قطعیتی در مورد احیای برجام وجود ندارد

صباح زنگنه کارشناس مسائل بین‌الملل  
گرچه طي چند وقت گذشته مواضع مختلفي از سوي غربي‌ها در خصوص لزوم از سرگيري مذاکرات و احياي برجام مطرح شده و مقامات مختلف بين‌المللي نظير دبيرکل سازمان ملل و مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در خصوص احياي برجام مطالبي مطرح کرده‌اند و از لزوم احياي اين توافق گفته‌اند؛ اما قطعيتي درباره اميدواري نسبت به از سرگيري مذاکرات وين در راستاي احياي برجام وجود ندارد و به رغم اظهار نظرهاي مختلف از سوي غربي‌ها به نظر مي‌رسد که آنها نيز از طرح اين مساله منظورهاي متفاوتي دارند. از يک منظر مي‌توان اينگونه برداشت کرد که اکنون که اروپايي‌ها تا حدي توانسته‌اند مشکلات انرژي را مقداري کنترل کرده و از بحران‌هاي شديدي عبور کنند مي‌توانند با قدرت بيشتري در مذاکرات وارد شوند و امتيازاتي بگيرند و در نهايت تکليف برجام را مشخص کنند. احتمال ديگر را نيز مي‌توان اينگونه بررسي کرد که اين سخنان و اظهارات مطرح مي‌شود اما از طرف ديگر آقاي زلنسکي، رئيس‌جمهور اوکراين را دعوت مي‌کنند که در کنگره آمريکا صحبت کند و مطالب آنچناني عليه ايران مطرح کند و بحث پهپادهاي ايراني را به ميان بکشد و دعوت کند که با ايران و روسيه مقابله جهاني شود. چرا که از ديدگاه او اقدامات روسيه در اوکراين به عنوان جنايت جنگي است. حال نکته اينجاست که کشوري که مي‌خواهد مذاکرات را پي بگيرد و اعلام آمادگي مي‌کند که حاضر است اين گزينه را دنبال کند و هيچ گزينه ديگري هم نمي‌تواند جايگزين بشود از طرف ديگر با اين اقدامات در حقيقت نشان مي‌دهد که به دنبال ادامه سياست اعمال فشار گام برمي‌دارد. وزير خارجه آمريکا نيز صراحتا همين را گفته که ما سياست اعمال فشار بر ايران را ادامه مي‌دهيم. لذا اين دوگانه سخن گفتن و عمل کردن نشان مي‌دهد که هيچ يک از تصميمات غربي‌ها خيلي محکم و شفاف نيست. حال اينکه چقدر مي‌توانند امتياز دهند و امتياز بگيرند که مذاکره به يک سر انجامي برسد همچنان در يک هاله‌اي از ابهام قرار دارد. اساسا گفت‌وگو يعني مطرح کردن شرايط دو طرف و پس از آن صحبت بر اساس آن مواضع و دست يافتن به نتيجه. ايران يکسري شرايطي دارد و آمريکا نيز براي خود شرايطي دارد. کشورهاي اروپايي نيز که دنباله‌رو آمريکا هستند. بنابر اين در گفت‌وگو معلوم مي‌شود که کدام يک از اين شرايط قابل تحقق و کدام يک قابل تحقق نيستند. البته قبل از هر مذاکره‌اي نيز طرفين سقف‌هاي مذاکره‌ براي خود را مطرح مي‌کنند تا بتوانند امتياز بيشتري بگيرند. حال اينکه چه ميزان مي‌توان به اين سقف‌ها رسيد به نظر مي‌آيد که جاي تامل دارد.