سهل‌انگاری، آمار گازگرفتگی را بالا برده است

    این روز‌ها هشدار‌هایی درباره افزایش حوادث گازگرفتگی مطرح است. بررسی‌ها در این باره نشان می‌دهد عمدتاً این حوادث به دلیل بی‌احتیاطی استفاده‌کنندگان لوازم گازسوز اتفاق می‌افتد. این بی‌احتیاطی‌ها مشخصاً چه مواردی را شامل می‌شود؟ مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن جزو حوادث بسیار دردناک است. از فوت بچه دو روزه تا عروس و دامادی که شب قبل از حادثه ازدواج کرده بودند تا پیرزن و پیرمرد. دیدن این صحنه‌ها خیلی دردناک است، آن هم در شرایطی که با مقداری احتیاط بیشتر می‌توان جلوی این قبیل حوادث را گرفت.  ما برای راه‌اندازی بخاری گازی، دو مدل دودکش داریم؛ یک مدل دودکش سیمانی داخل دیوار و دیگری دودکش ورق سفید گالوانیزه. متأسفانه بعضی از شهروندان بخاری‌ها را به موقع راه‌اندازی نمی‌کنند و بلافاصله با سرد شدن هوا اقدام به این کار می‌کنند؛ بنابراین دیگر به پشت‌بام نمی‌روند تا لوله‌ها را چک کنند و ببینند آیا کلاهک دارد، مسیر دودکش باز است یا نه. آن‌ها به گمان اینکه دودکش سال گذشته باز بوده و حالا هم باز است، بخاری را می‌گذارند. در صورتی که نمی‌دانند از پارسال تا امسال چه اتفاقی در پشت‌بام افتاده است. مواردی بوده که در مسیر دودکش کبوتر لانه گذاشته، باران و طوفان یک مشمع یا آشغالی را در مسیر آن انداخته یا تعمیرات همسایه باعث ریختن خاک، گچ یا ماسه در لوله شده است. حتماً باید در پشت‌بام مسیر دودکش را بررسی و از باز بودن آن و نصب کلاهک اطمینان حاصل کنیم. دسته دوم دودکش‌ها که خیلی مهم است، دودکش‌هایی است که داخل منزل نصب می‌شود. همه کارشناسان آتش‌نشانی تأکید می‌کنند فقط دودکش‌های ورق‌کشی گالوانیزه استفاده شود و از دودکش‌­هایی از جمله آکاردئونی، آلومینیومی، پلاستیکی و فنری به هیچ عنوان استفاده نشود، چراکه دودکش‌های ورق سفید گالوانیزه مقاومت خوبی دارند و در برابر ضربه، تحمل بالایی دارند، به همین خاطر باعث انتشار گاز مونوکسیدکربن به داخل منزل نمی‌شوند.    در صورت استفاده از بخاری، جریان هوا در آن فضا الزامی است؟ نه فقط بخاری، بلکه در استفاده از همه وسایل شعله‌دار، مثل آبگرمکن، پکیج و حتی منقل و زغال باید مسیری برای ورود هوا به داخل منزل در نظر گرفته شود، چراکه شعله برای ادامه حیات به هوا احتیاج دارد؛ بنابراین باید مقداری پنجره باز باشد تا با کمبود اکسیژن مواجه نشویم.    در بعضی از منازل فرد به ناچار باید زاویه‌ای به دودکش بدهد تا بتواند از آن استفاده کند. این مقدار زاویه چقدر باید در نظر گرفته شود؟ بهترین زاویه برای دودکش ۹۰ درجه است. هرچه انحرافش بیشتر شود، دودکش نمی‌تواند دود را به خوبی هدایت کند، چون آلاینده بر اساس گرم بودن، میل به حرکت به سمت بالا دارد، لذا وقتی زاویه را به سمت صفر درجه نزدیک می‌کنیم، نمی‌تواند خارج شود، اما در بعضی منازل مصرف‌کننده مجبور است، چون دریچه خروجی نزدیک زاویه دیوار نصب شده است؛ بنابراین چاره‌ای نیست. این زاویه در حد نیم یا یک متر قابل قبول است، به شرطی که بعد از این متراژ حتماً دو یا سه برابر آن متراژ به صورت عمودی کار شود تا نقص حاصل را از بین ببرد. لوله‌کشی ۴ الی ۵ متر تا بالکن و رها شدن آن کاملاً اشتباه است، چراکه دود به داخل پس می‌زند. شیب منفی، یعنی رو به پایین هم مورد تأیید نیست، اما در بعضی موارد دیده شده شیب به سمت پایین بوده و دودکش هم داخل سطل آب قرار دارد. این کار غلطی است که قدیمی‌ها به آن باور داشتند که دود در آب حل می‌شود. همان تصوری که درباره قلیان می‌رفت، اگر مصرف‌کننده به اجبار شیشه را سوراخ و لوله را از آن خارج کرد باید آن طرف شیشه، دودکش را بالاتر ببرد و دور آن را با ورق‌های پشم‌شیشه بپوشاند و کلاهک بگذارد.»   ‌چند سالی است که سنسور مونوکسیدکربن با نام‌های هشداردهنده یا آشکارساز مونوکسیدکربن در خانه نصب می‌شود. نظر شما در این باره چیست؟ دستگاهی است که نسبت به گاز مونوکسیدکربن آلارم می‌دهد و هزینه‌ای حدود ۵۰۰ الی ۶۰۰ هزار تومان دارد. توصیه می‌کنیم این دستگاه‌ها تهیه و در منازلی که از بخاری یا وسایل گرمایشی شعله‌دار استفاده می‌شود، نصب شود.     اکثر خانه‌هایی که از این قبیل وسایل گرمایشی استفاده می‌کنند در جنوب شهر قرار گرفته‌اند که متأسفانه درآمد خانواده‌ها کم است. آیا این امکان وجود دارد تا این دستگاه به صورت رایگان یا اقساط در اختیار این قبیل خانواده‌ها قرار بگیرد؟ پنج الی شش سالی است که در هفته مقابله با مخاطرات گاز مونوکسیدکربن، همکاران سازمان آتش‌نشانی در فصل سرما در برخی ایستگاه‌های مترو، مدارس یا در منازل، بروشور‌هایی را توزیع می‌کنند که در آن نکات ایمنی آمده است. در بخشی از این طرح، مراجعه حضوری به منازل در بعضی محله‌ها که سیستم گرمایشی آن‌ها قدیمی است، انجام می‌شود. همکاران تعدادی از این دستگاه‌ها را از قبل تهیه و بعد از بازبینی منازل در صورت احتیاج به دستگاه و عدم امکان خرید آن خانواده به صورت نمادین به آن‌ها هدیه می‌کنند. این حرکت نمادین برای این است که خانواده‌ها بدانند این خطر وجود دارد و باید به آن آگاه باشند. متأسفانه این حرکت گاهی باعث سوءاستفاده بعضی از افراد سودجو می‌شود. از طرفی، چون در استفاده از این وسیله اجبار نیست، به همین خاطر بعضاً به دنبال خرید این دستگاه نمی‌روند.    گاهی در اثر سهل‌انگاری  مصرف‌کننده‌ای علاوه بر خطر فردی و خانوادگی این اشتباه منجر به انفجار و آتش‌سوزی یک ساختمان چند طبقه شده است. این قبیل اتفاقات شامل چه اشتباهاتی است؟ بخشی از این خطرات برمی‌گردد به زمانی که فرد می‌خواهد وسایل گرمایشی را راه بیندازد. وسایلی که چندین سال پیش با همان شیلنگ، آن بخاری را نصب کرده بود یا در نصب بخاری شیلنگ کولر، آب استفاده می‌کنند، در حالی که هزینه‌ای ندارد و فقط از روی سهل‌انگاری این کار انجام می‌شود. گاهی هم مشاهده شده شیلنگ را از ته انبار می‌آورند و آن را وصل می‌کنند، غافل از اینکه کلی نشتی دارد. بعضی مواقع هم دیده شده که بست نامناسب استفاده یا اصلاً استفاده نمی‌کنند و به جای آن یک مفتول استفاده می‌شود که خود آن باعث سوراخ شدن شیلنگ و منجر به نشتی می‌شود. توصیه می‌کنیم حتماً از لوازم مناسب، استاندارد و نو استفاده شود. قبل از روشن کردن بخاری با محلول آب و کف محل اتصالات چک شود تا از نشتی نداشتن آن مطمئن شویم. باید از وسایل گرمایشی استاندارد استفاده شود. دنبال گارانتی و خدمات باشیم و به دنبال ارزانی جنس نباشیم.    آیا در ساخت و ساز‌های جدید همچنان از سیستم گرمایشی قدیمی مثل بخاری استفاده می‌شود؟ آیا این امکان وجود دارد که از طرف سازمان پیشنهاد شود شهرداری این موارد را برای گرفتن پایان کار لحاظ کند؟‌ می‌دانیم که زندگی مرفه مورد علاقه هر شهروندی است، اما با وجود مشکلات اقتصادی که امروز با آن مواجه هستیم، نمی‌توان چنین توقعی را از سازنده داشت. نصب سیستم‌های گرمایشی نوین هزینه بالایی دارد و برای یک فرد سازنده خیلی به‌صرفه نیست. در بعضی موارد استفاده از لوازم غیراستاندارد را نمی‌توان مشاهده کرد، مثل استفاده از لوله سیمانی شکسته یا لوله فلزی شکسته که داخل دیوار کار می‌کنند. این به وجدان سازنده بستگی دارد. متأسفانه مواردی را داشتیم که برای صرفه‌جویی اقتصادی این قبیل وسایل را استفاده کرده بودند.  درباره بخش دوم سؤال باید بگویم این در حوزه آتش‌نشانی نیست و به مسائل شهرداری و شهرسازی بر‌می‌گردد، ولی با توجه به شرایط سخت اقتصادی نمی‌توان آن را برای سازنده وظیفه و قانون کرد.    توصیه‌های پایانی شما چیست؟ در همه حوادث انسان‌ها یا مستقیم یا غیرمستقیم در آن دخالت دارند. اگر خودمان مراقب محیط پیرامونمان باشیم، درصد زیادی از خطرات اطراف و خانواده‌مان را درک می‌کنیم. به‌طور مثال علائم گازگرفتگی مثل سرماخوردگی است، به همین خاطر در این فصل سرما شخص وقتی دچار این علائم می‌شود، فکر می‌کند سرما خورده است و پیگیری نمی‌کند، اما بعد از بروز حادثه‌ای متوجه می‌شود که خیلی دیر است؛ لذا اگر آگاهی خودمان را در حوزه ایمنی بالا ببریم تا حد زیادی می‌توانیم جلوی اتفاقات بد را بگیریم. دیده می‌شود بعضی از شهروندان کلی هزینه برای خرید یک خانه و تزئینات آن می‌کنند، اما برای استفاده از یک بست شیلنگ بخاری هزینه نمی‌کنند! داخل منزل حریم خصوصی است، به همین خاطر شخص باید خودش آن را رصد کند و لازمه آن داشتن اطلاعات و آگاهی است.  در این سال‌ها سازمان آتش‌نشانی به صورت رایگان داوطلب است تا این اطلاعات و آگاهی را در اختیار مردم قرار دهد، اما این مهم از سوی شهروندان اهمیت داده نمی‌شود.