ایران قربانی افزایش مزارع خشخاش 7 ولایت

آرمان امروز- فردين عمري- خبرنگار افغانستاني: ريسک اقتصادي، نامني و تحريم‌ها راهي جز افزايش توليد مواد مخدر در کشور افغانستان باقي نگذاشته است، امري که دود آن مستقيم به چشم ايران مي‌رود. سال پيش بود که فعاليت‌هاي دو کشور افغانستان و پاکستان نشان داد که آنها اين دوکشور به‌خصوص در افغانستان فقط مرکز کشت و قاچاق ترياک نيستند و آشپزخانه هاي بزرگ توليد شيشه در اين دو کشور فعاليت خود را آغاز کرده و به نوعي قطب هاي توليد شيشه در منطقه شده‌اند. توليد شيشه در اين آشپزخانه هاي بزرگ با قيمتي پايين و برخورد پليس با سوداگران مرگ در داخل کشور باعث شده، بازار آشپزخانه ها در ايران کساد شده و قاچاقچيان ديگر براي توليد شيشه در ايران ريسک نکرده و به سمت فروش شيشه هاي وارداتي کنند. حالا خبر رسيده که آمار کشت خشخاش در کشور افغانستان افزايش داشته و با توجه به اينکه سال پيش فرمان هيبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، درباره ممنوعيت کشت خشخاش و توليد و تجارت مواد مخدر همه را به تعجب وادار کرد، اما تحريم‌ها و ثروت اندوي رهبران طالبان، سبب شده که توليد ترياک و حتي شيشه در اين کشور افزايش داشته باشد. در حالي ‌که طالبان به دستور ملا هيبت‌الله آخوندزاده، رهبر اين گروه، در ماه آوريل 2022، کشت و توليد مواد مخدر را در افغانستان منع کرد، اما گزارش سازمان‌هاي معتبر جهاني از جمله دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل، نشان‌ مي‌دهند که کشت و توليد مواد مخدر در يک سال گذشته در افغانستان به مراتب نسبت به سال‌هاي قبل افزايش يافته است.  قاچاق مواد مخدر از افغانستان از اوت 2021 تاکنون بدون وقفه ادامه دارد. در اين ميان، افغانستان در زمان جنگ‌هاي داخلي و حضور گسترده در غرب اين کشور، نه‌تنها مانع کشت و قاچاق مواد مخدر افغانستان نشد، بلکه در تسريع و افزايش آن نقش موثري ايفا کرد.  اين در حالي است که هرچه روساي جمهور پيش از اشرف غني و زمان رياست جمهور او، رشته کرده بودند، با افزايش کشت زمين‌هاي خشخاش، تلاش ها براي محو کشت محو مواد مخدر در اکثر ولايت افغانستان، پنبه شده است.
افزايش کشت خشخاش نسبت به 1401
طالبان به دليل عدم نظارت برروي قوانين کار و بيکاري گسترده، قانون خود ناديده گرفت و فروش و توليد مواد مخدر رونق گرفت و در حال حاضر قيمت ترياک حدوداً پنج برابر افزايش يافته است. شواهد و مشاهدات نشان مي‌دهد محموله‌هاي مواد مخدر از ولايت‌هاي مختلف و به شکل خام از فراه، هرات، غور، بادغيس، لوگر، نيمروز و بدخشان  (به‌غير از پنجشير که روزگاري قطب توليد ترياک افغانسان بود) جمع‌آوري مي‌شود و سپس جهت پروسس به فابري‌که‌هاي مواد مخدر در ولايت هلمند انتقال مي‌يابيد و در پست‌‌هاي بازرسي طالبان، آزادانه در حال رفت و آمد هستند و ماموران چشمان خود را مي‌بيند. گزارش هاي اخير حاکي از  افزايش 35 درصدي در کشت  خشخاش نسبت به يک سال گذشته (1401) در افغانستان است. بيشترين ميزان کشت در نقاط جنوب غربي افغانستان صورت مي‌گيرد و افغانستان اکنون سومين منطقه بزرگ کشت خشخاش در جهان است. در يک سال گذشته و پس از بازگشت طالبان به قدرت، 233 هزار هکتار زمين در افغانستان زير کشت خشخاش قرار گرفته است. کشت بيشتر در بخش‌هاي جنوب غربي کشور متمرکز بوده که 73 درصد از کل مساحت را به خود اختصاص داده است. به اين معنا که يک پنجم همه زمين‌هاي کشاورزي در استان جنوبي هلمند، به کشت خشخاش اختصاص يافته است.  در حالي که يک سال گذشته در افغانستان خشکسالي شديد باعث خسارت زيادي به کشاورزان شد و به دليل خشکسالي، عملکرد ترياک از ميانگين 38.5 کيلوگرم در هکتار در سال 2021، به 26.7 کيلوگرم در هکتار در سال جاري کاهش يافت که منجر به برداشت شش هزار و 200 تُن، يعني  10 تُن در هر هکتار شد. برآورد برنامه انکشافي سازمان ملل (UNDP) نشان مي‎دهد که ترياک به‌دست آمده از افغانستان که درسال 2022 توليد شده است، مي‌تواند به 350 تا 380 تُن هروئين با کيفيت صادراتي در جهان تبديل شود.
نقش بشير نورزي در افزايش توليد ترياک


مواد مخدر، در 20 سال گذشته يکي از اساسي ترين منابع مالي طالبان را تامين کرده است. بشير نورزي که به پدر مالي طالبان و يکي از بزرگترين قاچاقچيان مواد مخدر در خاورميانه شناخته مي‌شود که در سال 2005 هنگام انتقال محموله 50 ميليون دلاري مواد مخدر به آمريکا، بازداشت شد و در گوانتانامو زنداني شد. طالبان در جريان مذاکرات دوحه، بارها از آمريکا خواستند بشر نورزي را آزاد کند. سرانجام او در شهريور سال جاري، از زندان گوانتانامو آزاد شد و با استقبال گرم طالبان، به افغانستان بازگشت. نورزي که به گفته مقام‌هاي آمريکايي، رييس يکي از بزرگترين شبکه‌هاي قاچاق مواد مخدر در دنياست، اکنون در امنيت کامل در قندهار بسر مي‌برد.
دودی که به چشم ایران میرود 
شرایط اجتماعی افغانستان با افزایش نا‌امیدی و فقر، مصرف مواد مخدر را در افغانستان بیشتر کرده است. به‌صورت عموم در افغانستان تعداد معتادان زیاد شده است و اکثر آنان کسانی هستند که در پاکستان معتاد شده‌اند، ولی آنچه مهم است، وضعیت در ایران نیز مساعد نیست و درحالي كه سراسر مرز شرقي ايران و همچنين مرز دريايي در جنوب شرق، مسير ورود ترياك، شيشه و هرويين افغانستان به داخل كشور است و با وجود آنكه شبكه قاچاق مواد افغانستان، طي دهه اخير و به دنبال ناامني مرزهاي زميني در مسير شمال (مسير ترانزيت مواد از آسياي ميانه) و مسير بالكان (مسير ترانزيت مواد از مسير ايران به سمت تركيه و اروپاي شرقي تا اروپاي غربي) ناچار به انتخاب گذرهاي فرعي پرهزينه‌تر و دورتر اما امن‌تر شده، همچنان ايران، هم به عنوان يك بازار عرضه و تقاضاي همواره بيدار و هم، به عنوان مهم‌ترين و اصلي‌ترين مسير ترانزيت براي انتقال مواد به سمت اروپاي غربي، انتخاب محبوب شبكه قاچاق مواد افغانستان بوده است. چندی پیش دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه علیرغم فرمان منع کشت از سوی طالبان، سطح زیر کشت در افغانستان به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته و افزایش چشمگیر قیمت‌ها، انگیزه مضاعفی را برای کشاورزان به وجود آورده است، گفت: «ضمن آن که در سال‌های اخیر، افغانستان علاوه بر کشت و تولید مواد افیونی، به یکی از تولیدکنندگان عمده متآمفتامین (شیشه) بدل شده است.» آن‌طور که اسکندر مؤمنی می‌گوید: «مجموعه این تحولات موجب شده تا امنیت کشورهای همجوار افغانستان به خصوص جمهوری اسلامی ایران، در ابعاد مختلف از جمله مواد مخدر، به چالش کشیده شود. یکی از این موضوعات، گسترش مواد ناخالص به دلیل افزایش قیمت‌ها است که تبعات بهداشتی بسیاری دارد و موجب بروز اختلال در برنامه‌های کاهش آسیب می‌شود.»