زمزمه های نظام پارلمانی در بهارستان

طاهری- رئیس کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس، ضمن دفاع از ایده نظام پارلمانی در کشور از احتمال درخواست جمعی از نمایندگان برای بازنگری در قانون اساسی خبر داد. بحث درباره این موضوع در سال 96 از آن جا کلید خورد که در اولین جلسه مجلس  پس از انتخابات اخیر ریاست جمهوری، محمدحسین فرهنگی در سخنان پیش از دستور مجلس، بار دیگر موضوع نظام پارلمانی را در مجلس پیش کشید و از نمایندگان درخواست کرد در این باره بیشتر بیندیشند. چند سالی است که بحث تغییر نظام سیاسی کشور از ریاستی به پارلمانی مطرح شده است. تفاوت اساسی نظام ریاستی و پارلمانی در نحوه انتخاب رئیس قوه مجریه است. در نظام های پارلمانی، قوه مقننه، مسئول اداره امور اجرایی کشور را انتخاب می کند و در نظام ریاستی مردم به طور مستقیم این فرد را انتخاب می کنند. اکنون پس از گذشت چند ماه از انتخابات ریاست جمهوری، روز گذشته یوسفیان ملا، رئیس کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس هم این موضوع را دوباره مطرح کرد. عزت ا... یوسفیان ملا در تشریح ایده نظام پارلمانی در اداره کشور به خانه ملت گفت: مجلس (در شرایط فعلی) اگر بخواهد با دولت تعامل داشته باشد، باید چشم‌پوشی‌های فراوانی کند، هم اکنون مجلس مسائل فراوانی را می‌بیند ولی به خاطر تعامل، صحبتی نمی‌کند. یوسفیان‌ملا متذکر شد: مسئله نظارت مجلس با قوانین و مقررات فعلی به معنای درگیر شدن با دولت است و بسیاری تعامل را در این می‌دانند که سوال و استیضاح مطرح نشود. رئیس کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس ادامه داد: اگر از دل مجلس، دولت تشکیل شود هر عیب و ایرادی وجود داشته باشد، مجلس باید پیگیر باشد، اما هم اکنون عملاً در مسائلی مانند حقوق‌های نجومی، مجلس و دولت خود را بی تقصیر می‌دانستند و مردم نیز در  چنین شرایطی مخاطب را پیدا نمی‌کنند. این نماینده مردم در مجلس دهم  تصریح کرد: ایجاد نظام پارلمانی نتایج خوبی را به دنبال دارد، اما برای رسیدن به آن به بازنگری قانون اساسی نیاز داریم به همین جهت نمایندگان مجلس در این فکر هستند که برای بازنگری در قانون اساسی چه اقدامی انجام دهند، آیا نامه‌ای را به مقام معظم رهبری برای بازنگری در قانون اساسی تقدیم کنند یا این که معظم له، دستور بازنگری قانون اساسی را ‌به رئیس‌جمهور ابلاغ کنند. عضو هیئت رئیسه فراکسیون مستقلین ولایی گفت: موضوع تشکیل نظام پارلمانی باید در زمان رئیس جمهوری انجام شود که در پایان دوره خود قرار دارد تا برخورد حذفی با رئیس‌جمهور تلقی نشود. جهان آبادی: نظام پارلمانی بخشی از تنش تقسیم قدرت در راس قوای مقننه و مجریه را از بین می‌برد در همین باره جلیل رحیمی جهان‌آبادی، عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی نیز گفت: انتخابات ما پارلمانی نیست، یعنی از دل مجلس، نخست وزیر و کابینه بیرون نمی‌آید و به همین جهت در بسیاری از موارد، مجلس و دولت در دست دو جناح متفاوت است. عضو فراکسیون امید در مجلس شورای اسلامی با بیان این که حتی اگر جناح‌های حاکم بر دولت و مجلس هم فکر باشند، زمان انتخاب کابینه و پارلمان یکی نیست، ادامه داد: اگر به سمت ایجاد نخست وزیری و انتخابات حزبی برویم، نخست وزیر توسط هر حزبی که بیشترین کرسی را به دست آورد معرفی می‌شود، نخست وزیر کابینه را معرفی می‌کند و پست رئیس جمهوری حذف می‌شود. وی در خصوص پیشنهاد ایجاد نظام پارلمانی گفت: بخشی از تنش تقسیم قدرت در راس قوه‌مجریه با این روش از بین می‌رود و مجلس با کابینه هماهنگ خواهد بود و انتخاب نخست وزیر برای فعالیت در راس هیئت دولت، از دل مجلس باعث می شود که مجلس و کابینه همزمان شروع به کار کنند و اقدامات خود را پایان دهند.  بررسی تشکیل نظام پارلمانی در قالب سیاست‌های کلی انتخابات در همین حال، محمدجواد کولیوند رئیس کمیسیون شوراها و امورداخلی کشور در مجلس نیز در خصوص ایجاد نظام پارلمانی در کشور ضمن مهم ارزیابی کردن این موضوع و نیاز به پشتیبانی علمی آن ، بیان کرد: باید بر اساس سیاست‌های کلی انتخابات کار را پیش ببریم. وی با بیان این که قوانین وضع شده نباید با سیاست‌های کلی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری در تضاد باشد، افزود: باید مراکز پژوهشی مجلس و شورای نگهبان در زمینه نحوه اجرای قوانین اعلام نظر کنند. مطهری: با نظام پارلمانی نقش مردم کم می شود با این حال، ایده تشکیل نظام پارلمانی مخالفانی هم در بهارستان دارد. علی مطهری، نایب رئیس مجلس  در خصوص نظام پارلمانی چندی پیش در گفت و گو با تابناک تصریح کرده بود: این موضوع نیاز به مطالعه و تحقیق زیادی دارد؛ اما آن چه اکنون به ذهن می رسد، این است که با نظام پارلمانی نقش مردم کم می شود. هم اکنون رئیس جمهور، مستقیم توسط مردم انتخاب می شود؛ اما در نظام پارلمانی باید یک بار مردم، نمایندگان را انتخاب کنند و یک بار نمایندگان، رئیس جمهور را برگزینند.      فرا خبر قانون اساسی چگونه قابل تغییر است؟  پس از مطرح شدن برخی اظهارنظرها درباره تغییراتی در نظام اجرایی کشور، یکی از سؤالاتی که ممکن است برای افکار عمومی ایجاد شود، نحوه تغییر در قانون اساسی است؛ آیا تغییر در این قانون امکان پذیر است؟ روال تغییر در قانون اساسی به این شکل است که رهبری نظام پس‏ از مشورت‏ با مجمع تشخیص‏ مصلحت‏ نظام‏ طی‏ حکمی‏ خطاب‏ به‏ رئیس‏ جمهور موارد اصلاح‏ یا تتمیم‏ قانون‏ اساسی‏ را به‏ شورای‏ بازنگری‏ قانون‏ اساسی پیشنهاد می کند.براساس گزارش تابناک،  اعضای این شورا نیز عبارتند از: اعضای‏ شورای‏ نگهبان‏، رؤسای‏ قوای‏ سه‏ گانه‏، ‎اعضای‏ ثابت‏ مجمع تشخیص‏ مصلحت‏ نظام‏، ‎‎‎پنج نفر از اعضای‏ مجلس‏ خبرگان‏ رهبری‏، ‎‎‎‎‎10 نفر به‏ انتخاب‏ مقام‏ معظم رهبری‏، سه‏ نفر از هیئت‏ وزیران، سه نفر از قوه‏ قضاییه‏، 10 نفر از نمایندگان‏ مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ و سه نفر از دانشگاهیان‏. شیوه‏ کار و کیفیت‏ انتخاب‏ و شرایط آن‏ را قانون‏ معین‏ می‏ کند. مصوبات‏ شورا پس‏ از تأیید و امضای‏  رهبری‏ باید از طریق‏ مراجعه‏ به‏ آرای عمومی‏ به‏ تصویب‏ اکثریت‏ مطلق‏ شرکت‏ کنندگان‏ در همه‏ پرسی‏ برسد. در اصل 59 قانون اساسی برخی از اصول این قانون تغییر ناپذیر ذکر شده است: «محتوای‏ اصول‏ مربوط به‏ اسلامی‏ بودن‏ نظام‏ و ابتنای‏ کلیه‏ قوانین‏ و مقررات‏ بر اساس‏ موازین‏ اسلامی‏ و پایه‏ های‏ ایمانی‏ و اهداف‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ و جمهوری‏ بودن‏ حکومت‏ و ولایت‏ امر و امامت‏ امت‏ و نیز اداره‏ امور کشور با اتکا به‏ آرای عمومی‏ و دین‏ و مذهب‏ رسمی‏ ایران‏ تغییر ناپذیر است‏.» بر این اساس در سال 68 نیز در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تغییراتی صورت گرفت و در مهم ترین تغییر، جایگاه نخست وزیری از این قانون حذف شد.