افزایش قیمت دلار محاسبات را بهم ریخت

غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی در گفت‌و‌گو با «آرمان»:
افزایش قیمت دلار محاسبات را بهم ریخت
بودجه رویایی بسته می‌شود
آرمان-شهناز دیواندری: مهم‌ترین دلیل نوسانات بازار ارز در روزهای گذشته كاهش قیمت نفت بوده است. در برنامه بودجه قیمت هر بشكه نفت 50دلار پیش‌بینی شده بود، اما در حال حاضر هر بشكه نفت حدود 43دلار به فروش می‌رسد و هفت تا هشت دلار كسری قیمت نسبت به رقم پیش‌بینی‌شده وجود دارد. تفاوتی كه در پیش‌بینی قیمت نفت ایجاد شده است، احتمالا بودجه را دچار كسری 37هزار‌میلیاردتومانی می‌كند. مادامی كه نفت كمتری به فروش می‌رسد، ورودی ارز كاهش یافته و قیمت ارز افزایش می‌یابد. اگر نرخ ارز افزایش یابد، دولت از این طریق می‌تواند هفت تا10هزار‌میلیارد تومان درآمد كسب كند و كسری بودجه را تا حدودی بپوشاند. غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، عضو كمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در گفت‌و‌گو با «آرمان» گفت: « افزایش قیمت دلار معادلات و محاسبات كمیسیون برنامه و بودجه را بهم ریخت. ایران اقتصاد باثباتی ندارد و نتیجه این مساله به رقم بالای كسری بودجه ختم می‌شود . افزایش قیمت نفت یا كاهش قیمت دلار، افزایش درآمد برای دولت را در پی‌ دارد. طی 10سال گذشته ایران دائما دچار كسری بودجه بوده است.»


اخیرا پیش‌بینی شده که دولت در سال جاری با كسری بودجه 37هزار‌میلیارد دلاری روبه‌رو خواهد بود. شما علت این کسری بودجه محتمل را چه می‌دانید؟
افزایش قیمت در دلار معادلات و محاسبات كمیسیون برنامه و بودجه را بهم ریخت. ایران اقتصاد باثباتی ندارد و نتیجه این مساله به رقم بالای كسری بودجه ختم می‌شود. افزایش قیمت نفت یا كاهش قیمت دلار، افزایش درآمد برای دولت را در پی ‌دارد. طی 10سال گذشته ایران دائم دچار كسری بودجه بوده است. رقم پیش‌بینی‌شده برای نفت روند نزولی و رقمی كه برای تبدیل دلار به ریال پیش‌بینی شد، روند صعودی پیدا كرده است. این موضوع نشان‌دهنده این است كه دولت دچار كسری بودجه خواهد شد و اثر آن روی پروژه‌های عمرانی به‌وضوح دیده می‌شود. در خوشبینانه‌ترین حالت حدود 40میلیارد تومان كسری بودجه در دولت وجود دارد و امید است طی روزهای آینده تغییراتی در این زمینه حاصل شود. بخشی از تامین درآمدها از طریق افزایش فروش حاصل از نفت ایجاد می‌شود. شاید در مقابل كاهش قیمت نفت با افزایش میزان تولیدات نفت بتوان كسری بودجه را كمی جبران كرد. در حال حاضر اعلام رقم واقعی كسری بودجه امكانپذیر نیست و عددی كه اعلام شده، در صورتی درست پیش‌بینی شده ‌‌است كه وضعیت به‌شكل كنونی ثابت باقی بماند. اگر قیمت نفت كاهش پیدا كند، یا قیمت دلار افزایش داشته باشد، یا هر دو مورد همزمان اتفاق بیفتد، میزان كسری افزایش پیدا خواهد كرد. اگر قیمت دلار و نفت افزایش پیدا كند، یا عرضه نفت زیاد شود، كسری بودجه دچار كاهش می‌شود، ولی هیچ‌زمانی این عدد به صفر نخواهد رسید. متاسفانه در ایران بودجه منطبق بر واقعیت نوشته نمی‌شود و یكی از اشكالاتی كه بر كار كمیسیون برنامه و بودجه وارد است، رویایی نوشتن بودجه است. بودجه بر اساس واقعیت‌ها و حداقل‌ها نوشته نمی‌شود، بلكه بودجه بر اساس حداكثرها بسته می‌شود و در این راستا هر سال با كسری بودجه رو‌به‌رو شویم.
چه تمهیداتی لازم است تا سال آینده نیز با كسری بودجه رو‌به‌رو نشویم؟
بودجه در گام اول باید بر اساس واقعیت نوشته شود و از رویاپردازی خودداری كنیم. گام دوم این است كه بودجه را براساس حداقل‌ها بنویسیم. باید واقع‌بینانه‌تر نگاه كرد و ‌جای اینكه امید داشت قیمت نفت افزایش داشته باشد، بودجه را با درنظرگرفتن قیمت پایین نفت نوشت. كمیسیون برنامه‌وبودجه باید خوشبینانه به افزایش تولیدات نگاه نكند و وضعیت واقعی تولید در ایران را در نظر بگیرد. مالیات، صادرات و سایر موضوعاتی كه درآمد دولت را تحت تاثیر قرار می‌دهد، باید بر اساس واقعیت بررسی و در رقم بودجه لحاظ شود.
بر اساس مطالبی كه عنوان شد، بودجه در حال حاضر انقباضی نوشته می‌شود یا انبساطی؟
بودجه انقباضی این مفهوم را می‌رساند كه بودجه باید سختگیرانه و براساس حداقل درآمدها، حداقل تولید نفت و حداقل قیمت‌ها نوشته شود و تصور كنیم در حال حاضر هیچ‌رونقی اتفاق نخواهد افتاد. بر این اساس می‌توان با درنظرگرفتن حداقل‌ها خوشبین باشیم كه این میزان حداقل اتفاق خواهد افتاد. ممكن است برخی كارشناسان حوزه برنامه و بودجه اظهار كنند كه بودجه سختگیرانه نوشته شده، اما در طول سال مورد نظر و در واقعیت امر انبساط اقتصادی نیز رخ داده است. در پی انبساط اقتصادی قیمت نفت افزایش پیدا می‌كند و تولید افزایش می‌یابد یا قیمت دلار كاهش دارد و پایه‌های مالیاتی نیز سیر افزایشی را طی می‌كند و سایر موارد مرتبط نیز در زمینه افزایش درآمدهای دولت وضعیت خوبی را در پیش می‌گیرد. در این راستا این افزایش درآمد دولت كسری بودجه را در پی نخواهد داشت. اگر بودجه سختگیرانه نوشته شود، شاید بسیاری از امیدها در مردم، به‌صورت صوری ایجاد نشود، اما اتفاقی كه در این راستا رخ می‌دهد، این است كه دولت دقیقا برنامه‌ای را كه عنوان كرده، اجرا می‌كند. لازم به‌ذكر است كه دولت باید قول‌های كمتری به مردم بدهد و جای آن به وعده‌هایش عمل كند تا با امید واهی مردم را ناامید نكند و اعتماد مردم از برنامه‌های اقتصادی و دولت سلب نشود. دولت در زمینه كسری بودجه نرخ دلار را افزایش می‌دهد و دلاری را كه در اختیار دارد، می‌فروشد تا بتواند درآمد بیشتری حاصل كند. در دولت احمدی‌نژاد با افزایش درآمد هزینه‌ها نیز افزایش پیدا می‌كرد، اما خوشبختانه در دولت یازدهم این مساله تاكنون وجود نداشته است.