از اتوبوس تا آتش در شین‌آباد

در حالی که به مهرماه و بازگشایی مدارس نزدیک می‌شویم، اتوبوسی حامل دانش‌آموزان هرمزگانی دچار حادثه‌ای دلخراش شده، تعدادی از بهترین دانش‌آموزان کودک ایران زمین پر کشیده و الباقی مصدوم شده‌اند. این حادثه برای دانش‌آموزان اولین بار و آخرین بار نخواهد بود. چندسال پیش هم 28 دانش‌آموز شین‌آبادی در مدرسه‌ای واقع در پیرانشهر در آتش سوختند. چند نکته قابل طرح است. اول اینکه حقوق دانش‌آموزان در چه جایگاهی قرار دارد؟ ثانیا این حوادث چرا باید برای دانش‌آموزان اتفاق بیفتد؟ ثالثا چرا پیشگیری و جلوگیری از این حوادث شکل موثری پیدا نمی‌کند؟ رابعا آیا با بازداشت راننده نگونبخت اتوبوس موضوع حل‌و‌فصل می‌شود؟ و بسیار پرسش دیگر. حقوق دانش‌آموزان در ایران تدوین نشده و اساسا از کمترین حقوق برخوردارند. با بررسی مجموعه قوانین موجود در ایران، جز در بحث تعاریف، فاقد حقوق روشن برای دانش‌آموزان هستیم. یکی از ایرادات فقدان قوانین دانش‌آموزی در ایران به نبود تشکل‌های غیردولتی و مستقل دانش‌آموزی و فعال در ایران برمی‌گردد. در حال حاضر اکثریت تشکل‌های دانش‌آموزی دولتی یا تحت نظر دولت و فاقد استقلال لازم در این زمینه هستند. از دیگر سو برخی از مسئولان ما خود را فاقد باور به تنظیم و تدوین حق و حقوق دانش‌آموزی نشان می‌دهند. این در حالی است که دانش‌آموزان به‌لحاظ کودک بودن در معرض رنج‌ها و آسیب‌هایی مانند کودک‌آزاری و خشونت علیه آنان هستند. هنوز وزارت آموزش و پرورش برخی قوانین حقوق کودک را منتشر نکرده و به‌رغم اینکه برخی از این قوانین حتی می‌توانند مانند قانون داخلی مورد استناد قرار بگیرند، اما منتشر نشده‌اند. این در حالی است که برخورداری از زمینه‌های امن برای رشد و تحصیل حق طبیعی دانش‌آموزان ایران است و این حق با در نظر گرفتن قوانین طرح‌شده می‌تواند احصا شود. از منظر دیگر این انتقاد به ساختار وزارت آموزش و پرورش وارد است که این نهاد عظیم از بالا به دانش‌آموزان نگاه می‌کند و به حقوق دانش‌آموزان نگاه درخوری ندارد. واقعیت مساله این است که داستان تلخ دانش‌آموزان شین‌آباد و حادثه اخیر دانش‌آموزان هرمزگانی بخشی از داستان تلخ دانش‌آموزان ایران است. تا زمانی که حقوق دانش‌آموزان به رسمیت شناخته نشود، شاهد تکرار چنین حوادث تلخی خواهیم بود. هنوز هزاران مدرسه غیراستاندارد داریم و حمل‌و‌نقل دانش‌آموزان، چه در مدرسه یا اردو، به‌صورت غیراستاندارد انجام می‌شود. باید بازبینی اساسی در این حوزه صورت گرفته و تدوین حقوق دانش‌آموزان در دستور کار قرار گیرد.
* وکیل دانش‌آموزان شین‌آباد