نه «شرقی» نه «غربی »

سیاوش پورعلی
باتوجه به خبرهایی که منتشر می‌شود و البته سیاست‌های اعمالی و اعلامی کشورهای غربی و شرقی در رابطه با ایران، به‌نظر حالا دیگر می‌توانیم به راحتی سیاست‌های دولت سیزدهم در مورد روابط دیپلماتیک را نقد جدی کرد. چرا که حالا نه‌می‌توانیم به روابط با شرق به‌خصوص چین امیدوار باشیم و نه اینکه اصولا چیزی به نام برجام و امید به احیای آن باقی مانده است. در چنین شرایطی باید شعار ابتدای انقلاب 57 که بر اصول «نه غربی نه شرقی» تاکید داشت را دوباره بررسی کنیم که به‌نظر نه‌تنها دولت سیزدهم نتوانسته تعادلی بین قدرت‌های کنونی جهان ایجاد کند بلکه براساس دستاوردها باید بگوییم که حالا ایران هم از سوی غربی‌ها رها شده است و هم باعث شده تا دیگر امیدی به شرق نداشته باشیم. البته باید به این موضوع هم اشاره کنیم که این تنها «روسیه» است که در حال حاضر در کنار ایران باقی مانده است و آن هم تنها برای اینکه خودش را در جنگ اوکراین تنها یافته است و می‌تواند در این شرایط ایران را کنار خود نگاه دارد. دستگاه دیپلماسی ایران مبنی بر اولویت دهی به نگاه به شرق و همچنین توسعه روابط با همسایگان، در وضعیت کنونی در هیچ یک از دو عرصه موفقیتی نداشته‌ایم و در تنگناهای عرصه سیاست خارجی وارد وضعیت جدید شده‌ایم که حتی در طول 8 سال جنگ چنین انزوایی را تجربه نکرده بودیم. این وضعیت هر چند نشانگر نوعی انزوای بین المللی جدی و برای هر ایرانی دلسوز و دلبسته به این آب و خاک مایه نگرانی است؛ اما نکته امید بخش این است که راه‌های برون رفت از این وضعیت بحرانی هنوز مسدود نشده است و برای بازگشت به فضای بین‌الملل همچنان روزنه‌هایی وجود دارد. در ماه های اخیر سیاست خارجی کشور نیز هم راستا با تحولات داخلی، به سمت و سویی جدید حرکت کرده است. در جبهه غرب، آمریکا و اروپا که زمانی در دوران ترامپ بر سر نوع رفتار و تعامل با ایران اختلاف نظر داشتند و اروپائی‌ها حداقل در حرف و موضع گیری هایشان در طرف ایران بودند، حال در عمل و گفتار به وحدت و یک‌دستی بی شائبه‌ای‌ در دشمنی با ایران رسیده‌اند و در صدور قطعنامه و تحریم علیه ایران، بر یکدیگر سبقت می‌گیرند. در جبهه شرق نیز دوستان و متحدان به اصطلاح استراتژیک ایران، یک به یک توسط دشمنان جمهوری اسلامی جذب، تطمیع و مجاب به کاهش سطح روابط با ایران می‌شوند. در هفته‌های گذشته لغو تحریم‌های نفتی ونزوئلا را شاهد بودیم تا منابع انرژی این کشور دوست در آمریکای لاتین، دغدغه بازارهای جهانی انرژی از تداوم تحریم‌های ایران و روسیه را برطرف کند و کشورهای غربی را هر چه بیشتر از نفت و گاز ایران بی نیاز کند و در روزهای اخیر نیز نزدیک‌تر شدن روابط چین با کشورهای عرب حوزه «خلیج همیشه فارس» و موافقت و همراهی رئیس جمهوری این کشور با بیانیه‌های ضد ایرانی عربستان و شورای همکاری خلیج فارس را شاهد بوده‌ایم.