روزنامه خراسان

ترکیه، رقیب صنعتی دست نیافتنی!

امینی- گزارش اخیر مرکز پژوهش های مجلس با استفاده از داده های «یونیدو» نشان می دهد که هر چند وضعیت رقابت پذیری تولیدات کارخانه ای ایران از شروع اجرای سند چشم انداز در سال 1384 تا سال 1399 و همچنین جایگاه ایران در بین کشورهای حوزه سند چشم انداز (شامل 24 کشور) بهبود پیدا کرده است، اما از نظر شاخص رقابت پذیری صنعتی، به ترتیب بعد از کشورهای ترکیه، امارات، عربستان، قطر و بحرین در جایگاه ششم قرار دارد و این موضوع با هدف گذاری های ذکر شده در سند چشم انداز تفاوت قابل توجهی دارد. نکته قابل تامل دیگر این گزارش نیز این است که از شروع اجرای سند چشم انداز تاکنون، اندازه بخش صنعت یا حجم ارزش افزوده صنعتی ایران در مقایسه با دو رقیب اصلی اش در منطقه یعنی عربستان و ترکیه نسبت به سال 84 کوچک تر شده و حتی شکاف بین ایران با ترکیه در اندازه بخش صنعت، به گونه ای است که رسیدن به این کشور تقریباً دست نیافتنی شده است. اهم بخش های گزارش مذکور را در ادامه بررسی می کنیم. به گزارش خراسان، سند چشم انداز 20 ساله در افق 1404، ایران را کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه   تعریف کرده است. در این حال، با توجه به نزدیک شدن به افق نهایی سند چشم انداز و همچنین ارتباط معنادار رشد اقتصادی و توسعه صنعتی، مرکز پژوهش های مجلس رقابت پذیری صنعتی ایران در بین کشورهای ذکر شده در سند چشم انداز را با استفاده از شاخص عملکرد رقابت صنعتی که توسط سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) محاسبه می شود، بررسی کرده است. شاخص عملکرد رقابت صنعتی (CIP) یونیدو به طور کلی بیانگر ظرفیت کشورها برای افزایش حضور خود در بازارهای داخلی و بین المللی و در عین حال توسعه بخش ها و فعالیت های صنعتی با ارزش افزوده و محتوای فناوری بالاتر است. این شاخص خود به سه بخش «شاخص های بخش ظرفیت تولید و صادرات محصولات کارخانه ای»، «شاخص های اثرگذاری جهانی» و «شاخص های بخش تعمیق و ارتقای فناوری» تقسیم می شود که هر یک دارای چند زیرشاخص هستند. رتبه نه چندان مطلوب ایران در عملکرد رقابت صنعتی کشورهای حوزه سند چشم انداز داده های یونیدو نشان می دهد که در بین سال های 2005 و 2020، بالاترین امتیاز عملکرد رقابت صنعتی کشورهای حوزه سند چشم انداز به ترکیه، امارات و عربستان سعودی تعلق دارد. در این میان، امتیاز عملکرد رقابت صنعتی ایران در سال 2020 در مقایسه با سال شروع سند چشم انداز یعنی 2005 بهبود یافته است. با این حال، جایگاه ایران در بین کشورهای مورد بررسی از نهم به ششم ارتقا یافته که نسبت زیادی با هدف گذاری سند چشم انداز ناظر به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه ندارد. در سال 2020 کشورهای ترکیه، امارات، عربستان، قطر و بحرین از رتبه بالاتری نسبت به ایران در شاخص مذکور برخوردار شده اند. مرکز پژوهش ها، مهم ترین دلیل این موضوع در کشورهای ترکیه، امارات و عربستان را به رشد فزاینده ارزش افزوده صنعتی در این کشورها در یک دهه اخیر نسبت داده است. همچنین بالاتر قرار گرفتن رتبه کشورهایی مانند امارات، قطر و بحرین را  به این علت دانسته که بزرگ بودن میزان ارزش افزوده صنایع بزرگ نفت و گاز در مقایسه با جمعیت پایین آن ها، این بهبود رتبه را رقم زده است. ترکیه در رشد صنعت تقریباً دست نیافتنی شده است مرکز پژوهش ها در ادامه به بررسی اندازه بخش صنعت و همچنین میزان خلق ارزش افزوده برای ایران و کشورهای سند چشم انداز پرداخته است. بر این اساس، بررسی ها نشان می دهد که از شروع سند چشم انداز تاکنون که حدود 17 سال سپری شده، ارزش افزوده صنایع کارخانه ای دو کشور رقیب ایران یعنی ترکیه و عربستان سعودی به ترتیب بیش از 2.5 و 2 برابر شده است. این در حالی است که میزان رشد ارزش افزوده صنایع کارخانه ایران کمتر از دو برابر بوده است. از منظری دیگر ارزش افزوده صنایع کارخانه ای ترکیه، عربستان و ایران که در سال 2005 به ترتیب 81.9، 43.8 و 37.2 میلیارد دلار بوده، در سال 2022 به ترتیب به 209.8، 90.9 و 72.4 میلیارد دلار رسیده است. این مقایسه گویای این حقیقت است که اندازه بخش صنعت ایران در سال های اجرای سند چشم انداز نسبت به دو رقیب اصلی خود در منطقه، به طور نسبی کوچک تر و فاصله با ترکیه به مراتب بیشتر و تقریباً دست نیافتنی شده است! بازوی پژوهشی مجلس ریشه این امر را در نامناسب بودن محیط کسب و کار و بی ثباتی در متغیرهای کلان اقتصادی مانند نرخ ارز، تورم و ... سیاست ها و مقررات و ضوابط اجرایی و در نهایت پیش بینی پذیر نبودن اقتصاد، بی اعتمادی فعالان اقتصادی و کاهش میزان تشکیل سرمایه و سرانجام کاهش ظرفیت های تولید صنعتی دانسته است. وضعیت ایران در برخی از زیرشاخص های عملکرد رقابت صنعتی گزارش مرکز پژوهش های مجلس با اشاره به زیرشاخص های عملکرد رقابت صنعتی تصریح کرده است: در حوزه شاخص های اثرگذاری جهانی، به دلیل تحول رو به بهبود در ساختار صادرات کشور در دو دهه اخیر و روند صعودی سهم صادرات صنعتی از کل صادرات غیر نفتی کشور، تولیدات کارخانه ای ایران در مقایسه با کشورهای حوزه سند چشم انداز از وضعیت نسبی بهتری برخوردار است که در صورت تخفیف فشارهای تحریمی و کاهش هزینه های تجاری، انتظار می رود ایران به جایگاه بهتری دست پیدا کند. طبق گزارش مذکور، در بخش زیرشاخص های تعمیق و ارتقای فناوری و تولیدات محصولات مبتنی بر فناوری، بخش تولیدات کارخانه ای ایران در مقایسه با کشورهای حوزه سند چشم انداز از جایگاه ممتازی برخوردار است و هم اکنون با توجه به داده های موجود، بعد از قطر در جایگاه دوم منطقه قرار دارد. هم اکنون حدود 45 درصد از ارزش افزوده صنعتی ایران را تولیدات صنعتی با فناوری متوسط و بالا تشکیل می دهد و این سهم در دو دهه اخیر، تقریباً در دامنه 40 تا 45 درصد قرار داشته است. مصادیق محصولات با سطح فناوری متوسط عمدتاً در صنایع خودروسازی، فلزی و محصولات با سطح فناوری بالا عمدتاً در محصولات الکترونیکی و صنایع دارویی کشور قابل مشاهده است. اما در زیرشاخص سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی و سهم صادرات صنعتی در کل صادرات کشور، گزارش مرکز پژوهش ها تصریح کرده که به رغم پیشرفت در سال های اخیر، در مقایسه نسبی با کشورهای حوزه سند چشم انداز، تحول مناسبی به چشم نمی خورد و جایگاه ایران در بین این کشورها عمدتاً پایین است.    
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اخبار ویژه (کيهان)دیدار اعضای تیم ملی فوتسال با رهبر انقلاب (شهروند) جنایت به خاطر نیش زبان های زهر آلود! (خراسان) این است «دختر آرمانی» ایران! (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
دانشمندان نوبل اسلامی فوتبالیست‌‌‌‌‌‌هایی که زود خداحافظی کردند احتمال محرومیت خالق سنجاب پرنده از المپیک پاریس ترکیه، رقیب صنعتی دست نیافتنی! خودروهای بی پلاک یا احتکاری؟! محاسبات غلط اسب بازنده شکست ترمیم ناپذیر این مدرسه بر اساس نقاشی‌های بچه‌ها ساخته شد  حصر غزه کامل شد چگونه می‌توان به آینده «تقریب» امید داشت؟  ۱۶ سال زندگی وحشت آلود ! دست نه چندان پُر تلویزیون در پاییز