«خانه ملی گفتگوی آزاد» و «کرسی‌های آزاد اندیشی» روی کاغذ مانده‌اند

آرمان امروز : سعيد شمس- « شوراي عالي انقلاب فرهنگي يکشنبه (17 مهرماه) به رياست رئيس جمهوري 9 اولويت فرهنگي و اجتماعي را تصويب کرد. اين برنامه‌ها تحت عنوان «خانه ملي گفتگوي آزاد» تنظيم و تصويب شده‌اند.» اين برنامه‌ها با هدف افزايش کارآمدي آموزش و پرورش، نشاط و پويايي اجتماعي در دانشگاه‌ها، تقويت‌ نحوه گذراندن اوقات فراغت، تقويت فضاي گفتگو و فعليت بخشيدن به مصوبه قبلي شوراي عالي انقلاب فرهنگي تحت عنوان «خانه ملي گفتگوي آزاد» تنظيم و تصويب شده‌اند. تلاش دولت براي راه‌اندازي خانه ملي گفتگوي‌ آزاد  اعلام آمادگي کرده است که همچنين بحث مهم «کرسي‌هاي آزادانديشي» توسط مقام‌معظم‌رهبري مطرح شده بود. اما بنا به دلايلي آنطور که بايد جدي گرفته نشده است. آنهم در حاليکه اين دو طرح مهم و تاثيرگذار اگر از روي کاغذ به مرحله اجرايي‌شدن برسند، مي‌توانند مساله‌هاي زيادي از جمله مديريت اختلاف عقيده‌ها را به نحوي مديريت کنند که از هزينه‌سازي‌ها جلوگيري شود. اما به دلايلي که براي افکار عمومي روشن نيست،‌ اراده‌اي جدي براي گفت‌وگوي‌آزاد و همچنين توجه به کرسي‌هاي آزادانديشي نمي‌شود تا «تضارب آراء» همچنان مساله‌اي حل‌نشده و البته هزينه‌ساز بماند. همچنين مي‌تاوان گفت،‌ با رواج گفت‌وگو در جامعه فرصت اين را خواهيم داشت که بحران‌ها را با کمترين آسيب ممکن مديريت کنيم.
محمد علي الستي، در اين‌باره  در گفت‌وگو با «آرمان‌امروز» با گفتن اينکه «گفت‌وگو راه‌گشا است» ادامه داد: براي اينکه گفت‌وگو و يا حضور در کرسي‌هاي آزاد انديشي به ثمر بنشيند بايد شرايطش فراهم شود. اولين شرط هم اين است که طرفين بايد به گفت‌وگو و تبادل‌نظر قائل باشند. يعني اينکه در آنِ واحد هم از گفت‌وگو و همچنين تشکيل کرسي‌هاي آزاد انديشي استقبال کنيم و هم برخوردهاي ضربتي داشته باشيم، نشان از اين دارد که اين دو اصل با ارزش را به‌عنوان «مٌسکن» مي‌خواهيم که نمي‌توان با اين روش مشکلي را حل کنيم. اين جامعه‌شناس در ادامه گفت: اگر نگاهي منطقي به امر گفت‌وگو داشته باشيم، گفت‌وگو مي‌تواند مردم‌سالاري را پررنگ کند و باطبع خيلي از مشکلات را کم کند. اما اگر گفت‌وگو و راه‌اندازي کرسي‌هاي آزاد انديشي  را براي «وقت‌کشي» و «سرگرم کردن» معترضين بخواهيم، به‌هيچ‌وجه موثر نخواهد بود. در واقع دو طرفي که دچار تضاد سليقه هستند، بايد به‌طور جدي  تبادل‌نظر را شروع کنند تا اختلاف را برطرف کرده و مشکل را به مساله تبديل کنند.  او افزود: ما اگر به اصل جمهوري‌اسلامي برگرديم و عرفي بودن را لحاظ کنيم، مي‌توانيم گفت‌وگوهايي راه‌گشا را تجربه کنيم. اما اگر مثلا گروهي با استناد به احکام اسلام درباره حجاب حاضر به گفت‌وگو نباشد، کار مشکل مي‌شود. البته مي‌توان اينطور گفت مگر حدِ ربا و موسيقي در اسلام معين نشده است، پس چرا آنجا کوتاه آمديد؟ پس مي‌توان درباره بحث حجاب و مباحث ديگر هم وارد فضاي اظهارنظر و بحث‌کارشناسي  شد ‌که در چنين حالتي حتما راهي براي رفع مشکلات و آرامش جامعه پيدا خواهد شد.
وي توضيح داد: گفت‌‌وگو و  استفاده از تريبون‌هاي کرسي‌آزاد انديشي زماني مي‌تواند توام با نتيجه باشد که دوطرف به‌واقع « گفت‌‌وگو تريبون‌هاي کرسي‌آزاد انديشي زماني» را پذيرفته و باور کرده باشند و انعطاف داشته باشند. يعني اگر يکي از طرفين روي نظر خود پافشاري کند،‌ اين حرکت‌ها قطع‌به‌يقين اتفاق به نتيجه مثبت ختم نخواهند شد. براي روشن شدن بحث مثالي مي‌زنم. سابقا آدم‌ها را به دسته تقسيم مي‌کردند. گروهي که فاقد تفکر خاصي هستند و اين گروه را به «سيب‌زميني» تشبيه مي‌کردند.
 همچنين گروهي را که تند و خشن بودند ر ا به فلفل تشبيه مي‌کردند چون نوع رفتارشان به‌گونه‌اي است که تحمل حرف متضاد را ندارند که گفت‌وگو با اين دو گروه تحت‌هيچ‌شرايطي امکان‌ناپذير است. در واقع «تعصب به نظر» عاملي است که هر نوع بحث و تبادل‌نظر را مغفول مي‌کند. پس تاکيد موکد اين است که اگر طرفين گفت‌‌وگو گروه‌هاي اجتماعي را نمايندگي کنند، مي‌تواند تاثيرگذاري بسزايي داشته باشد.


 نکته مهمي که متاسفانه اين روزها حلقه مفقوده جامعه است و به‌همين دليل نه‌تنها نمي‌توانيم مشکلات را حل کنيم، بلکه روز به روز با بحران‌هايي عميق‌تر مواجه مي‌شويم محمد علي الستي در پايان گفت: براي پايان بحث لازم به اشاره مي‌دانم، وقتي گفت‌وگو براي جامعه‌اي دشوار مي‌شود، اصلا نمي‌توانيم به رونق کرسي‌هاي آزاد انديشي حتي «فکر» کنيم.