ریل گذاری برای تبدیل ایران به محور کریدورها

 روز گذشته سرانجام پس از 20 سال کش و قوس و امضای تفاهم نامه‌هایی که صرفا روی کاغذ مانده بود، عملیات اجرایی احداث خط ریلی شلمچه - بصره در خاک عراق آغاز شد. ‌خط‌آهن شلمچه-بصره به عنوان کم هزینه‌ترین مسیر ریلی اتصال ایران به عراق، از چند جهت مهم است؛ از بعد تسهیل زیارت عتبات عالیات و مزار امامان شیعه در کربلا، نجف، کاظمین و سامرا می توان این مسیر را به عنوان عنصری مهم در تسهیل سفر زائران تلقی کرد. با توجه به امنیت بسیار بالای خطوط ریلی و در نقطه مقابل وضعیت نابسامان جاده ها به ویژه در عراق و حوادثی که هر از گاه برای خودروها و اتوبوس های حامل زائران رخ می دهد، دسترسی ریلی به زیارت عتبات نقش مهمی در بهبود امنیت این مسیر دارد. از جنبه تجاری نیز عراق یکی از مهم ترین بازارهای محصولات صادراتی ایران است و سال گذشته بیش از 10 میلیارد دلار (حدود 19 درصد) از مجموع 53 میلیارد دلار صادرات ایران به مقصد عراق بوده است. برای صادرکنندگان نیز استفاده از مسیر ریلی کم هزینه تر و ایمن تر است. از منظر یارانه سوخت نیز جایگزینی قطار با کامیون های پرمصرفی که گازوئیل ارزان را هدر می‌دهند به صرفه است. به گونه ای که براساس برآوردها حدود ۸ میلیون تن بار از مجموع ۱۲ میلیون تن صادرات ایران به عراق جذب این خط‌آهن خواهد شد و در مجموع با انتقال بخشی از حمل بار و مسافر به عراق از مسیر جاده ای به ریلی می‌توان سالانه حدود ۲۲۵ میلیون لیتر گازوئیل صرفه‌جویی کرد.
با این حال مزیت مهم اقتصادی ایجاد این خط ریلی نه صرفا تسهیل تجارت ایران با عراق و کاهش هزینه های حمل و نقل که فراتر از آن نقش آفرینی فعالانه ایران در تکمیل خطوط مواصلاتی و کریدورهای بین المللی است. پیش از این بارها از نقش مهم ایران در منطقه به عنوان حلقه کلیدی از اتصالات بین المللی گفته ایم. جایگاه ایران هم در کریدور شمال - جنوب در اتصال جنوب شرق آسیا و هند به روسیه و اروپای شرقی و هم در ابرپروژه کمربند - راه چین کلیدی است و هرگونه تقویت اتصالات ریلی، جاده ای، دریایی و هوایی ایران به هر یک از کشورهای منطقه و دیگر کشورها می‌تواند نقش ایران را در کریدورهای منطقه ای و بین المللی پررنگ تر کند. از این منظر احداث خط ریلی شلمچه - بصره و اتصال خط ریلی ایران به عراق و در صورت تداوم مسیر به سوریه می تواند ایران را به دریای مدیترانه متصل کند و همچنین دست کشورمان در مقایسه با رقبای منطقه ای برای نقش آفرینی در کریدورهای بین المللی را بیش از پیش پر کند.
در هر حال شرایط کشورمان در عرصه بین المللی ایجاب می کند که با توجه به کاهش اهمیت تنگه هرمز و خلیج فارس در تامین انرژی غرب و به ویژه آمریکا، هر چه سریع تر برای نقش از دست رفته خود در تامین امنیت انرژی جهان، به سراغ مزیت های جغرافیایی خود برود و با نقش آفرینی فعال در تکمیل زیرساخت های حمل و نقل، گام مهمی در وارد کردن ایران به دنیای کریدورها بردارد.