تاملی بر اظهارات جدید وزیر ارشاد

با آغاز به کار دولت تدبیر و امید وعده‌هایی درباره برداشته‌شدن ممیزی کتاب داده شد، اما روز گذشته وزیر ارشاد اعلام کرد.«سختگیری ها تمام شده است وتصمیم گرفته‌ایم دیگراعلام خط قرمز نکنیم، کسانی که متون‌شان نیاز به اصلاح دارد با گفت‌وگو و مذاکره به اصلاح آثارشان بپردازند» این جملات سخن دیروز صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد درخطاب به اصحاب قلم و فرهنگ بود. اگرچه این سخنان چندان تازگی ندارد و پیش از این از زبان علی جنتی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد بارها چنین سخنانی شنیده شد و او همه تلاش خود را در این مسیر به کار گرفت، اما به هر روی رفع خطوط قرمز و عدم اعمال سختگیری به اهالی قلم یک گام بزرگ از سوی دولت روحانی در این حوزه و در برابر اصحاب فرهنگ به شمار می‌رود. گامی که بدون تردید در افزایش آرای وی در انتخابات آتی اثرگذار خواهد بود. با این همه درطی چهار سال گذشته فضای موجود میان اهالی قلم ودولت تا حدی بهتر از دوره قبل بود و اعتماد نسبی میان اهالی فرهنگ ودولت به وجود آمد. اگرچه باز هم درمیان این قشر افرادی هستند که انتظار دارند به همه فیلم ها و کتاب‌هایشان مجوز داده شود و درعمل نیز این امر ممکن نیست، اما منتقدان به وضع موجود، امروز روابط بهتری با دولت دارند و اعتمادشان نسبت به دولت تا حدی افزایش یافته است. زیرا طی ۸ سال دولت احمدی‌نژاد سختی‌های بسیار زیادی بر اهالی قلم و فرهنگ وارد شد. ناشران در دوره دوم احمدی نژاد کتاب به وزارت ارشاد ارسال می‌کردند اما متاسفانه با وجود همه تلاش‌هایی که از سوی ناشران و نویسنده‌ها به عمل می‌آمد دولت در ارائه مجوز به اهالی قلم کوتاهی می‌کرد. زیرا در دولت قبل، ارائه مجوز به یک کتاب در اختیار وزیر فرهنگ نبود بلکه از سوی افراد دیگری در این خصوص تصمیم گیری می‌شد. درحوزه‌هایی مانند فیلم و تئاتر و... سختگیری های بسیار زیادی اعمال می‌شد. حتی برخورد منفی دولت قبل شامل حال کتابفروشان هم شده بود. اما پس از انتخابات سال ۹۲ و تغییرات ناشی از ریاست حسن روحانی بر دولت یازدهم و وزارت علی جنتی در فرهنگ و ارشاد شرایط تا حدی تغییر پیدا کرد و ما شاهد وضعیت بهتری در ارائه مجوز به نویسنده، مولفان و... بودیم. در واقع در دولت روحانی تنگناها و سختگیری های گذشته تا حدی کاهش یافت. اگرچه وضعیت کنونی مانند دولت اصلاحات نیست زیرا در آن دوره بدون هیچ‌گونه معطلی و بدون هیچ سخت‌گیری نسبت به اهالی قلم به آنها مجوز داده می‌شد، اما در این دوره، روحانی زمان انتظار را برای اهالی قلم کم کرد. در عین حال تا حدی شاهد سخت‌گیری اندکی نسبت به اهالی قلم بودیم. اگرچه روحانی همواره در مواضع خود خطاب به فرهیختگان، نویسنده ها و ناشران اعلام می‌کرد«چرا باید به کتاب مجوز داد، یا اگر هم کتاب نیاز به مجوز دارد باید خود ناشر مسئولیت این امر را به عهده بگیرد»، اما این مساله به نتیجه نرسید و ناشران مسئولیت ممیزی و ارائه مجوز به نویسنده ها را نپذیرفتند. از سویی دستگاه‌های دیگر هم با این امر مخالفت کردند. در نتیجه بازهم وزارت ارشاد مسئولیت این مهم را پذیرفت. اما وزارت ارشاد در همان زمان عنوان کرد:«دیگر اجازه نمی‌دهیم نویسنده ها برای گرفتن مجوز در انتظار بمانند و کمتر از یک هفته به آنها پاسخ خواهیم داد.» اما در عمل به دلیل فشارهای موجود روی وزیر فرهنگ و ارشاد سابق این وعده علی جنتی تحقق نیافت. در زمان وزیر سابق اختلاف نظرها میان ناشر، نویسنده و وزارت ارشاد با گفت‌وگو و مذاکره حل می‌شد. به هر روی، گفت‌وگو و مذاکره راه‌حل مطلوبی برای رسیدن به نتیجه است و به نحوی احترام به اهالی قلم و فرهنگ قلمداد می‌شود. اما در رابطه با در نظر نگرفتن خطوط قرمز و عدم اعمال سختگیری نسبت به اهالی قلم به نظر می‌رسد که این مساله در عمل ممکن نیست، چراکه وزارت ارشاد به تنهایی نمی تواند جهت رفع ممیزی تصمیم بگیرد. در حقیقت این امر فراتر از مسئولیت وزیر ارشاد است و دستگاه‌های دیگر نیز خواه و ناخواه به این مساله ورود پیدا می‌کنند. به هر حال نظام خطوط قرمزی دارد که وزارت ارشاد و دستگاه‌های دیگر ملزم به رعایت آن خواهند بود. از سویی باید در نظر داشت اگر به راستی همه چیز در دست وزارت ارشاد بود، هیچ دلیلی برای استعفای علی‌جنتی وجود نداشت.
* مولف و روزنامه‌نگار