سامان‌دهی آبکوه، فقط 10 درصد در 13 سال!

محمد حسام مسلمی/ مردم این منطقه در جایی سکونت دارند که برج های اعیان نشین از دو طرف آن ها را احاطه کرده و هر لحظه ممکن است خانه ها روی سرشان آوار شود؛ این جا قلعه آبکوه است، منطقه ای با بافت فرسوده در دل شهر و دو قدمی مناطق برخوردار. از سمت بولوار سجاد و ساختمان های پر زرق و برقش، با فاصله کمتر از 100 متر که به منطقه آبکوه گذرت بیفتد با کوچه های باریک و ساختمان های گلی و آجری مواجه می شوی که نگاه هر بیننده ای را خیره می کند. وقتی از کوچه پس کوچه های این منطقه که به قلعه آبکوه معروف است، گذر کنی دیوارهای سیاهی را می بینی که نشان دهنده شب نشینی معتادان دور آتش است، کوچه هایی که برای معتادان متجاهر محل امنی شده اما برای ساکنان نجیب آن ناامنی به وجود آورده است. هنگام گشت و گذار در منطقه آبکوه ساختمانی را دیدم که با هر رفت و آمدی خاک دیوارهای آن روی افرادی که از آن جا عبور می کردند فرو می ریخت و وقتی با صاحب منزل مسکونی همکلام شدم، از نشست زمین مسکونی اش گفت و این که بارها به مسئولان این موضوع را اطلاع داده اما گوش کسی بدهکار نبوده است. یکی از ساکنان این منطقه در گفت و گو با خبرنگار ما می گوید: حدود 7 سال پیش برای تعیین تکلیف منزل مسکونی ام با شهرداری منطقه به تعامل رسیدیم که تا مرحله قیمت گذاری پیش رفت اما به بهانه واهی و دلایل نامعلوم ملغی شد و از خرید ملک صرف نظر کردند. یکی از اهالی ساکن در این منطقه نیز با ارسال پیامی به روزنامه خراسان رضوی نوشت: «بافت فرسوده آبکوه یکی از چندین  پروژه ای است که سال ها در کش و قوس تصمیم ها و بوروکراسی های اداری گیر کرده و هر مدیری با سلایق و پیشنهادهای خاص خود روح و روان مردم را به بازی می گیرد. چندی پیش به علت نشست زمین و گزارش تشخیص کارشناس آتش نشانی و بازدید کارشناس شهرداری، منزل غیرقابل سکونت اعلام شد اما متاسفانه با وجود مکاتبات فراوان و رفت و آمدهای زیاد هنوز به نتیجه نرسیدم ،حتما باید اتفاق ناگواری بیفتد یا خدای نکرده خانواده ای عزادار شود؟ جالب این جاست که شهرداری، منطقه را به اصطلاح فریز کرده و حق خرید و فروش را گرفته است تا املاک را خودش تصاحب کند و هیچ گونه خدماتی مثل اگو، خیابان کشی، مجوز ساخت و ساز و ... نمی دهد. برای دریافت عوارض، مالیات پروانه های بنا و هزار موضوع دیگر تا آخرین ریال آن را محاسبه کرده و از شهروندان دریافت می کند اما برای این گونه موارد اضطرار و استثنا، بودجه و تسهیلاتی ندارد. جالب تر آن که به تشخیص خود کارشناس شهرداری، به علت اهمال کاری در تخریب و آسفالت نامناسب و جمع شدن بارش ها در منازل همجوار این اتفاق روی داده و   زمین نشست کرده است.» ساکنان دیگری که با آن ها همکلام شدیم هم فقط یک درد مشترک داشتند و این بود که مسئولان این منطقه را به حال خود رها  کرده اند. آن طور که از گفته های مدیر طرح نوسازی منطقه آبکوه پیداست تا زمانی که دیگر دستگاه ها به میدان نیایند، شهرداری نمی تواند به تنهایی این منطقه را سامان دهد. به نظر می رسد با این اوصاف نمی توان آینده ای را برای این منطقه پیش بینی کرد. آغاز سامان دهی از سال 88! سید فرهاد حجازی، مدیر طرح نوسازی منطقه آبکوه درباره آخرین وضعیت سامان دهی بافت فرسوده آبکوه و مشکلات مردم این منطقه به «خراسان رضوی» می گوید: منطقه آبکوه 30 هکتار مساحت دارد که 30 درصد زمین های آن متعلق به موقوفات اداره کل اوقاف و 70 درصد نیز مربوط به آستان قدس است، ضمن آن که بیشتر زمین ها در این منطقه تصرفی و بدون سند هستند. وی با بیان این که از سال 88 طرح سامان دهی منطقه آبکوه آغاز شده است می افزاید: در همان سال 88 بر اساس تصمیم شورای تامین استان طرح سامان دهی آبکوه به شهرداری مشهد واگذار شد، قبل از سال 95 هر طرحی که برای سامان دهی آبکوه انجام می شد بر اساس پروژه های بزرگ مقیاس تعریف شده بود، همچنین بعد از سال 95 و شهریور سال 1400 بر اساس اصلاحی که انجام شد، مردم منطقه آبکوه باید در پروژه های کوچک مقیاس مشارکت می کردند. وی از خرید 900 قطعه زمین در منطقه آبکوه از سال 88 تاکنون توسط شهرداری خبر می دهد و می گوید: این قطعات خریداری شده که در منطقه آبکوه پراکنده هستند، توسط شهرداری تخریب یا آسفالت شده است، اما واقعیت این است که برای  انسجام سامان دهی این منطقه دو اقدام اساسی باید انجام شود، قرار است بر اساس دو اقدام اصلی دو خیابان به بولوار شهید دستغیب متصل شود، یکی از این دو خیابان، امتداد خیابان وحدت است که به بولوار شهید دستغیب متصل می شود، خیابان دیگر نیز از سمت توفیق به شهید دستغیب متصل خواهد شد، در واقع بازگشایی این دو خیابان کار اصلی ماست، به این دلیل که نفوذ به داخل بافت راحت تر و مسیرها بازگشایی و از حالت بسته بودن خارج شود. وی با بیان این که 50 پروژه نیز اعم از تجاری،مسکونی و خدمات خودرویی در سامان دهی آبکوه تعریف شده است می گوید: امیدواریم این پروژه ها را با جذب سرمایه گذار یا خود مردم به سرانجام برسانیم، اما به سرانجام رساندن این پروژه ها نیازمند این است که دستگاه های زیر بنایی آب، برق، گاز و مخابرات همکاری داشته باشند، همچنین انتظار می رود همکاری اداره کل اوقاف و آستان قدس رضوی در سامان دهی این منطقه بیشتر شود تا شهرداری با اوراق مشارکتی که معاونت اقتصادی منتشر می کند بتواند برای بازگشایی  دو خیابان اقدام کند. حجازی یادآور می شود: در دوره شورای شهر پنجم مشهد یک بسته تشویقی برای سامان دهی منطقه آبکوه در نظر گرفته شد، همچنین اعضای شورای شهر ششم در حال ارائه طرحی برای سامان دهی منطقه آبکوه هستند که اگر به تصویب برسد می تواند کمک بزرگی برای مردم منطقه باشد تا برای دریافت پروانه و تسهیلات با اقساط بلند مدت اقدام کنند. شهرداری بحث خرید در منطقه آبکوه را ندارد  به مدیر طرح نوسازی منطقه آبکوه می گوییم بر اساس گزارش میدانی ما، مردم منطقه اذعان می کردند که اطلاعی از تسهیلات تشویقی ندارند یا از توانایی مالی برای سکونت در جای دیگر در صورت فروش زمین با قیمتی که شهرداری می خواهد بخرد، برخوردار نیستند. وی در پاسخ اظهار می کند: البته الان شهرداری بحث خرید را ندارد، یک سطح سرانه برای قطعات مسکونی در نظر گرفته شده است و صاحبان منازل مسکونی با مشارکت همسایگان برای بازسازی اقدام می کنند، واقعیت این است که شهرداری نمی تواند یک دفعه شق القمر کند و به افراد منطقه بگوید که به ازای زمین شما، زمین دیگری می دهد. بضاعت مالی شهرداری هم مشخص است و در حدی  نیست که بتواند این اقدامات را انجام دهد. وی با بیان این که اگر دو خیابان اصلی در منطقه آبکوه بازگشایی شود، رونق زیادی در این منطقه ایجاد خواهد شد، می افزاید: خود مردم می توانند با مشارکت همسایگان یا سرمایه گذاران برای نوسازی اقدام کنند، اما برخی از افراد توانایی این کار را ندارند و این فراتر از اختیارات شهرداری است، اگر راه و شهرسازی بتواند درباره تخصیص بودجه ملی برای این منطقه اقدام کند می توان دیگر مشکلات مثل همین مواردی را که ذکر کردید،رفع کرد. وی تاکید می کند: در تمامی ادوار دولت ها و سازمان های زیادی در سامان دهی بافت اطراف حرم مطهر درگیر بودند اما تاکنون به سرانجام نرسیده است، شهرداری به تنهایی چگونه می تواند در بافت آبکوه اقدامی انجام دهد؟ مردم باید مشارکت کنند تا سامان دهی آبکوه به سرانجام برسد، در تمامی دنیا برای بافت های فرسوده، بازگشایی معابر توسط دولت ها انجام می شود و برای ساخت و ساز نیز تسهیلات ارزان قیمت در اختیار مردم قرار می دهند. شهرداری این منطقه را فریز نکرده است حجازی در پاسخ به ادعای یکی از شهروندان که شهرداری اجازه خرید و فروش نمی دهد و اقدام به فریز این منطقه کرده است، می گوید: نه، شهرداری این منطقه را فریز نکرده است و مردم حق خرید و فروش دارند، از طرفی ساکنان این مناطق سند رسمی ندارند که پاسخ بدهیم یا ندهیم، البته 10 درصد سند دارند. وی در پاسخ به این سوال که شهرداری اکنون خریدی در منطقه آبکوه دارد؟ می گوید: نه، فعلا هیچ خریدی نداریم، چون بودجه ای در کار نیست، تا زمانی که اوراق مشارکت تخصیص پیدا نکند، بودجه دیگری نداریم، 300 میلیارد تومان اوراق برای این منطقه تصویب شده که امیدواریم ظرف سه ماه آینده به دست مان برسد. 13 سال، زیر 10 درصد پیشرفت  مدیر طرح نوسازی منطقه آبکوه در پاسخ به این سوال که چه میزان اراضی منطقه توسط شهرداری تملک و سامان دهی شده است؟ می گوید: از 30 هکتار اراضی آبکوه، نیمی از این منطقه در تملک شهرداری قرار دارد، در مدت 13 سال و از سال 88 تنها دو پروژه توسط مردم انجام شده است، یک پروژه هم توسط شهرداری در پیشران توفیق در حال انجام است و اقدام شاخص دیگری غیر از این ها انجام نشده و عملا زیر 10 درصد سامان دهی صورت گرفته  است. وی همچنین در پاسخ به این سوال که گره سامان دهی نشدن منطقه آبکوه چیست؟ اظهار می کند: همه ارکان مربوط به نوسازی و به سازی در ماجرای آبکوه باید هزینه کنند و دنبال سود نباشند، به عنوان مثال آستان قدس و اوقاف برای سند دار کردن این اراضی مبالغی دریافت می کنند، به نظرم باید از دریافت این مبالغ صرف نظر کنند چرا که مردم منطقه به لحاظ مالی ضعیف هستند. وزارت راه وشهرسازی نیز تسهیلات ارزان قیمت در اختیار این افراد قرار دهد، چرا که به دلیل نداشتن سند نمی توانند تسهیلات بگیرند، شهرداری هم برای انسجام بخشی به قطعاتی که خریداری کرده،اقدام کند و پروژه تعریف شود، شرکت ها و سازمان های خدمات رسان بدون دریافت وجه اقدام کنند، دستگاه قضایی نیز به کمک ما بیاید تا حق و حقوق مردم پرداخت شود و افرادی زیاده خواهی نکنند، اگر برای تمام این راهکارهایی که اعلام می شود اقدامی نشود، سامان دهی منطقه آبکوه قابل انجام نیست. وی تصریح می کند: اگر 300 میلیارد تومان اوراق تخصیص یابد، می توانیم دو خیابان اصلی را سریع بازگشایی و اراضی را تملک کنیم، برای خرید و فروش نیز از هر دو طرف کارشناس تعیین می شود تا معامله مرضی الطرفین باشد، برای به نتیجه رسیدن نیز باید سرمایه گذار به میدان بیاید، در گذشته اوراقی برای سامان دهی اختصاص یافته بود ولی به دلیل همکاری نکردن مردم این اوراق برگشت خورد. وی همچنین در پاسخ به این سوال که به ادعای یکی از شهروندان چندی پیش به علت نشست زمین و گزارش تشخیص کارشناس آتش نشانی منزل مسکونی وی غیر قابل سکونت  اعلام شد و با وجود مکاتبات با شهرداری به نتیجه ای نرسید، می گوید: برای این افراد می توانیم یک منزل مسکونی را برای چند ماه سکونت تهیه کنیم تا بتوانند برای رفع مشکل خود اقدام کنند.