به سمت توليد و نه به سمت بخش واقعي اقتصاد و نه به سمت مسکن و نه بازار سرمايه برود، بالاجبار سيل نقدينگي به سمت سوداگري خواهد رفت و مهم‌ترين دارايي در سوداگري، بازار ارز و بازار سکه است. در نتيجه افزايش قيمت سکه و همچنين ارز در اين چند روز گذشته متاثر از هجوم سيل نقدينگي است. البته در سمت ديگر عدم عرضه مناسب يا اخلال در سمت عرضه که البته دلايل مختلف دارد از جمله تحريم‌ها و از جمله اينکه در همين هفت ماه گذشته تراز بازرگاني کشور بيش از سه ميليارد دلار منفي بوده است. مفهوم آن، اين است که تقاضا براي واردات از منظر ارزش، سه ميليارد دلار بيش از صادرات کالا بوده و اين هم مزيد بر علت براي عدم تعادل در بازار ارز بوده است. فرآيند آنچه که ذکر شد، منتج به اين شده است که بازار ارز دچار التهاب گردد. پس التهاب بازار ارز هم ناشي از رشد نقدينگي 35 درصد يکسال اخير است و هم ناشي از نبود فضاي کسب و کار پررونق و همچنين اخلال در سمت عرضه ارز و همچنين مبادلات پولي هم به دليل تحريم‌هاي ظالمانه و هم به دليل قرار گرفتن ايران در ليست سياه اف‌اي‌تي‌اف؛ برايندش آنچه که اين روزها در بازار ارز مي‌بينيم، شده است. به نظر مي‌رسد که اگر فضاي کسب و کار يا بخش واقعي اقتصاد به شرايط عادي برنگردد يعني يکي از مهم‌ترين بخش‌هاي اقتصاد که ساخت و ساز مسکن است در سه ماهه اول امسال حدود 90 هزار واحد ساخته شده درحالي که براساس برنامه دولت قرار بود يک ميليون واحد ساخته شود در نتيجه بايستي 270 هزار واحد ساخته مي‌شد و نه 90 هزار واحد. لذا اگر بازار ساخت و ساز رونق بگيرد و همچنين واردات و صادرات کشور به شرايط عادي برگردد و مهم‌تر از واردات و صادرات به لحاظ انتقال کالا، انتقال پول است. اينها اگر به روال عادي برگردد که اولين نشانه‌هاي آن مي‌تواند رونق بازار سرمايه باشد که مي‌تواند بخش عمده نقدينگي در بازار سرمايه جذب شود. يعني به جاي اينکه پول از بازار سرمايه خارج شود که در اين چند هفته گذشته چنين شده، پول وارد بازار سرمايه شود. اگر چنين اتفاقاتي بيفتد، طبيعي است که التهاب بازار ارز کاهش پيدا مي‌کند در غير اينصورت اين التهاب مي‌تواند ماندگار باشد.