روزنامه جوان
1402/01/26
به یاد عماد جامعه‌شناسی
او که در سال ۱۳۵۵ برای تحصیل در رشته جامعه‌شناسی وارد دانشگاه سالفورد انگلستان شده بود، شهریور ۱۳۵۹ به دلیل برگزاری تظاهراتی علیه امریکا در مقابل سفارتخانه این کشور که در اعتراض به برخورد پلیس امریکا با دانشجویان مسلمان ایرانی در امریکا، برگزار شده بود، دستگیر و زندانی شد و در زندان بعد از پنج بار محاکمه از آن کشور اخراج شد.افروغ سال ۱۳۶۵ از دانشگاه شیراز مدرک کارشناسی رشته جامعه‌شناسی و در سال ۱۳۶۹ از همین دانشگاه کارشناسی ارشد گرفت. وی دکترای جامعه‌شناسی را از دانشگاه تربیت مدرس در سال۱۳۷۶ دریافت کرد و در سال ۱۳۷۳ به عنوان دانشجوی نمونه کشور در مقطع دکترا شناخته شد.
او نویسنده، جامعه‌شناس، استاد دانشگاه و سیاستمداری بود که از جمله اقدامات به یاد مانده از وی ابداع نظریه نقد درون‌گفتمانی است. یکی از مهم‌ترین دوره‌های زندگی افروغ را می‌توان زمان عضویت او در دوره هفتم مجلس شورای اسلامی دانست که صراحت لهجه او در برخورد با اتفاقاتی را که نادرست می‌دانست، نشان داد. وی با وجود اینکه به شکل خودخواسته اعلام کرد در انتخابات دور هشتم مجلس شرکت نمی‌کند ولی این صراحت لهجه را در تمام مدت بعد از نمایندگی مجلس نیز حفظ کرد و هر چند وقت یک بار با نظراتی که مشخصاً شناسنامه او بود، به مسائل جامعه واکنش نشان می‌داد.
عماد افروغ تأکید بسیاری داشت تا نظراتش همانگونه که مدنظر اوست، منتشر شود. برای همین همواره مصاحبه‌های خود را قبل از انتشار بازخوانی می‌کرد و حتی این اواخر و با وجود اینکه به گفته خود از شیمی‌درمانی نیز رنج می‌برد، بر این امر اصرار داشت.
او صراحت لهجه خود را تا آخر به همراه داشت، حتی در یکی از آخرین مصاحبه‌هایی که در «جوان» با وی داشتیم، در خصوص موضوع حجاب اظهار کرد: اگر برخی از این افرادی که در خیابان‌ها هستند و معتقدند حجاب به شکل کلی باید برداشته شود، قدرت مانور پیدا کنند، آن وقت به شما نشان خواهم داد که با چه واکنشی از سوی خانم‌های محجبه روبه‌رو خواهند شد و چه فضای قطبی شکل خواهد گرفت، آنگاه به لحاظ تاریخی خواهید دید چه کسی دست برتر را خواهد داشت. معلوم است وقتی رگ غیرت خانم‌های محجبه به جوش آید، چه کسی دست برتر را دارد. این مقوله را تاریخ مبارزات گروه‌های مسلمان و غیر‌مسلمان قبل انقلاب به خوبی به شما نشان می‌دهد. تصور نکنید اگر بی‌حجابان بخواهند بی‌حجابی خود را به نمایش بگذارند، با واکنش محجبه‌ها روبه‌رو نخواهند شد، اگر آن‌ها حق دارند خود را عرضه و به شکلی اعتراض کنند، چرا شما این حق را برای محجبه‌ها قائل نیستید؟ من می‌گویم ببینید چه کسی در این میان پیروز خواهد شد.
از سوی دیگر، دکتر افروغ در کنار صراحت لهجه از روحیه‌ای احساساتی نیز برخوردار بود و بار‌ها پیش می‌آمد طی مصاحبه متأثر شود و گریه‌های او مصاحبه را متوقف می‌کرد. از جمله این موارد یکی از آخرین گفتگو‌های ایشان با «جوان» در خصوص جامعه ایرانی است که بیان کرد: باید تا آنجا که می‌توانیم گروه‌های مردمی را مشارکت دهیم؛ از جنس همان کسانی که بی‌مزد و منت در جنگ مشارکت داشتند، اینکه پروژه تعریف کنیم و پول‌های آنچنانی بگیریم، جواب نمی‌دهد. آن چیزی که جواب می‌دهد همان خانمی است که گفتم حاضر نمی‌شود در ازای شستن لباس‌ها و پتو‌های رزمندگان نه تن‌ها مزدی دریافت کند، بلکه اصرار دارد از پودر لباسشویی خود استفاده کند و وقتی متوجه میشود با اضافه‌شدن لباس‌ها پودر لباسشویی در اختیارش گذاشته شده برآشفته و ناراحت میشود (این بخش گفتگو با گریه‌های دکتر افروغ همراه بود).
در آخرین مصاحبه با آنکه از وی درخواست کردیم برای داشتن عکس‌های جدید، با او از نزدیک دیدار کنیم و چند عکس جدید هم از او داشته باشیم، با اشاره به اینکه به دلیل سرطان از وضعیت جسمی خوبی برخوردار نیست، تأکید کرد که از همان عکس‌های گذشته و مخصوصاً از عکس‌های خندان برای انتشار گفتگو با وی استفاده کنیم.
«جوان» ضمن تسلیت درگذشت این استاد بزرگ به خانواده و علاقه‌مندان ایشان، از خداوند متعال در این روز‌های عزیز غفران الهی را برای وی مسئلت دارد، امید آن داریم دل بی‌قرار او که همیشه درد مردم داشت، در سایه رحمت الهی آرام باشد.
