بالاخره، متقلبان دانشجو شدند یا نه؟

صادق غفوریان-در پی جنجال‌های مربوط به سرنوشت متخلفان کنکور 1401 که برخی از دانشجوشدن آن‌ها سخن گفته بودند، سازمان سنجش روز گذشته در اطلاعیه‌ای تصریح کرد: « ۱۰۴۵ نفر داوطلب دارای شبهه طی سه نوبت دعوت به آزمون مجدد شدند که فقط ۱۳۵نفر حد نصاب علمی را کسب کرده و به دانشگاه‌ها معرفی شده‌اند و مابقی با رأی قطعی هیئت تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات آزمون‌های سراسری به‌عنوان مردود علمی شناخته شدند؛ بنابراین همان‌گونه که در مصاحبه اخیر وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری اشاره شده در آزمون سراسری سال ۱۴۰۱ بر اساس قانون استفساریه عمل شده است و تأکید می‌گردد هیچ داوطلب شبهه‌داری که حکم محکومیت از هیئت تجدیدنظر دریافت کرده است، به‌عنوان دانشجو به دانشگاه راه نیافته است.» اگرچه در این اطلاعیه به سخنان وزیر علوم شاید به نحو مطلوب خود استناد شده، اما زلفی‌گل، وزیرعلوم،  چهارشنبه گذشته به خبرگزاری فارس این‌طور گفته بود: «مجلس شورای اسلامی استفساریه‌ای می‌دهد که در آن قانون مواردی برای شائبه تخلف وجود دارد و در آن آمده که برای داوطلبان است نه برای دانشجویان. به همین دلیل، آن‌هایی که رفته بودند سر کلاس دانشجو شده بودند، آن‌ها دیگر شامل این موارد قانونی نمی‌شدند و آنان همان ‌هزار نفر بودند.» یک مصاحبه آگاهانه  حال با این دو روایت، احتمالا باید برای رسانه‌ها این حق را قائل شد که علل این اختلاف نظر را جویا شوند؛ اگرچه موضوع کمی فراتر از «اختلاف‌نظر» به ذهن می‌آید. به هر حال وزیر در روزی که احتمال فراوان می‌داده (چهارشنبه پس از جلسه کابینه در حیاط دولت) خبرنگاران درباره موضوع داغ متخلفان کنکور از وی سوال خواهند کرد، برای ارائه پاسخ در این باره آمادگی داشته و پاسخش آگاهانه بوده است. البته می‌توان از سخنان وزیر علوم هم این گونه برداشت کرد که شاید پس از استفساریه از مجلس، رویه اصلاح شده و از ثبت‌نام دانشجویان مشکوک به تخلف و تقلب جلوگیری شده است؛ اما این هم برداشت می‌شود که متخلفان کنکور تا قبل از 1400 به محض ثبت نام در کنکور، دیگر عنوان «داوطلب» پیدا نمی‌کردند و اعمال قانون (ماده11 قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون های سراسری) بر آن‌ها امکان‌پذیر نبوده است. وزیر علوم می‌گوید: «استفساریه مجلس شورای اسلامی در واقع حکم کرد که چون این افراد دانشجو شدند، دیگر داوطلب نیستند و باید سر کلاس درس حاضر شده و ادامه تحصیل دهند. پس از آزمون سال ۱۴۰۰ هنگامی که اوراق را تصحیح می‌کردیم، اسامی داوطلبان را اعلام نمی‌کردیم که دانشجو بشوند، کارهایشان را انجام می‌دادیم اگر بنا بود آزمونی گرفته شود آزمون را می گرفتیم اگر تایید می‌شد بعدا معرفی می‌کردیم.» وزیر علوم همچنین اظهار کرد: «در نتیجه برای این هزار نفر که شائبه تقلب وجود داشت این‌ها را سازمان سنجش فراخوانده بود تا همان قوانین برایشان طی شود اما استفساریه مجلس ارائه شد و مشمول داوطلبان است، نه آن‌هایی که دانشجو شده‌اند.» قبل از 1400 یا 1401،  مسئله این نیست! به هر روی اکنون مسئله این نیست که تخلف و تقلب داوطلبان کنکور در چه سالی رخ داده، بلکه چالش این است که عده‌ای که وزیر علوم آن‌ها را هزار نفر خوانده، با وجود تخلف در کنکور، در دانشگاه ثبت‌نام شده‌اند و اکنون «دانشجو» هستند. البته پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل90 مجلس، سه روز قبل(22 تیر) در نامه‌ای سرگشاده به وزیر علوم بابت مصاحبه‌اش به شدت از وی انتقاد کرد و گفت: «...انتظار از وزارت علوم و شما این بود که مقابل دروغ‌پردازی‌های انجام شده بایستید و درباره استفساریه ماده 11 قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری روشنگری کنید. اما متأسفانه در جریان توضیحات شما در جمع خبرنگاران مبنی بر این‌که هزار نفر از متقلبان کنکور به‌علت استفساریه مجلس توانسته‌اند به تحصیل خود ادامه دهند، مواضع نادرست و خلاف واقع بیان شده است.» توپ در میدان وزارت علوم حال فارغ از این‌که استفساریه مجلس برای کنکور 1401 بوده یا قبل از آن، رئیس کمیسیون اصل 90 در این نامه، وزارت علوم را مسئول دانشجوشدن احتمالی متخلفان دانست: « ماده 11 قانون رسیدگی به جرایم آزمون‌های سراسری، تأکید دارد که این آزمون مجدد باید قبل از دانشجو شدن فرد و در همان تابستان صورت گیرد یا دانشجو شدن این افراد برای یک ترم معلق شود تا آزمون مجددی برگزار گردد. درواقع مسئله این‌جاست که اگر براساس ادعاهای مطرح شده و اظهارات شما، تخلف و تقلبی رخ داده، چرا وزارت علوم، اجازه داده چنین افرادی دانشجو شوند تا بعداً به مسئله شبهه تقلب آن‌ها رسیدگی کند؟ به عبارت دیگر اگر متقلبی اکنون در حال تحصیل است، ‌وزارت علوم باید پاسخ‌گو باشد که چرا قبل از اطمینان، اجازه دانشجوشدن به آن‌ها را داده است. این اقدام وزارت علوم برخلاف قانون و تخلف محسوب می‌شود و توسط کمیسیون اصل 90 رسیدگی خواهد شد.» حتی یک نفر هم زیاد است ما روز گذشته تلاش کردیم با پنج عضو کمیسیون اصل 90 درباره سرنوشت متخلفانی که احتمالا در گذشته توانسته‌اند با سوءاستفاده از حفره‌های قانونی یا غفلت دستگاه‌های مسئول در دانشگاه ثبت نام کنند، گفت‌وگو کنیم که موفق نشدیم. در عین حال، به عنوان یک رسانه و زبان مردم، این حق را برای خودمان قائلیم که علت دانشجوشدن متخلفان کنکور را حتی اگر «یک نفر» و در هر سالی هم که باشد، جویا شویم و ابهامات و تناقض های موجود را پیگیری کنیم.