تماس‌تلفني عربستان- قطر چالش جديد

ترامپ به عربستان، قطر و امارات:
علیه ایران متحد شوید!
رابطه تلفني عربستان- قطر چالش جديد
پادرمیانی ترامپ میان عربستان و قطر آتش به پا کرد!
آرمان- هستی قاسمی: آمریکا و متحدان سنتی او در منطقه خود در جزیره‌ای از بلاتکلیفی به سر می‌برند. در شرایطی که سران ایالات متحده خود در اتخاذ مواضعی روشن نسبت به منطقه سرگردانند، عربستان، قطر و امارات نیز مدت‌هاست با یکدیگر اختلاف دارند و اکنون بیش از سه ماه از قطع روابط سیاسی، تجاری و امنیتی میان قطر و چهار کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر و تحریم‌های دوحه می‌گذرد. در چنین شرایطی، ترامپ با این تصور که بتواند کشورهای منطقه به‌ویژه رهبران عربستان، قطر و امارات را به یکدیگر نزدیک‌تر و آنها را علیه ایران متحد کند، همچنین با پادرمیانی میان سه کشور مذکور، آتش اختلاف را فروکش سازد و به تحریم‌های قطر پایان دهد، روز گذشته با سران عربستان، قطر و امارات به‌طور جداگانه تماس گرفت تا شاید بتواند مسیر گفت‌وگویی تازه را میان ریاض و دوحه ایجاد کند و در نتیجه، تلاش‌هایش منجر به تغییر مواضع قطر و عربستان نسبت به ایران شود، اما تلاش‌های او نتیجه‌ای عکس داد، چنان‌که نه تنها نتوانست آتش اختلافات روزافزون میان عربستان و قطر را خاموش سازد، بلکه تماس‌های او منجر به تشدید اختلافات و موضع‌گیری‌های جدید ریاض نسبت به دوحه شد. بر اساس این گزارش، روز گذشته تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، در تماسی تلفنی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، از ابراز تمایل کشورش برای حل بحران به‌وجودآمده میان دوحه و چهار کشور عربی سخن گفت، اما این تماس تلفنی منجر به موضع‌گیری‌های جدید ریاض علیه دوحه شده و در نتیجه به کشمکشی تازه میان دوحه و ریاض بدل گشت. از سویی دیگر، فارغ از هر چیز، تماس ترامپ با محمد بن سلمان این ابهام را به وجود آورد که آیا ممکن است عربستان تحت تاثیر تماس رئیس‌جمهور آمریکا به عنوان متحد سنتی خود همان رفتارهای مثبت حداقلی اخیر خود را نسبت به ایران تغییر دهد، یا اینکه اساسا مساله این است که تغییری از همان ابتدا در رفتار عربستان نسبت به ایران حاصل نشده و ما در تعبیر تغییر سیگنال‌ها کمی عجله کرد‌ه‌ایم! به هر روی، به نظر می‌رسد عربستان برای جبران ناکامی‌های سیاسی و بودجه‌ای و نزول جایگاه منطقه‌ای خود چاره‌ای جز تغییر رفتار نسبت به ایران ندارد.


تحریک عربستان
بر اساس این گزارش، اظهارات مثبت و برگزاری مطلوب مراسم حج و سایر سیگنال‌ها میان ایران و عربستان حکایت از فصلی تازه در روابط این دو کشور دارد، اگرچه برخی از مقامات سعودی گاه ساز مخالف خود را کوک می‌کنند و به‌رغم اینکه تاکنون عربستان سیاست روشنی نسبت به ایران اتخاذ نکرده است، اما نشانه‌ها و سایر رویدادهای مطلوب میان دو کشور اسلامی و عضو اوپک در منطقه نویدبخش تحولاتی مطلوب میان تهران و ریاض بوده است. با این همه، از همان زمانی که تغییراتی در اظهارات و رفتارهای عربستان نسبت به ایران مشاهده شد، این ابهام وجود داشت که آیا سعودی‌ها در مواضع خود نسبت به ایران ثابت‌قدم خواهند ماند یا اینکه ممکن است مقامات سعودی، به ویژه شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، تحت تاثیر ترامپ همان رویکرد سابق خود را نسبت به تهران در پیش بگیرند و ایران نیز به واسطه تغییر رفتار عربستان تغییر رویکرد دهد؟ ماجرا وقتی شکل تازه و در عین حال پیچیده‌تری به خود گرفت که روز گذشته رئیس‌ جمهور آمریکا با هدف به اصطلاح پادرمیانی بین عربستان و قطر با محمد بن سلمان، تماس گرفت و ولیعهد کشور پادشاهی سعودی و همچنین رهبران قطر و امارات را علیه ایران تحریک کرد و خواستار اتحاد آنها برای مقابله با ایران شد. این‌گونه که روزنامه «الرأی»‌ کویت گزارش داده، کاخ سفید اعلام کرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در تماس‌های جداگانه با روسای عربستان، امارات و قطر خواستار اتحاد آنها برای مقابله با ایران شد. همچنین بر اساس گزارش المواطن، ترامپ قبل از این نیز در یک کنفرانس خبری مشترک با صباح الاحمد الجابر الصباح، امیر کویت، در واشنگتن مدعی شد که کشورهای منطقه باید با ایران مقابله کنند و از حمایت‌های ایران و دیگر اطراف از گروهک‌های تروریستی جلوگیری کنند.
نتیجه معکوس
کاخ سفید نیز در گزارشی اعلام کرده است ترامپ در تماس‌های تلفنی جداگانه با رهبران عربستان، امارات و قطر گفت‌وگو کرده است تا بتواند آتش اختلافات میان قطر و عربستان را با گفت‌وگو خاموش کند. اگرچه پادرمیانی رئیس‌جمهوری آمریکا منجر به تماس تلفنی امیر قطر با ولیعهد عربستان شد، اما این پادرمیانی نتیجه‌ای عکس داد، زیرا اکنون با موضع‌گیری جدید ریاض و متهم کردن دوحه به نظر می‌رسد یک بار دیگر روزنه امید برای حل این بحران مسدود شده است. بر اساس این گزارش، تنها ساعتی پس از گفت‌وگوی تلفنی امیر قطر با ولیعهد عربستان، انتشار روایت‌های مختلف از محتوای این گفت‌وگو به کشمکشی تازه میان دوحه و ریاض بدل گشته و یک بار دیگر امیدها برای پایان دادن به اختلافات موجود و نگران‌کننده دو کشور را به باد داده است. ابتدا گزارش شد که تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی، امیر قطر، در تماسی تلفنی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، از ابراز تمایل کشورش برای حل بحران به‌وجودآمده میان دوحه و چهار کشور عربی سخن گفته است. بنابر این گزارش‌ها، در این تماس تلفنی که می‌توانست تلاشی تازه برای گشودن گره تحریم قطر از سوی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین تلقی شود، آل‌ثانی به ولیعهد عربستان گفته بود دوحه آماده مذاکره بر سر خواسته‌های تحریم‌کنندگان این کشور است. اما ساعتی بعد، خبرگزاری سعودی اس‌پی‌ای خبر داد که به علت درج تحریف‌آمیز محتوای این مکالمه در رسانه‌های قطری، تمام تماس‌ها با دوحه تعلیق می‌شود. خبرگزاری سعودی ابتدا محتوای گفت‌وگوی تلفنی میان امیر قطر و ولیعهد عربستان را چنین نقل کرده بود: در خلال این گفت‌وگو، امیر قطر از تمایل خود برای نشستن بر سر میز مذاکره و گفت‌وگو درباره مطالبات طرفین، به نحوی که برای هر دو طرف سودمند باشد، سخن گفت. این خبرگزاری همچنین نوشته بود که ریاض پس از گفت‌وگو و جلب موافقت امارات متحده عربی، مصر و بحرین درباره جزئیات بیشتر سخن خواهد گفت. اما ساعتی بعد وبسایت خبری همین خبرگزاری با انتشار اطلاعیه‌ای نوشت: از آنجا که تلاش قطر برای تحریف محتوای این گفت‌وگو نشان از جدی نبودن این کشور برای حل بحران دارد، تمام گفت‌وگوها میان ریاض و سه کشور عربی دیگر و دوحه معلق خواهد شد تا زمانی که قطر رسما و در بیانیه‌ای علنی از موضع خود سخن بگوید.