ارشادهيچ‌هنرمندي را ممنوع‌الكار نمي‌كند

الهام نداف
 
يكي از مزيت‌هاي نخستين نشست خبري سيدعباس صالحي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت دوازدهم، تعيين تكليف براي اكران «رستاخيز» احمدرضا درويش بود؛ فيلمي كه هر سال با آغاز ماه محرم احتمال نمايش عمومي آن قوت مي‌گيرد و در نهايت اين گمانه‌زني در حد و اندازه شايعه باقي‌ مي‌ماند. وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي اما در نخستين اظهارنظر رسمي خود ميان خبرنگاران از گفت‌وگو و تعامل سازمان سينمايي با صاحبان اين اثر فاخر گفت. تعاملي كه به موجب آن خسارات اكران نشدن فيلم به تهيه‌كننده پرداخت و با اكران «رستاخيز» در چند كشور آسيايي موافقت شد: «براي نمايش داخلي فيلم فعلا اقدامي انجام نمي‌شود، با اين حال تفصيل ماجرا را سازمان سينمايي ارايه خواهد كرد.» با اين جمله وزير، پرونده اكران يكي از بزرگ‌ترين پروژه‌هاي سينمايي تا اطلاع ثانوي بسته شد. پرونده‌اي كه چندي پيش از حوزه اختيارات سازمان سينمايي و دولت خارج و تصميم‌گيري درباره سرنوشت آن به مراجع تقليد سپرده شده بود. 
خبري تلخ براي احمدرضا درويش
«رستاخيز» اما تنها بخش صحبت‌هاي سينمايي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي نبود. او كوتاه و موجز از باقي‌مانده فيلم‌هاي توقيفي گفت و با تاكيد بر وظايف خود به خبرنگاران يادآور شد محصولات فرهنگي زيادي در حوزه‌هاي مختلف توليد مي‌شوند و در چنين مواردي وزير تصميم‌گيرنده نيست. با اين همه صالحي با چند جمله اين اطمينان را داد كه فيلم‌هاي رفع توقيفي به زودي روي پرده مي‌روند: «مواردي كه در كميته بازبيني آثار توقيفي اتفاق افتاده، مورد قبول است و اگر افراد طبق روال پيش رفته باشند زمينه نمايش آثار (رفع توقيفي‌ها) با ساختارهاي جاري فراهم مي‌شود و گرنه بايد اصلاحات صورت گيرد ولي مسيري كه پيموده شده، قانوني است.»با اين همه نمي‌توانيم منكر تعداد انگشت‌شمار فيلم‌هاي توقيفي در دولت يازدهم باشيم. همان‌هايي كه مجوز ساخت‌شان را از شوراي پروانه نمايش گرفتند و زمان دريافت مجوز براي اكران با مشكل مواجه شدند. اين اتفاق ماحصل گسست ميان شوراي پروانه ساخت و نمايش است و صالحي براي حل اين مشكل رويه سيدرضا صالحي‌اميري، وزير ارشاد سابق را دنبال مي‌كند: «هزينه‌اي كه براي ساخت فيلم‌ها مي‌شود، بايد مورد احترام قرار گيرد، يعني اجازه ندهيم فيلمي توليد شود و امكان عرضه پيدا نكند.» او در ادامه اهالي رسانه‌ را به انصاف و دوري از اغراق در دادن آمارها و ارقام دعوت كرد. به گفته او در چهار سال گذشته 400 فيلم توليد شده و تعداد توقيفي‌ها در مقايسه با اين توليدات، ناچيز است. با اين همه انتظار مي‌رود سازمان سينمايي بنا بر وعده‌هاي پيشين خود و البته بدون سخت‌گيري در صدور پروانه ساخت، يك‌بار براي هميشه «توقيف» را از فرهنگ واژگان سينماي ايران حذف كند. 
لغو يك مجوز موسيقي هم غلط است


اما وزير ارشاد در نخستين ديدار خود با اهالي رسانه، توضيحاتي هم درباره ديگر حوزه‌هاي هنري ارايه داد. بخشي از صحبت‌هاي او به حواشي موسيقي و لغو مجوزها اختصاص يافت. صالحي براي رساندن منظور خود روي «قانون» و «قانونمداري» دست گذاشت: «مسلما كشور را بايد با قانون اداره كرد و قانون بد از بي‌قانوني بهتر است.» خوشبختانه اين نگاه، رويه وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت دوازدهم است و تاكيد كرد از زمان حضورش در وزارتخانه ارشاد تا امروز چنين رويكردي را اساس گفت‌وگو‌هاي خود قرار داده است. با اين همه او به خبرنگاران توصيه كرد از اغراق كردن درباره فشار و مقابله با موسيقي نيز خودداري كنند: «در روزهايي كه گذشت، مجوزهاي زيادي در بخش موسيقي صادر شده و موارد لغو مجوز نسبت به آنها اندك بود. اما قبول دارم حتي لغو يك‌ مجوز هم غلط است، چون مردم نظام و حاكميت را مي‌شناسد و وقتي چنين اتفاقاتي مي‌افتد، اختلال را مربوط به نظام مي‌دانند. ما مسوولان بايد خودمان مسائل‌مان را با هم حل كنيم و مردم را درگير نكنيم.»
قول مساعد براي حفظ تئاترشهر
محل برگزاري نمايشگاه كتاب كه امسال با حواشي مختلفي همراه شد، بخش ديگري از صحبت‌هاي وزير ارشاد بود. او لابه‌لاي صحبت‌هاي خود پذيرفت زيرساخت‌ «شهر آفتاب» براي برگزاري نمايشگاه كتاب مناسب نبود و ظاهرا هشدارهاي لازم هم به برگزاركنندگان داده شده است: «گفته‌ام كه اگر تا پايان مهرماه اتفاقي براي زيرساخت‌ها رخ ندهد، وزارت ارشاد حتما در برگزاري نمايشگاه در آنجا تجديدنظر مي‌كند و همين‌طور حداقل ۱۰ سالن بايد احداث شود كه قول‌هايي داده‌اند و اميدوارم تا پايان مهرماه درباره مكان نمايشگاه به نتيجه برسيم.»در اين ميان حوزه نشر و كتاب برگ برنده‌ وزارت ارشاد در دولت يازدهم بود؛ حوزه‌اي كه با دادن مجوز و عرضه آثار به بازار نشر، توانست روزنه‌هايي از اميد را در دل نويسندگان روشن كند. اما اين حوزه هم از حواشي خالي نماند و شايبه عدم صدور مجوز براي برخي كتاب‌ها گاهي فضاي رسانه‌‌اي را احاطه كرد؛ صالحي به اين شائبه‌ها اين‌طور پاسخ داد: «آثار آيت‌الله نجف‌آبادي و آيت‌الله صالحي تهراني مجوز نشر دارند و كتاب‌هاي متعددي از آنها چاپ شده و چاپ مي‌شود و ما مشكلي با اين دو بزرگوار نداريم.»وزير ارشاد با انتقاد از توجه صرف به تعداد توليدات در حوزه تئاتر، تاكيد كرد كميت و كيفيت بايد كنار هم ديده شود: «نمي‌شود تعداد نمايش‌ها را نديد اما بايد ببينيم ما در اجراي تئاترها، چه اندازه نمايشنامه توليد شده و چقدر تنوع تئاتر داريم به همين خاطر كارشناسان بايد به اين حوزه ورود كنند.»مراقبت و حفاظت از فضاي بيروني و داخلي تئاتر شهر، موضوع ديگر مطرح شده در حوزه تئاتر بود و اهالي رسانه از وزير ارشاد قول مساعد را براي حفظ اين بناي نوستالژي گرفتند: «قول مي‌دهم تلاش كنم كه روند بازسازي تئاتر شهر را انجام دهيم، زيرا خاطرات ما در اين محيط‌ها شكل گرفته و ارزشمند هستند. بنابراين اين بناها بايد باقي بمانند و به شايستگي و آبرومندانه اداره شوند.»
ارشاد هنرمندان را ممنوع‌الكار نمي‌كند
صالحي در بخش ديگري از اين نشست گريزي هم به اتفاقات حاشيه‌اي حوزه تجسمي زد. بلاتكليفي 500 تابلوي نقاشي از مجموعه بانك پاسارگاد كه گفته مي‌شود در فرهنگستان هنر به امانت گذاشته شده است، وزير ارشاد را وادار به واكنش كرد: «كساني كه به حيطه خصوصي هنرمندان وارد مي‌شوند، با ادبيات مناسب با هنر گفت‌وگو كنند و بزرگان ما اين مسير را با دقت بيشتري ادامه دهند و اين‌طور نباشد كه برخي نكات، اين تصوير را پديد بياورد كه حريم خصوصي افراد رعايت نمي‌شود.» اوايل مرداد امسال علي معلم دامغاني، رييس فرهنگستان هنر در نامه‌اي سرگشاده از 500 تابلوي نقاشي در اين فرهنگستان خبر داد. در پي اين نامه، بانك پاسارگاد مدعي شد تابلوها را خريداري كرده و به امانت در اختيار فرهنگستان هنر گذاشته است. معلم در واكنش به اين ادعا در نامه‌اي خواستار ارايه سند شد و زماني هم كه هنرمندان اين آثار به حقانيت ادعاي بانك پاسارگاد شهادت دادند، رييس فرهنگستان هنر زير بار برگرداندن تابلوها به بانك پارسارگاد نرفت. نكته قابل توجه در اين ميان عدم دخالت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بود. او در ادامه صحبت‌هاي خود در پاسخ به پرسشي درباره هنرمندان ممنوع‌الكار تاكيد كرد چنين چيزي از سمت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي وجود ندارد مگر آنكه اين اتفاق از طريق دستگاه قضايي افتاده باشد. صالحي اما توضيحي درباره حدود و ثغور اختيارات دستگاه قضايي در اين زمينه نداد. «من تا اين مرحله صرفا تلاش كردم صادق باشم، حرف نادرست نزنم، صداقت را فداي سياست نكنم و با اين نگاه حركت كنم. من از هيچ انتقادي ولو گزنده و تند در رسانه‌ها ناراحت نمي‌شوم، زيرا احساس مي‌كنم، ما مسوولان بايد ظرفيت خود را بالا ببريم، اين شروع يك تمرين زندگي با عقل جمعي است و ما مسوولان بايد آن را بيشتر ياد بگيريم.» در پايان بايد اين اظهارات صالحي را به عنوان وزير ارشاد دولت دوازدهم به خاطر سپرد. توصيفي كه او مقابل خبرنگاران و دوربين رسانه‌هاي در اين نشست از خود ارايه داد، مي‌تواند تكليف بسياري از پرسش‌هاي بدون پاسخ و اظهارات مبهم را روشن كند.