روزنامه ابتکار
1396/05/09
تغییر اساسنامه وزارت خارجه چه کمکی به گسترش روابط اقتصادی می کند؟ باز شدن زبان اقتصاد
بسیاری از کاستی‌های اقتصادی و البته ضعف در تجارت بین المللی ما بعد از برجام عیان شد. باز شدن درهای سیاسی و به تبع آن امکان بیشتر برای تبادلات اقتصادی سبب شد تا رفت و آمدهای تجاری به کشور و بالعکس بیشتر شود. خارج شدن از حصار تحریم اما آغاز ماجرا بود. حلقه مفقوده دیپلماسی اقتصادی و نبود آن در روابط دیپلماتیک، رفت و آمدهای سیاسی، تجاری را چندان ثمر بخش نکرد. هرچند سایر کشورهای توسعه یافته و البته در حال توسعه سال‌هاست این ابزار را در جهت گسترش روابط خود به کار می بندند، با این حال طی چند روز گذشته طرح تغییر اساسنامه وزارت امور خارجه با محوریت قرار گرفتن مسائل اقتصادی در دستور کار مجلس قرار گرفت تا رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز خبر از موافقت ریاست مجلس شورای اسلامی با این طرح بدهد. محمد رضا پور ابراهیمی در این خصوص گفته بود: «ما بر این اعتقادیم که باید اساسنامه وزارت امور خارجه عوض شود؛ چراکه جنس وزارت امور خارجه ما امنیتی سیاسی است، در حالی که باید این رویکرد اقتصادی و امنیتی ـ سیاسی باشد.»کارشناسان معتقدند کشور به دلیل قرار گرفتن در شرایط تحریم و عادت به اقتصاد بسته نتوانسته بعد از برجام از این شرایط استفاده کند. وحید محمودی استاد دانشگاه تهران(مدیر عامل هولدینگ سرمایه گذاری خارجی ایران(ایهاک)- دوسلدورف المان) پیش از این به «ابتکار» گفته بود: «طی سال های گذشته به دلیل اینکه از اقتصاد جهانی و حضور در مجامع تجارتی با جهان دور بوده ایم و هم به دلیل ضعف هایی که در نظام آموزشی ما وجود دارد،خیلی از رفتارهای شرکت های تجاری داخلی در تراز بین المللی نیست. متاسفانه برخی از شرکت های طراز اول کشور نیز نمی توانند در حد استاندارد های بین المللی با طرف های خارجی خود روبرو شوند بنابراین، دولت باید در این زمینه نیز جهت دهی لازم را به شرکت های ایرانی داشته باشد تا عقب ماندگی ناشی ازبی تجربگی ما برطرف شود.»
زمانی برای زبان اقتصادی
دیپلماسی اقتصادی نه تنها می تواند کارکرد اقتصادی برای کشور داشته باشد، بلکه ابزاری برای سیاست ورزی در عرصه بین‌الملل نیز هست. به عبارتی درگیر شدن منافع اقتصادی کشورها و ارتباط آن با کشور ما می تواند یک ابزار مناسب برای پیش گیری از اقدامات غرض ورزانه باشد.
کمیل طیبی کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه در این خصوص به «ابتکار» می‌گوید: وزارت‌خانه مهمی مانند امور خارجه نقش اساسی در ارتباطات اقتصادی و تجاری کشور دارد. در سایر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه که دارای اقتصاد باز هستند دیپلماسی اقتصادی را زودتر شروع کردند. هدف توسعه تجارت است. امروز زبان قوی برای هر نوع دیپلماسی، زبان اقتصادی است که به اشکال مختلف وجود دارد.
وی می افزاید: دیپلماسی اقتصادی به نوعی شناساندن مزیت‌های نسبی یک کشور است که نیاز به پروپاگاندا دارد. برای مثال تجارت در خدمات نیاز به ابزار قوی مانند دیپلماسی اقتصادی در وزارت امور خارجه دارد که البته باید از افراد متخصص در این راه استفاده کرد. فهم تجارت اقتصاد کشور و درک درست از قدرت چانه زنی در دیپلماسی اقتصادی اهمیت دارد که باید آن را به کار ببندیم.
طیبی اظهار می کند: باید به دنبال بازارهای هدف و شرکای اقتصادی بیشتری بود. در این صورت اگر مشکل سیاسی و یا تحریمی صورت گرفت، رابطه تجاری تحت الشعاع قرار نگیرد. زمانی که روابط تجاری و اقتصادی بین کشورها برقرار باشد به دلیل منافع اقتصادی هر دو یا چند کشور، روابط سیاسی نمی تواند تحت‌الشعاع قرار گیرد. وقتی سرمایه‌گذاری در ایران صورت گیرد و منافع میان مدت و بلند مدت کشور سرمایه گذار را در پی داشته باشد، نمی تواند روابط سیاسی را دچار دگرگونی کند. وی یادآورمی شود: بعد از برجام کمبود دیپلماسی اقتصادی خود را عیان تر از همیشه کرد. برای مثال اگر چند سرمایه‌گذار آمریکایی در کشور ما سرمایه‌گذاری کرده بودند به این راحتی برخی از موضع‌گیری‌های سیاسی در مورد ایران صورت نمی‌گرفت. منافع اقتصادی به راحتی به دست نمی‌آید و البته به راحتی هم از دست رفتنی نیست و ابزار قوی و مناسبی است که می‌تواند در اختیار وزارت امور خارجه و سایر ارگان‌هایی که مسئولیت توسعه روابط تجاری را دارند، قرار گیرند.
ناکامی در بهره برداری از برجام
بعد از توافق برجام انتظار می رفت فضا برای ورود سرمایه گذاری به کشور فراهم شود. می توان اصلی ترین عدم تحقق این مهم را عادت نداشتن به تعامل تجاری در چند دهه اخیر دانست. پرویز جاوید در گفت و گو با «ابتکار» می گوید: اگر در قرن 20 سیاست نماد اصلی باشد، در قرن 21 سرعت و اقتصاد به عنوان مهمترین نمادها قرار می گیرد که در این میان نقش دیپلماسی اقتصادی بسیار مهم است. در واقع هر اقتصادی در جهان پوینده تر و دارای تعامل بیشتری باشد موفق تر است. وی می افزاید: گوشه گیری اقتصادی و مقدم شمردن سیاست و ایدئولوژی بر اقتصاد نتیجه مثبتی در پی نخواهد داشت. از طرفی ظرفیت هایی که پس از برجام برای اقتصاد ایجاد شد، در قالب دیپلماسی اقتصادی ضعیف عمل کرد و بهره چندانی از آن برده نشد. این موضوع تا اندازه ای به کوتاهی دولت هم مربوط می شود.چرا که دولت برنامه ای برای استفاده از فضای بعد از برجام نداشت و نتوانست از ظرفیت های آن استفاده کند. عضو انجمن اقتصاددانان ایران با بیان اینکه ظرفیت خود یک پارادایم محسوب می شود، اظهار کرد: ما نتوانستیم از این پارادایم مهم اقتصادی استفاده کنیم، چرا که نه بخش خصوصی و نه دولتی نتوانست از سفرهای صورت گرفته توسط خارجی ها استفاده ببرد. و تنها شرکت های دولتی چند قرارداد به امضاء رساندند.
وی تصریح می کند: ما با در عرصه دیپلماسی اقتصادی برنامه مشخصی نداشتیم و مسیر را برای بخش خصوصی هموار نکردیم. حتی با تصور اینکه روابط ما تمام کشورهای دنیا عادی است، اگر برنامه ای برای حضور در عرصه اقتصاد جهانی برای توسعه کشور نداشته باشیم، به هیچ نتیجه ای نخواهیم رسید.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب در دیدار کارگزاران حج:
امنیت حج بر عهده عربستان است
«ابتکار» رویکرد جدید ناطق نوری را بررسی کرد
معمای شیخ نور
محسنی اژه‌ای تشریح کرد
وضعیت پرونده‌های بقایی، بنیتا، فریدون و مداحان بازداشت شده
محمد صادق جنان صفت
جواب اقتصاد مهلک است
وجوب صراحت و زیانبارگی کتمان در امور واقعی
تکلیف شهرداری تهران تاحدود زیادی روشن شد
نجفی در یک قدمی بهشت
تغییر اساسنامه وزارت خارجه چه کمکی به گسترش روابط اقتصادی می کند؟
باز شدن زبان اقتصاد
جشنواره های موسیقی چقدر به اهالی دنیای نت و آواز کمک می کند؟
فستیوال های بی خاصیت
رئیس جمهوری آمریکا در واکنشی تند چین را متهم به مماشات در قبال پیونگ یانگ کرد
از حرف تا عمل ترامپ برای مقابله با کره شمالی
درباره مسعود ده‌نمکی و فیلم‌هایش که این‌روزها به حاشیه رفته است
باتوم، قلم، دوربین، حرکت
رئیس جمهوری در پایان نشست مشترک سران سه قوه:
انتخابات تمام شده و فصل همدلی و همکاری است
حضور زنان در کابینه از نگاهی دیگر
با حضور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و وزیر صنعت، معدن و تجارت انجام شد
بهره برداری از طرح دانش بنیان تولید فیلتر تصفیه آب در استان البرز
