شناسایی ظرفیت های تجاری چابهار
گروه صنعت و تجارت: ظرفیت های تجاری و ترانتزیتی بندر چابهار چیست؟ آیا تا به امروز از این ظرفیت ها به شکل بهینه استفاده شده است؟ به گزارش «تجارت»، توسعه دریامحور که اخیرا بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته، ضرورتی بی بدیل در تحقق اقتصادی پویا برای استان هایی چون سیستان و بلوچستان است. در این میان، نقش بنادر به عنوان یکی از شاخص ترین ارکان تحقق این مهم، بسیار برجسته و غیر قابل انکار است؛ امتیازی که ایران به لطف قرار گیری در منطقه‌ای ویژه و بهره مندی از بیشترین امتداد خطوط ساحلی و پهنه دریایی در منطقه و بنادر متعدد در شمال و جنوب، پتانسیل بالایی در این زمینه دارد. در ایران ۱۱ بندر با ظرفیت متفاوت و پسکرانه های مختلف فعالیت می‌کنند اما گل سرسبد این بنادر، چابهار است. این بندر در جنوب سیستان و بلوچستان، در کرانه دریای مکران واقع است و تنها بندر اقیانوسی کشور است که ایران را از طریق خلیج عدن و دریای عرب به اقیانوس هند متصل می‌کند. بندر چابهار این پتانسیل را داراست که با استقرار صنایع فرآوری و انواع خدمات ارزش‌افزوده به هاب لجستیک منطقه‌ای برای کشورهای ذی‌نفع تبدیل شود. در این ارتباط می‌توان به پیشنهاد ایجاد شهر لجستیک در این بندر و تعریف پروژه شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری یا شیفت، طبق لایحه برنامه هفتم پیشرفت ایران اشاره کرد. علاوه‌بر این، با توجه به قرارگیری بندر چابهار در امتداد مسیر کریدور شمال- جنوب، این بندر از پتانسیل قابل توجهی جهت ترانزیت بین کشورهایی نظیر هندوستان با آسیای‌میانه، افغانستان، روسیه و اروپای شمالی برخوردار است؛ در واقع با توجه تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه، در عمل شاخه شرقی این کریدور اکنون اهمیت بیشتری پیدا کرده است. همچنین با توجه به تجربه بسته‌‌‌‌‌شدن کانال سوئز در سال٢٠٢١ و شرایط خاص دریای سرخ در حال‌حاضر، مسیر بندر چابهار در صورت ایجاد زیرساخت‌های لازم می‌تواند به‌عنوان یکی از مسیر جایگزین برای ترانزیت محمولههای بین‌المللی مطرح شود.
ارزیابی کارشناسی از ظرفیت های چابهار
رئیس اتاق زاهدان ضمن تشریح ویژگی‌های بندر چابهار برای تبدیل شدن به هاب ترانزیتی کشور، زمان تکمیل زیرساخت‌های ریلی این منطقه را در استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود، بسیار مهم ارزیابی کرد.
رئیس اتاق زاهدان معتقد است: چون زاهدان پایان خط آهن شبه قاره هند است و امکان دسترسی به هر چهار طرف غرب، شرق، شمال و جنوب را دارد می‌تواند به هاب لجستیک تبدیل شود و بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران که در حال اتصال به شبکه ریلی سراسری است، نقش هاب ترانزیتی کشور را ایفا کند. علی ریگی میرجاوه، رئیس اتاق زاهدان با بیان اینکه ایران روزی معادل 800 کامیون به پاکستان از طریق تمام مرزهای بین دو کشور صادرات دارد، گفت: زاهدان این ظرفیت را دارد تا هاب لجستیک کشور باشد، چراکه زمینه دسترسی به هر چهار طرف غرب، شرق، شمال و جنوب از این منطقه فراهم است. این فعال اقتصادی با اشاره به تلاش کشورهای همسایه از جمله پاکستان برای جایگزین پیدا کردن برای چابهار، گفت: در ایران تعریف خاصی از بندر چابهار وجود دارد؛ متولیان امر در ایران دنبال قطع وابستگی و تبدیل چابهار به بندر ترانشیپمنت هستند. در حال حاضر بندر چابهار به بندر جبل‌علی و دیگر بنادر کشور وابسته است؛ اما این وابستگی باید جریان عکس پیدا کند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران با اشاره به اینکه خط راه‌آهن زاهدان - چابهار تا 2 سال آینده تکمیل و چابهار از وضعیت بن‌بستی خارج می‌شود، تصریح کرد: پروژه دیگری که برای تقویت ویژگی بندری چابهار وجود دارد، اتصال آن به خط آهن مشهد است که البته اقداماتی برای ساخت و اجرای این پروژه نیز صورت گرفته است. اگر این اتصال انجام شود، بندر چابهار می‌تواند بسیاری از بنادر دیگر را به خود وابسته کند. در این شرایط محمولههای هندی با ورود به بندر چابهار از دو مسیر قابلیت انتقال دارند؛ از طریق دریا به امارات و از آنجا به عربستان و سپس اروپا، از طریق ریلی هم به اوراسیا، آسیای میانه و ... . ریگی میرجاوه در ادامه یکپارچه بودن پروژه خط آهن زاهدان به مشهد را یکی دیگر از ویژگی‌های آن دانست و تأکید کرد: چون کل این پروژه از چابهار تا مشهد در خاک ایران است، یک پروژه یکپارچه محسوب می‌شود که تکمیل و ساخت آن را تسهیل می‌کند. او ادامه داد: چنانچه این پروژه خط آهن تکمیل شود، به دنبال آن می‌توان اقدامات توسعه‌ای زیادی را برنامه‌ریزی کرد. در حال حاضر زاهدان از طریق خط آهن به مرز میلک و افغانستان نیز متصل است و با تکمیل خط ریلی زاهدان- چابهار، اتصال به افغانستان نیز میسر می‌شود. قرار است این خط ریلی تا قندهار ادامه پیدا کند که البته تکمیل آن به طرف افغانستانی وابسته است. رئیس اتاق زاهدان زیرساخت‌های بندری چابهار را نیز مناسب ارزیابی کرد و گفت: در حال حاضر 7 اسکله با آبخور 16.5 متر فعال است و یک اسکله با آبخور 21 متر برای پهلوگیری کشتی‌هایی با 100 هزار تن به بالا در حال ساخت است. عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ویژگی دیگر این بندر را نیاز نداشتن به لایروبی متوالی عنوان کرد و افزود: بندر چابهار چون به اقیانوس وصل است احتمال دارد هر 10 سال به لایروبی نیاز پیدا کند، این درحالی است که سایر بنادر جنوبی کشور چون به خلیج وصل هستند، هر شش ماه یا یک سال به لایروبی نیاز دارند. ریگی در ادامه وضعیت تجارت ایران و پاکستان را مورد توجه قرار داد و گفت: دغدغه اصلی تجار ایرانی و پاکستانی در ارتباط با هم، انتقال پول و عدم امکان صادرات در مقابل واردات است. او ادامه داد: اگر امکان صادرات در مقابل واردات بدون دخالت بانک، فراهم شود، هدف 10 میلیارد دلاری در روابط تجاری دو کشور با سهولت بیشتری محقق می‌شود. برگشت ارز برای تجار ایرانی در ارتباط با پاکستان سخت است، چراکه پاکستانی‌ها محتاط عمل می‌کنند و این موضوع برای تجار ایرانی به دلیل شرایط تحریمی سخت است. رئیس اتاق زاهدان تأکید کرد: پاکستان سالانه بین 500 هزار تا 700 هزار تن کالا از قلمرو ایران به دیگر کشورها صادر می‌کند.
