تحکیم اتحاد ها در حیاط خلوت آمریکا

گروه سیاسی- رئیس‌ جمهور کشورمان در صدر هیئتی سیاسی و اقتصادی و با هدف تقویت روابط با کشورهای دوست و همسو، عازم کشورهای ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا در آمریکای لاتین شد؛ کاراکاس اولین مقصد سفر پنج روزه آیت ا... رئیسی است. رئیسی در گام اول، به دعوت رسمی همتای ونزوئلایی خود و به منظور ارتقای سطح روابط با کشورهای دوست و همسو، در صدر یک هیئت عالی‌رتبه از جمله وزرای دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، امور خارجه، نفت، فرهنگ و ارشاد اسلامی و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، وارد کاراکاس پایتخت ونزوئلا شد؛ کشوری که از آن به عنوان متحد استراتژیک تهران در حیاط خلوت آمریکا نام می‌برند.طبق برنامه از پیش اعلام شده، آیت‌ا... رئیسی در کاخ ریاست جمهوری ونزوئلا موسوم به کاخ «میرافلورس» در شهر کاراکاس مورد استقبال رسمی «نیکولاس مادورو» همتای «ونزوئلایی» خود قرار گرفت . دیدار و گفت وگو با روسای کمیسیون‌های مجلس ملی ونزوئلا و نشست با فعالان اقتصادی و بازرگانان ایران و ونزوئلا بخشی از برنامه‌های رئیس‌جمهور در سفر به این کشور است. همچنین در این سفر علاوه برگفت وگوهای مشترک میان هیئت‌های عالی‌رتبه و مذاکرات خصوصی روسای جمهور، اسناد مهم همکاری‌های دوجانبه ایران و «ونزوئلا» به امضای مقامات دو کشور خواهد رسید.رئیس جمهور صبح دیروز نیز پیش از عزیمت به ونزوئلا ارتباط بین ایران و کشورهای مستقل در آمریکای لاتین را ارتباطی راهبردی توصیف و تصریح کرد: موضع مشترک جمهوری اسلامی ایران و 3 کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا، ایستادگی در مقابل نظام سلطه و مقابله با یک جانبه‌گرایی است. سید ابراهیم رئیسی ، با بیان این که در سال‌های گذشته همواره روابط خوبی میان ما با این کشورها برقرار بوده است، افزود: ایران علاوه بر روابط دوستانه سیاسی، اقتصادی و تجاری با ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا، در عرصه انرژی نیز با این کشورها همکاری‌های خوبی داشته و در 2 سال گذشته تعاملات فیمابین در حوزه‌های صنعتی، کشاورزی، علمی و فناوری و پزشکی و درمانی به شکل مطلوبی توسعه یافته است.رئیس جمهور صدور خدمات فنی و مهندسی را نیز از دیگر زمینه‌های همکاری میان ایران و این 3 کشور برشمرد و اظهار کرد: این کشورها و البته کشورهای همسایه و دیگر کشورهای دوست و همسو با ایران همواره نسبت به بهره‌گیری از توانمندی‌های ایران در زمینه فنی و مهندسی اظهار علاقه مندی، تمایل و رضایت کرده‌اند. دکتر رئیسی با بیان این که کشورهای منطقه آمریکا از ظرفیت‌های متنوع و متعددی برخوردارند، خاطرنشان کرد: در جمهوری اسلامی ایران نیز به برکت انقلاب اسلامی و به برکت مردم، ظرفیت‌های خوبی وجود دارد که تبادل آن ها می‌تواند در گسترش و تقویت روابط و همکاری‌ها با کشورهای منطقه آمریکای لاتین و دیگر کشورهای همسایه، دوست و همسو موثر باشد و تعاملات بین‌المللی میان این کشورها را نیز تقویت کند.رئیس جمهور اظهار امیدواری کرد که با توجه به رویکرد تقویت روابط با کشورهای همسایه، دوست و همسو در دولت سیزدهم، رایزنی‌ها و امضای تفاهم‌نامه‌ها در این سفرها، نقطه عطف و گام موثری برای ارتقای سطح روابط با این 3 کشور منطقه آمریکای لاتین باشد.  نشانه‌های زوال کارزار فشارحداکثری آمریکا سنگ بنای ارتباطات این دو کشور به رغم مسافت ۱۱ هزار کیلومتری، ضدیت با زیاده‌خواهی و سیل تحریم دامنه‌دار آمریکاست. تاریخ روابط دو کشور نشان می‌دهد هر چقدر که دامنه فشار آمریکا بر کشورهای مورد تحریم واقع شده از قبیل ایران و ونزوئلا، افزایش یافته به موازات آن تکاپوی این بازیگران برای کاهش آثار تحریم و دسترسی حداکثری به درآمدهای حاصل از تجارت خارجی روندی صعودی به خود گرفته‌است. این دو کشور حتی از مدت‌ها پیش به دلیل موانع بانکی- ارزی و نیز برای مقابله با سیطره دلار به مبادله تهاتری و کالا به کالا اقدام کرده‌اند؛ سازوکاری که البته محدود به روابط تهران- کاراکاس نیست و ایران مدت‌هاست در روابط خود با کشورهای همجوار و منطقه همانند ترکیه و روسیه از آن بهره می‌گیرد.امروز نشانه‌های شکست راهبرد آمریکا در ایران و ونزوئلا بیش از هر زمانی آشکار شده‌ است . طبق گزارش بانک مرکزی ونزوئلا ، رشد اقتصادی این کشور در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۲ در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۱ معادل 73/17 درصد بوده است. به گفته مادورو، در پنج  ماه متوالی تغییرات مثبت در اکثر فعالیت‌های اقتصادی رخ داده که نشان‌دهنده عملکرد مطلوب تولید ملی است که از سه ماهه سوم سال ۲۰۲۱ آغاز شده‌ است. همچنین فعالیت غیرنفتی ونزوئلا در سال ۲۰۲۲ بین ژانویه تا سپتامبر 49/14 درصد رشد داشته و بخش تولید نزدیک به ۴۰ درصد افزایش یافته‌ است. در همین مدت بخش خصوصی 16/40 درصد از جهش صنعتی را در حوزه‌های تولید ماشین‌آلات، مواد شیمیایی، فلزات، پلاستیک، نساجی، محصولات چرمی و مواد غذایی به خود اختصاص داده در حالی که بخش دولتی 27/36 درصد افزایش را به ثبت رسانده ‌است که عمدتاً به دلیل فعال شدن مجدد شرکت‌های مهم دولتی در حوزه‌هایی مانند حمل و نقل و ساختمان بوده است. همچنین صادرات و واردات به ترتیب 57/32 درصد و 43/11 رشد داشته‌است.رئیس‌جمهور ونزوئلا می‌گوید برای اولین بار در بیش از صد سال، این رشد مربوط به اقتصاد غیرنفتی است که شامل تولید موادغذایی، کالا و خدمات می‌شود و این‌ها مالیات می‌پردازند. بنابراین همکاری نزدیک ونزوئلا با محور شرقی همچون ایران،چین و روسیه باوجود قرار داشتن در نقطه جنوبی کشور آمریکا، برای ایالات متحده یک شکست بزرگ به شمار می‌رود.در همین ارتباط بود که چند ماه پیش «خوزه رافائل سیلوا آپونته» سفیر ونزوئلا در تهران با اشاره به سال‌ها تحریمی که از زمان رئیس جمهور پیشین ونزوئلا علیه این کشور اعمال شده، خاطر نشان کرد: ونزوئلا همچنان تحت تحریم‌های سنگین دولت‌های لیبرال غربی قرار دارد اما کمک‌های جمهوری اسلامی تاثیر بسزایی در مدیریت بحران‌های داخلی این کشور داشت که جای تقدیر دارد. همانند ونزوئلا، استراتژی آمریکا در قبال ایران نیز با ناکامی مواجه شده‌است که توان اقتصادی- نظامی ایران، بازی پویای تهران در خاورمیانه، ترمیم مناسبات با کشورهای همسایه، منطقه و فرامنطقه تنها گوشه‌ای از این موفقیت هاست. ظرفیت‌های همکاری در سایه توافق راهبردی ۲۰ ساله اینک که ایران و ونزوئلا بر تحریم و مشکلات اقتصادی فائق آمده‌اند، انتظار می‌رود که سطح همکاری‌های آن ها بیش از پیش افزایش یابد. پیشتر میزان صادرات غیرنفتی ایران به ونزوئلا رقمی حدود ۴۰ میلیون دلار و صادرات ونزوئلا به ایران حدود ۲۰ میلیون دلار بود اما این رقم در دولت سیزدهم بنای افزایش مشهود و ملموس را در پیش گرفته‌است.همچنین باتوجه به اختصاص مسیر تجاری ویژه میان تهران و کاراکاس و امضای اسناد راهبردی بلندمدت ۲۰ ساله بین دو کشور، انتظار می‌رود که این رقم‌ها تا سال ۱۴۰۴ به ۵۰۰ میلیون دلار ارتقا یابد؛ رقمی که با توجه به همکاری‌ها و میزان مبادلات گذشته میان دو کشور چندان هم دور از دسترس نخواهد بود.در ارتباط با ظرفیت‌های همکاری ایران و ونزوئلا باید گفت که ونزوئلا از نظر منابع طبیعی بسیار غنی است و زمینه همکاری‌های متعددی بین دو کشور وجود دارد. ایران قبلاً در حوزه‌هایی چون تولید مشترک خودرو، ایجاد کارخانه سیمان، کارخانه صنایع لبنی و کارخانه خانه‌سازی با هدف تولید انبوه مسکن با ونزوئلا همکاری کرده‌بود که تحریم باعث توقف این همکاری‌های دوجانبه شد.ونزوئلا خریدار کالاهای واسطه‌ای از جمله لوازم الکترونیک، لوازم خانگی، مواد پتروشیمی، مواد اولیه، کشاورزی، کود، دارو و تجهیزات پزشکی است که ایران صادرکننده آن هاست. در مقابل، ونزوئلا نزدیک به ۳۰ میلیون هکتار زمین حاصلخیز کشاورزی بلااستفاده دارد که زیرکشت نرفته است. برای استفاده از این منبع نیاز به بذر و ادوات کشاورزی مناسب است که این تجهیزات نیز در اختیار ایران است.آن چنان که سفیر ونزوئلا در تهران تاکید دارد، «سند ۲۰ ساله همکاری با ونزوئلا نشان دهنده اراده همکاری دراز مدت با این کشور است و دو کشور در حوزه انرژی همکاری‌ها و تبادلات خیلی خوبی داشته‌اند و ایران در صنعت برق، حوزه دارو و... کمک‌های خوبی به این کشور  کرده است و دو کشور تلاش می‌کنند در حوزه گردشگری نیز ظرفیت‌های دو جانبه را ارتقا بخشند.» با این همه ظرفیت، سفر رئیس جمهور کشورمان به ونزوئلا بستر را برای توسعه همکاری‌های تهران و کاراکاس در سایه توافق راهبردی ۲۰ ساله هموار خواهد کرد و گزینش کاراکاس به عنوان نخستین مقصد سفر آمریکای لاتین رئیس‌جمهور بی‌ارتباط با اهمیت ونزوئلا و ایران برای یکدیگر نیست.