شش پرسش از شش نامزد شهرداری تهران

عارف لایق‌زاده - پس از ماه‌ها گمانه‌زنی هفته گذشته منتخبین شورای شهر تهران 7 گزینه را برای تصدی مدیریت پایتخت برگزیدند که پس از اعلام انصراف مهندس بی‌طرف تعداد نامزدهای نهایی صدارت شهرداری پایتخت به عدد 6 رسیده است. بی‌شک اگر به بازخوانی مسائل و معضلات عدیده شهر تهران بپردازیم به‌درستی در می‌یابیم که مسائل این شهر ساختاری و ریشه در ضعف‌های بنیادین دارند. آری، تهران مخاطره‌آمیز بنا به تعریف و شاخصه‌هایی که آنتونی گیدنز برای شهر مخاطره‌آمیز بیان کرده، در صورتی می‌تواند همچنان واجد کیفیت زیست‌پذیری در بستر زمان و در ابعاد مختلف باشد که مدیران شهر برای حل این معضلات و مسائل ساختاری و بنیادین استراتژی‌های واقع‌بینانه تدوین کرده و شهر را بر مبنای این راهبردهای مطروحه در برنامه‌های بلندمدت اداره کنند. در نوشتار حاضر سعی نگارنده بر آن است تا معضلات و مسائل متکثر و متنوع شهر تهران را در بیانی کلان و در قالب 6پرسش اصلی مطرح کند، 6پرسشی که به واقع مشتمل بر بخش عمده‌ای از مطالبات جامعه از شهردار آینده پایتخت است.
1- چه راهبردی برای ارتقا و افزایش سرمایه اجتماعی مدیریت شهری در جامعه دارید، سرمایه‌ای تضعیف شده که سطح نازل آن در جامعه به وضوح در بیان شهروندان مشهود است، شاید برای بسیاری عجیب باشد که چرا این پرسش به عنوان اولین و مهم‌ترین سوال مطرح شده است. در بیان اهمیت توجه به این سرمایه همین بس که تجارب جهانی حکایت از این دارند که تحول در نظام درآمدی نهاد مدیریت شهری و به تبع تحقق درآمدهای پایدار این نهاد ارتباط مستقیمی با میزان وجود این سرمایه یا به تعبیری میزان اعتماد شهروندان به نهاد مدیریت شهری دارد، همچنان‌که که لازمه تحقق و فراگیری مشارکت شهروندان در اداره و توسعه شهر ارتباط مستقیمی با این سرمایه دارد.
2-چه راهبردهایی برای کاهش معضلات و مسائل اجتماعی و فرهنگی شهر تهران خواهید داشت؟ مسائلی چون حاشیه‌نشینی، کاهش همبستگی اجتماعی در جامعه، جهانی شدن، دست‌فروشان، ضعف فرهنگ زیست محیطی شهروندان و ...
3- با توجه به اینکه از یکسو شواهد از وقوع پدیده تغییر اقلیم در ایران خبر می‌دهد و از دیگر سو به استناد مطالعات مبسوط متخصصان، ظرفیت زیست‌محیطی پایتخت در دهه اخیر پایان یافته، چه استراتژی‌هایی برای حفظ و تثبیت زیست‌بوم تهران و مقابله با تنش‌های زیست محیطی ناشی از تغییر اقلیم در سال‌های آتی خواهید داشت؟4


4-چه استراتژی برای کاهش سهم درآمدهای ناپایدار و به تبع افزایش درآمدهای پایدار شهر دارید؟ ذکر این نکته ضروری است که عدم تدوین راهبردی واقع‌بینانه و مدقن برای این کاستی بنیادین به تعمیق بسیاری از مسائل کالبدی، زیست محیطی و اجتماعی تهران منجر خواهد شد، مشکلاتی که غالبا ریشه در فروش تراکم و به تبع افزایش ظرفیت جمعیت‌پذیری کلانشهر تهران دارد؟
5-تعمیق بسیاری از معضلات و مسائل تهران در طی یک دهه گذشته متاثر از راهبردهای روزمینی و شهرسازی نمایشی حاکم بر شهر بوده، آن‌چنان‌که اتخاذ راهبردهای سواره مبنا و نمایشی به حادتر شدن مسئله ترافیک شهر تهران انجامیده، هم‌چنان‌که مداخلات نمایشی در بافت‌های فرسوده و مخاطره‌آمیز این شهر صرفا به تشدید مخاطرات این بافت منجر شده است، پرسش این است هر یک کاندیداهای گرامی چه استراتژی‌هایی برای کاهش مسئله ترافیک و حل معضل بافت‌های فرسوده و مخاطره‌آمیز پایتخت دارند؟
6-در سال‌های اخیر شهرداری تهران علی ‌رغم اصول مدیریت مدرن فربه‌تر شده است که نتیجه این بی‌توجهی تبدیل شدن شهرداری پایتخت به مجموعه‌ای عریض و طویل فارغ از توجه به چگونگی تامین منابع مالی، این حجم از نیروهای استخدام شده بوده است، اکنون می‌باید این پرسش را مطرح کنیم که هر یک از کاندیداهای محترم چه استراتژی برای کوچک‌سازی منطقی و به تبع چابک‌سازی مدیریت شهری تهران در طی سال‌های آینده دارند؟ در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که اگر چه تهران دارای معضلات، مسائل و چالش‌های متعدد و متکثری است، اما به‌دور از منطق دانش شهرسازی است اگر بخواهیم همه این معضلات و مسائل را در زمره مسائل و معضلات بنیادین وساختاری این شهر دسته‌بندی کنیم، به عنوان مثال وقتی به بررسی چرایی مخاطره‌آمیز شدن پایتخت می‌پردازیم به‌درستی در می‌یابیم عدم توجه به ظرفیت‌های زیست محیطی تهران و همچنین شیوه تامین مالی ناپایدار اداره و توسعه شهر از مهم‌ترین علل این مسائل بوده‌اند که در بیان کلان متاثر از نبود استراتژی‌های مدون مدیریت شهری برای حفظ و نگه‌داشت زیست‌بوم شهر بوده است، همچنان که بدهی نزدیک به 60هزار میلیارد تومانی شهرداری تهران به استناد آمارهای منتشره در رسانه‌های کثیرانتشار اگر چه از چالش‌های پیش روی مدیریت شهری آینده پایتخت است، اما به استناد منابع دانش شهرسازی نمی‌توان آن را در زمره معضلات و مسائل بنیادین شهر دسته‌بندی کرد.