املاک مازاد را بفروشیم ۳ سال دیگر نوسازی مدارس را تمام می‌کنیم

    آمار‌های منتشر‌شده درباره مدارس تخریبی و ناایمن در کشور هولناک است و شنیدن آن دلهره به جان خانواده‌ها می‌اندازد که آیا مدرسه‌ای که فرزندشان در آن درس می‌خواند، امنیت کافی دارد! میثم حاجی‌پور، مدیر کل حوزه ریاست و مدیر روابط عمومی سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور اعلام کرده که ۵/۱۹ درصد از مدارس کشور نیازمند تخریب و نوسازی یا مقاوم‌سازی هستند.  عباس زارع، مدیر کل سازمان نوسازی مدارس تهران درباره مدارس تخریبی و ناایمن پایتخت به «جوان» گفت: «۲۳ درصد مدارس تهران ناایمن و ۱۵ درصد تخریبی هستند.» این در حالی است که در فصل سرما به دلیل استفاده از لوازم گرمایشی دارای نقص، خطرات احتمالی بیشتری متوجه دانش‌آموزان خواهد بود و این یک زنگ خطر جدی است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود.     بیشترین مدارس تخریبی در تهران، البرز و آذربایجان‌غربی  طبق بررسی‌های به عمل آمده «جوان» از سازمان نوسازی مدارس کشور مشخص شده که از ۵/۱۹ درصد مدارس فرسوده در کشور ۸ درصد آن تخریبی و ۵/۱۱ درصد نیازمند مقاوم‌سازی هستند. همچنین استان‌های تهران، البرز و آذربایجان غربی بیشترین مدارس تخریبی را دارند و اصلی‌ترین مانع برای نوسازی و ایمن‌سازی این مدارس عدم اعتبار کافی اعلام شده‌است. در رابطه با وضعیت تخصیص اعتبارات ساخت مدارس، حمیدرضا خان محمدی، سرپرست سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور گفته‌است: «پیگیری‌های بسیاری در حال انجام است تا بتوانیم تخصیص‌هایی را بگیریم؛ تخصیص ما از محل تبصره ۱۴، صفر بوده‌است. البته همکاری خوبی با سازمان برنامه و بودجه داریم و وعده دادند که به ما کمک کنند.»    چه مدارسی ناایمن است؟ اگر چه بیشتر مردم تصور می‌کنند، مدارس فرسوده و ناایمن فقط در مناطق روستایی یا دوردست قرار دارد، اما اوضاع اینگونه نیست. در شهر تهران مدارس زیادی وجود دارد که استاندارد‌های لازم را برای تأمین امنیت دانش‌آموزان ندارد و باید تخریب و نوسازی شوند یا نیاز به مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی دارند. اما آیا قرار است کاری برای ایمن‌سازی این مدارس انجام شود و اصلاً هشداری به مدیران و معلمان آن‌ها داده شده‌است؟ در این رابطه کامران عبدالولی، معاون حفاظت و پیشگیری از حریق سازمان آتش‌نشانی شهر تهران به «جوان» می‌گوید: «تعدادی از مدارس ناایمن را شناسایی کردیم و درباره نکات ایمنی به آن‌ها تذکر داده‌ایم.» او در رابطه با وجود مدارس ناایمن اظهار می‌دارد: «از نگاه سازمان آتش‌نشانی، مدارس ناایمن، مدارسی هستند که در آن‌ها ضوابط ایمنی و آتش‌نشانی رعایت نشده‌باشد. گاه این ضوابط در سازه ساختمان مدارس دیده می‌شود و گاه موارد دیگر که جزئی‌تر است. بر همین اساس سازمان آتش‌نشانی بعد از شناسایی مدارس ناایمن به سراغ آن‌ها می‌رود و نکات ایمنی را متذکر می‌شود.» معاون حفاظت و پیشگیری از حریق آتش‌نشانی تهران می‌گوید: «وقتی بحث ایمنی مطرح می‌شود، عموم مردم تصور می‌کنند مسائلی، چون خاموش‌کننده‌ها مدنظر است، اما از نظر سازمان آتش‌نشانی باید در معماری یک ساختمان نکات ایمنی رعایت شده‌باشد و راهرو‌ها و بخش‌های خروجی به گونه‌ای طراحی شده باشد که افراد هنگام بروز حادثه در ساختمان برای فرار از آنجا مشکلی نداشته باشند و در مراحل بعدی نیز نیاز است تمهیداتی برای ایمنی انجام شود.» عبدالولی اظهار می‌دارد: «متأسفانه در گذشته هنگام ساخت مدارس به اصول ایمنی در سازه‌ها توجهی نشده‌است، به همین دلیل امروز مدارس زیادی وجود دارد که خطرآفرین هستند و نیاز به نوسازی یا مقاوم‌سازی دارند. در مدارسی که موضوعات ایمنی در معماری و سازه دیده نشده‌است نیز باید به ناچار تمهیداتی را جایگزین کرد تا خطر بروز حوادث کاهش یابد.» او ادامه می‌دهد: «در ساخت مدارس جدید اتفاق خوبی افتاده‌است که امیدواریم که این روند ادامه پیدا کند و آن اینکه از همان ابتدا، یعنی در فاز اول که طراحی نقشه انجام می‌شود، موضوعات ایمنی دیده شود.»    آمار کلی و دقیقی از مدارس ناایمن در دست سازمان آتش‌نشانی نیست عبدالولی به سختی‌های کار برای ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی مدارس اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به اینکه این مدارس ناایمن در حال بهره‌برداری هستند برای رعایت نکات ایمنی دستورالعمل‌ها را برایشان محدود کرده‌ایم و در ابتدا از موارد ساده مثل آموزش مربیان هنگام بروز حادثه و اصلاح سیم‌کشی شروع کردیم و بعد به قسمت‌های سخت که اطفای حریق است، می‌پردازیم. در کل هنگام مواجهه با مدارس ناایمن نگاه ما نرم‌تر است و دنبال آن هستیم که با روش‌هایی که خیلی برای کادر آموزشی و دانش‌آموزان مزاحمتی ایجاد نمی‌کند، مدرسه را ایمن‌سازی کنیم.» معاون حفاظت و پیشگیری از حریق آتش‌نشانی تهران در پاسخ به این سؤال که آیا آماری از مدارس ناایمن در سازمان آتش‌نشانی وجود دارد، می‌گوید: «ما آمار دقیق از مدارس نداشتیم. سال گذشته ۹۳۰ مدرسه ناایمن را شناسایی کردیم و موارد ایمنی به آن‌ها ابلاغ شد. بعد از جلساتی که با معاون دادستانی تهران داشتیم ایشان خودشان پای کار آمد. بعد از آن قرار شد تا براساس فازبندی لیست مدارس را به ما بدهند و کار را شروع کنیم. در مرحله اول آموزش و پرورش ۸۰۴ مدرسه را معرفی کرد که نکات ایمنی را به آن‌ها تذکر دادیم و در فاز دوم نیز ۴۴۰ مدرسه به ما معرفی شد که در حال حاضر در مرحله بازدید هستند.»    رخداد هر حادثه‌ای، نشان‌دهنده قصور مسئولان است عبدالولی درباره عمده نکاتی که در مدارس ناایمن تذکر داده می‌شود، اینگونه توضیح می‌دهد: «در بازدید‌های انجام شده از مدارس ناایمن، ارزیابی صورت می‌گیرد و مواردی که مربوط به ناایمنی است به آن‌ها ابلاغ و به مدرسه تذکرات لازم داده می‌شود. نکاتی، چون عدم مهارت کارکنان، چیدمان غیراصولی و پرتگاه‌ها از جمله موارد تذکر داده شده‌است.» او درباره اینکه آیا اهرم فشاری برای مدارسی که نکات اعلام شده از سوی آتشنشانی را رعایت کنند وجود دارد، می‌گوید: «سازمان آتش‌نشانی نقش کارشناسی دارد و نمی‌تواند به مدارس الزام کند. البته اگر شرایط پرخطری مشاهده شود از ظرفیت قوه قضائیه استفاده خواهیم کرد. ضمن اینکه کمیته ایمنی در ۲۲ منطقه شهر تهران وجود دارد که قبل از مطرح کردن مسئله در قوه قضائیه، مسئولان مدارس ناایمن را به کمیته ایمنی دعوت و آن‌ها را توجیه خواهیم کرد.» عبدالولی به تفاهمنامه‌ای برای ایمن‌سازی مدارس اشاره می‌کند و می‌گوید: «جلسه‌ای با مدیر کل آموزش و پرورش تهران، مدیر عامل سازمان آتش‌نشانی و همچنین مسئولان نوسازی مدارس تهران برگزار شده‌است که قرار شد تفاهمنامه سه‌جانبه‌ای شکل بگیرد و در مراحل مختلف فازبندی انجام شود تا ایمن‌سازی مدارس و حتی آموزشگاه‌ها در دستور کار قرار گیرد.» او با بیان اینکه چند حادثه در اثر ناایمن بودن مدارس در سطح کشور اتفاق افتاده‌است، تصریح می‌کند: «حوادث مرتبط با مدرسه با توجه به اینکه بچه‌ها را درگیر می‌کند، دردناک است و چنین مواردی کوتاهی مسئولان مربوطه را نشان می‌دهد. به همین دلیل باید به طور ویژه و با تمام توان برای مسئله ایمن‌سازی مدارس کار شود.»    ۳۸ درصد مدارس تهران در خطر با سرد شدن هوا و نیاز به استفاده از وسایل گرمایشی در مدارس، علاوه بر ناامنی سازه ساختمان مدارس، مسئله ایمن بودن وسایل گرمایشی نیز مهم است. در این رابطه دکتر عباس زارع مدیر کل نوسازی مدارس استان تهران به «جوان» می‌گوید: «در حال حاضر در استان تهران حدود ۱۰ هزار و ۷۰۰ کلاس نیاز به استانداردسازی موتورخانه دارد که مستهلک است و باید بازسازی و استانداردسازی شود.» او درباره مدارس ناایمن در تهران می‌گوید: «۶ هزارو ۵۵۰ مدرسه در تهران وجود دارد که براساس شناسنامه فنی فضا، ۲۳ درصد آن باید مقاوم‌سازی شود و ۱۵ درصد نیاز به تخریب و بازسازی دارد.» زارع در پاسخ به این سؤال که کدام مناطق بیشترین مدارس ناایمن و تخریبی را دارد، می‌گوید: «بیشترین مدارس فرسوده در مناطق ۱۱ و ۱۲ است. البته در ماه اخیر جلساتی را با سازمان آتش‌نشانی داشتیم و بازدید‌هایی توسط آن‌ها صورت گرفت و دستورالعملی را به مسئولان مدرسه دادند تا در دستور کارشان قرار گیرد. همچنین جلساتی با سازمان نوسازی مدارس اداره کل و سازمان آموزش و پرورش تهران داشتیم و قصد داریم تفاهمنامه‌ای را برای ایمن‌سازی مدارس تنظیم کنیم.» او درباره تفاهمنامه اینگونه توضیح می‌دهد: «تفاهمنامه سه فاز خواهد داشت؛ فاز اول بحث‌های محتوایی دارد که همکاران آتش‌نشانی به دانش‌آموزان، معلمان و مدیران مدرسه آموزش‌های لازم را می‌دهند. فاز بعدی تعمیرات جزئی در مدرسه است که مسئولان آموزش و پرورش باید آن را مدنظر قرار دهند، مثلاً اگر از موتورخانه به عنوان انباری استفاده می‌کردند، آن را اصلاح کنند و در کل نکاتی را که نیاز به هزینه زیادی ندارد، برطرف کنند. بعد از آن مواردی را که تعمیرات کلی و هزینه‌بر نیاز داشته باشد، از مدارس ابتدایی و استثنایی آغاز خواهیم کرد و سپس سراغ مدارس دیگر می‌رویم.» مدیر کل نوسازی مدارس استان تهران به اعتبارات مورد نیاز برای نوسازی مدارس تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: «حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان برای مدارس تهران نیاز است تا مشکل تراکم دانش‌آموزی، مقاوم‌سازی، تخریب و بازسازی آن‌ها انجام شود. به طور حتم اختصاص چنین اعتباری شدنی نیست، اما با توجه به قانون بودجه در سال ۱۴۰۱ بند «ی» تبصره ۹ اقداماتی در حال انجام شدن است و تأثیر زیادی در روند نوسازی و مقاوم‌سازی مدارس خواهد داشت.» او ادامه می‌دهد: «آن چیزی که خیلی می‌تواند کمک کند بحث مولدسازی است که این پول در چرخه ساخت و ساز مدارس قرار بگیرد؛ یعنی املاک مازاد آموزش و پرورش فروخته شود و آن پول به خزانه برگشت بخورد، سپس در قالب موافقتنامه برای پروژه احداث مدارس تعریف شود. همچنین استفاده حداکثری از خیرین نیز برای نوسازی مدارس مؤثر خواهد بود.»    ۴۳ سال تا نوسازی همه مدارس فاصله است! زارع در پاسخ به این سؤال که چقدر تا ایمن‌سازی مدارس فاصله داریم، می‌گوید: «با توجه به وضعیت فعلی و سرعتی که برای نوسازی و ایمن‌سازی مدارس در پیش داریم حدود ۴۳ سال تا نوسازی همه مدارس فاصله است. این در حالی است که اگر منابع تأمین شود، سرعت کار بیشتر خواهد شد و با برنامه‌ریزی و مدیریت دقیق تا مدت سه سال آینده مشکلات این مدارس حل می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «در بحث تأمین منابع باید خلق فرصت‌ها شود و منابع قانونی برای آن تعریف گردد تا اعتبارات تملک دارایی سرمایه بنشیند و بتوانیم کار‌ها را سرعت بدهیم.» مدیر کل نوسازی مدارس تهران در پاسخ به این سؤال که آیا اخطاری برای مدارس تخریبی صادر شده‌است و دانش‌آموزان و کادر آموزشی از وضعیت مکانی که در آن حضور دارند، مطلع هستند، می‌گوید: «بله، به آن‌ها گفته شده مدرسه‌ای که در آن هستند مشکل سازه‌ای دارد. به آن‌ها گفته شده بخش‌های کم‌خطرتر را برای کلاس‌های درس در نظر بگیرند تا مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی به طور کلی انجام شود.» او ادامه می‌دهد: «مسئله نوسازی یا مقاوم‌سازی مدارس کاری طولانی‌مدت است. باید برای ساخت مدارس جدید مکان‌یابی نقطه‌ای انجام شود و آموزش و پرورش مشخص کند؛ مثلاً در منطقه ۱۱ که مشکل بیشتری وجود دارد در کدام بخش‌های آن نیاز به ساخت مدرسه است، اصلاً از لحاظ مالکیتی زمینی هست که در آن مدرسه احداث شود یا بستر این کار وجود دارد، و بعد از آن کار‌ها با بیشترین سرعت ممکن انجام شود.»  لزوم حساسیت مسئولان نسبت به مدارس فرسوده به گزارش «جوان»، دوران شیوع کرونا و تعطیلی مدارس بهترین فرصت برای نوسازی و بازسازی مدارس فرسوده و ناایمن بود، اما بی‌توجهی‌ها و کمبود اعتبار اجازه این کار را نداد. با توجه به آمار مدارس فرسوده در کشور و خطری که سلامت دانش‌آموزان را تهدید می‌کند، پرواضح است که بعد از این مسئولان باید نسبت به وضعیت مدارس حساس‌تر عمل کنند و حتی نسبت به یک مدرسه فرسوده نیز بی‌تفاوت نباشند.