روزنامه ابتکار
1396/04/22
خلاقیت و مفهومی بودن در آثار هنری فضای شهری بررسی شد گم شدن نوآوری در شلوغی شهر
اگر در خیابان‌های شهر قدم بزنیم، در گوشه و کنار خیابان آثار هنری تزئینی زیادی می‌بینیم. آثاری که گاهی از آنها به سادگی عبور می‌کنیم و گاهی هم ذهنمان را تا ساعت‌ها درگیر می‌کند.در سال‌های اخیر خلاقیت‌های زیادی در آثار هنری شهری دیده میشود. اما نکته اقبل توجه این است که آیا مفهوم جایی در این آثار دارد یا خیر. در شهری مثل تهران که ترافیک و حرکت تند عقربه‌های ساعت بخش جدانشدنی از آن است، آیا آثار هنری شهری سعی در این دارند که در پس این شلوغی‌ها پیامی رابه مخاطب برسانند یا نه؟
یکتا اصغرزاده، گرافیست و استاد دانشگاه در مورد آثار هنری شهری می‌گوید: اول باید ببینیم با چه شهری سروکار داریم. تهران جزو کلان‌شهرهای دنیاست. در این این شهر که ما با ترافیک سروکار داریم مهم است که چه می‌بینیم. اتفاقی که در آثار هنری شهری می‌افتد، نیمی خوب است و نیمی بد. وقتی در خیابان به عنوان یک بیننده رفت‌و‌آمد می‌کنم، احساسم این است که ژوژمان پایان ترم دانشجویان را می‌بینیم. بعضی کارها خیلی عالی هستند و کار دیگری انقدر بد است که باید جمع شود. خصلت کارهای شهری این است که من را مجبور می‌کنند ببینم‌شان. فضا در مقابل، من را مجبور می‌کند به دیدن. اگر کار مفهوم و نگاه مثبتی داشته باشد، من را به صورت ناخودآگاه مجبور می‌کند که در کل مسیر به آن فکر کنم. یکی از نمونه‌های خوب در زیباسازی شهری و مفهوم داشتن استفاده از دورریزها در ساخته هاست. این المان‌ها خیلی ذهن را به خودش مشغول می‌کند. این آثار قابل ارزش هستند و اهمیت دارند. اما چیزی که در کارها خیلی کم می‌بینم استفاده از هویت ملی‌مان است. بخشی از فرهنگ ما به ملیت و تاریخ ما گره خورده، کسی نمی‌گوید برای من بی‌ارزش است. اما آن چنان که باید و شاید در منظر شهری به آن پرداخته نشده.
او معتقد است گاهی کارهایی کاردستی هستند و ادامه می‌دهد: گاهی اگر روی یک اثر رنگ ماندگاری استفاده نشود ممکن است با یک باران از بین برود. یعنی آنچنان صحنه زیبایی هم نمی‌‌‌بینم اما گاهی یک اثر انقدر خوب است که به عنوان بخشی از هویت شهری به حساب می‌آید. دربند یا خیابان مولوی برای خودشان هویت و حال وهوای خاص خودشان را دارند بهتر است ما از همین هویت استفاده کنیم. از المان‌هایی استفاده نکنیم که با بافت محیط در تضاد است.
او با بیان اینکه در این سال‌ها در فضاسازی شهری فقط اجازه داده شده خلاقیت بروز پیدا کند و کیفیت خیلی مهم نبوده، ادامه داد: باید ممیزی انجام شود، جشنواره‌‌ای برگزار و آثار برگزیده انتخاب شوند. باید با احترام با این قضیه برخورد شود. هرکاری در شهر استفاده نشود.
اصغرزاده با تاکید بر وجود روانشناس در گروه تولید آثار هنری شهری، می‌افزاید: به نظرم بهتر است غیر از کارشناسان هنری، گرافیست‌ها و معماران شهری، کسی در گروه طراحی باشد که روانشناسی مجموعه شهری بداند. بداند در محیطی که جرم زیاد است، چه تصویری استفاده شود تا آن را کم کند. یا در خیابانی که پرترافیک است از چه رنگی استفاده شود که مردم آرام شوند. اما تاسفانه آنچه که می‌بینیم بیشتر شبیه بازی است. انگار که واقعا همان ژوژمانی است که از نظر مدرس به مرحله اجرا نمی رسد. بعضی کارها اصلا در سطح یک فضای شهری نیست.
اما همه کارشناسان چنین نظری ندارند، برخی مفهومی بودن یا نبودن اثر هنری را خیلی حائز اهمیت نمی‌دانند. کیانوش غریب‌پور، عضو شورای هنری نقاشی دیواری سازمان زیباسازی شهرداری تهران معتقد است لزومی ندارد آثار شهری مفهومی باشد، او می‌گوید: در هیچ جای دنیا روند از پیش تعیین شده‌ای وجود ندارد که تعیین کنیم هنر شهری نقطه عزیمتی دارد و قرار است به منطقه ایده‌آلی به نام «مفهومی شدن» برسد. در آثار شهری عوامل زیادی اهمیت دارند مثل عوامل محیطی، تاریخی، زمانی، فضای اجتماعی و سیاسی آن ملت، امکانات اجرایی و برایند بازخوردهای مردمی و... این عوامل مسیر هنرمند یا جمع هنرمندان را به این سمت می‌برد که مفهومی کار کنند یا فقط درفضای زیبایی‌شناسی مسلط روزگار خود حرکت کنند.
این استاد دانشگاه ضمن بیان این نکته که دنیا و خصوصا ایران هنرمندان در فضای جدید هنرهای شهری مشغول تمرین کردن هستند ، می‌افزاید: مختصات شهری هم یکی از عوامل مهم درزیباسازی شهری است. مختصات شهر عبارت است از معماری شهری و مختصات معابر، نور، ساختمان‌هایی مجاور اثر، فضای سبز، شهروند سواره و پیاده، منظر شهری، افق شهری، ارتفاع دید ناظر و مانند این‌ها. عوامل محیطی شهر چنان روی کار اثر می‌گذارد که موضوع مفهوم در اولیت‌های خیلی پایین‌تری قرار می‌گیرد. البته نه اینکه بی‌اهمیت باشد یا انتظاری در این زمینه وجود نداشته باشد اما بیشتر از مفهومی بودن، انتظار داریم یک اثر شهری تعاملی باشد. یعنی با شهر و مخاطب تعامل داشته باشد. این از جهاتی مهم‌تر از مفهومی بودن است چون موضوع مفهوم، موضوع گسترده‌ای است و حتی به موقت یا دائمی بودن اثر هم بستگی دارد. ما در تهران و یکی دو شهر بزرگ دیگر در حال تجربه کردن فضای هنرهای شهری هستیم و در این تجربه با محدودیت‌هایی مواجهیم: محدودیت‌هایی ناشی از دانش، تجربه، مواد و روش‌های اجرایی و محدودیت‌های ناشی از شهرسازی و مدیریت شهری. ما در شهرها‌یمان پیاده‌رو‌های عریض یا خیابان‌های بی‌اتومبیل نداریم، میدان به معنای واقعی نداریم، بیشتر فلکه داریم که در اشغال اتومبیل‌هاست تا میدانی که محل حضور انسان و عابر باشد. پس ما هنوز به دنبال پیدا کردن مدل هنر شهری خودمان هستیم. نمی‌شود پیش‌بینی کرد که آینده زیباسازی شهری به سمت مفهومی شدن می‌رود یا نه.ضمن اینکه از نظر من مفهمومی شدن به خودی خود نه ارزش است، نه ضد ارزش. غریب‌پور با اشاره اهمیت تعامل اثر با فضای شهری در کارگروه‌های هنری و داوری آثار، ادامه می‌دهد: ما انتظار نداریم اثر شهری یک اثر پیام‌رسان باشد. گاهی قرار است اثر هنری شهری فقط یک اتفاق لحظه‌ای باشد. این به معنی تهی بودن از مفهوم نیست، اما انتظار هم نداریم اثر هنری به مثابه‌ی رسانه شهری عمل کند. گاهی با عناصری مواجهیم که کاملا تزئینی هستند، یا آثاری داریم که ممکن است مفهوم هم داشته باشن. شاید این مفهموم در حد بیان یک روایت ساده باشند. ممکن است بعدها به این نتیجه برسیم، مثلا ده سال دیگر، که به اندازه کافی اثر تزئینی تولید کردیم و حالا وقت حرکت به سوی تولید آثار مفهومی است ولی ما فعلا در آغاز راه هستیم و سه چهار سال بیشتر نیست که این فضا را تجربه می‌کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس‌جمهوری:
حسادت‌های بعد از رقابت‌های انتخاباتی معنا ندارد
طرح سه فوریتی دلواپسان برای لغو قرارداد نفتی با پس گرفتن چند امضا ناکام ماند
عبور سلامت توتال از بهارستان
وزیر اطلاعات:
با احضار، بازداشت و زندانی کردن فعالان مدنی مخالفم
رضا دهکی
قربانیان حرص و آز
قطر، اسنادی در مورد حمایت عربستان و امارات از القاعده و داعش منتشر کرد
توپ «حمایت از تروریسم » در زمین عربستان
شهرداری میراث کرمان را به طمع ساخت هتل و تله‌کابین تخریب می‌کند
دفن تاریخ زیر «بام کرمان»
کارشناسان در پاسخ به «ابتکار» از مشکلات پیش فروش خودرو می‌گویند
شورای «کم اثرِ» رقابت
خلاقیت و مفهومی بودن در آثار هنری فضای شهری بررسی شد
گم شدن نوآوری در شلوغی شهر
خبر بیماری نابغه ایرانی ریاضی جهان تایید شد
هم‌پایی ایران با مریم میرزاخانی
مردم پارس آباد با حضور گسترده در مراسم تشییع دختر مغانی خواستار مجازات قاتل او شدند
خبر بیماری نابغه ایرانی ریاضی جهان تایید شد
هم‌پایی ایران با مریم میرزاخانی
اسحاق جهانگیری:
عده‌ای به جای خوشحال شدن از قرارداد توتال به هم می‌ریزند
رهایی مطبوعات، مطبوعات رهایی
