پول نفت را توزیع کردیم و خوردیم

احمد ‌پورفلاح در گفت‌و‌گو با «آرمان»:
پول نفت را توزیع کردیم و خوردیم
آرمان- شهناز دیواندری: ایران کشوری وابسته به نفت است و درآمدهای خود را بیشتر از طریق فروش نفت خام به دست می‌آورد. با توجه به نابسامانی بازار نفت در جهان، زمان آن رسیده که ایران نیز همانند سایر کشورهای نفتی، به صادرات غیرنفتی فکر کرده و در این زمینه اقدامات لازم را به‌طور جدی انجام دهد. دولت دوازدهم در این راستا طرح صادرات غیرنفتی را پیشنهاد کرده و اقدامات‌جدی انجام داده است. معاون‌اول رئیس‌جمهور بر پیدا‌کردن بازارهای جدید برای صادرات نفتی تاکید دارد و رفع موانع پیش روی صادرات را از اصلی‌ترین راه‌های فعال‌تر‌کردن اقتصاد کشور دانسته است. احمد ‌پورفلاح، عضو هیات‌نمایندگان اتاق‌بازرگانی، در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: «امروزه این نگرانی در اغلب كشورهای متكی‌به‌نفت وجود دارد كه به‌سرعت همه‌چیز را به‌سمتی هدایت كنند كه جایگزینی برای نفت پیدا شود. بسیاری از كشورها راه‌حل‌هایی را پیدا كرده‌اند كه هنوز مساله مقرون‌به‌صرفه‌بودن آنها در دست بررسی است.»
اخیرا معاون‌اول رئیس‌جمهور به توسعه صادرات غیرنفتی برای فعال‌تركردن اقتصاد كشور اشاره كردند؛ نظر شما در این زمینه چیست؟


امروزه این نگرانی در اغلب كشورهای متكی‌به‌نفت وجود دارد كه به‌سرعت همه‌چیز را به‌سمتی هدایت كنند كه جایگزینی برای نفت پیدا شود. بسیاری از كشورها راه‌حل‌هایی را پیدا كرده‌اند كه هنوز مساله مقرون‌به‌صرفه‌بودن آنها در دست بررسی است. استفاده از انرژی‌های پاك نمونه‌ای از تدابیری است كه در این زمینه اندیشیده شده است. پیش‌بینی می‌شود در 20سال آینده اگر فردی در اتومبیل خود استارت بزند، باید خسارت تخریب محیط‌زیست را با پرداخت مالیات سنگین بپردازد. در آینده‌ای نه‌چندان‌دور برای نیرومحركه خودروها، ترن‌ها و هواپیماها از انرژی‌های جایگزین مانند انرژی خورشیدی استفاده خواهد شد. بنابراین موضوع طرح‌شده توسط معاون اول‌رئیس‌جمهور بسیار بجا و درست بوده است. از امروز ایران باید به این مساله فكر كند که اگر فردا نفت خود را نتواند بفروشد، چه اتفاقی می‌افتد. سایر كشورها با فروش نفت خود جایگزین‌های لازم را توسعه داده‌اند و صنایعی را تولید كرده‌اند كه دنیا به آن احتیاج دارد. ایران در این زمینه بنابه‌دلایلی بسیارضعیف عمل كرد و از سایر كشورها بازماند. متاسفانه ایران نفت را بهره‌برداری کرد و به‌صورت یارانه‌ای آن ‌را توزیع كرد و خورد. صنایع ناهماهنگ و ناهمگون ایجاد شد و این ناهماهنگی زمینه جذب صنایع ما را در خارج از بین ‌برد و فرصت صادرات را از ایران گرفت. این مساله به‌قدری بی‌برنامه بود كه حتی وضعیت‌صنعت در داخل كشور را نیز نامساعد کرد. در تولیدات ایرانی عرضه گاهی بیش از تقاضاست. اگر قرار است به وضعیت‌بهتری در ایران اندیشید، قطعا باید به‌فكر درآمدهای دیگر جای نفت باشیم و صادرات غیرنفتی ازجمله مواردی است كه باید بیشتر روی آن سرمایه‌گذاری كرد. صنعت گردشگری نیز از گزینه‌های دیگری است كه به‌راحتی می‌توان روی آن در ایران مانور داد. در آینده به‌دلایل اقتصادی و سیاسی و باتوجه به تجربه‌های پیشین نمی‌توان به درآمد‌زایی از نفت متكی بود. باتوجه به نوسانات زیادی كه در قیمت نفت وجود دارد و وضعیت خریدوفروش آن و تحریم‌هایی كه ممكن است در این زمینه به وجود بیاید، امكان برنامه‌ریزی منظم وجود ندارد. در این راستا لازم است به مساله صادرات غیرنفتی برای جایگزینی درآمدهای نفتی در ایران با دقت و جدیت بیشتری پرداخت. در زمینه صادرات غیرنفتی باید محصول خوب تولید شود و این امر مستلزم دانش، ابزار، نیروی‌متخصص و مواد اولیه مرغوب است. علاوه بر این، باید فضای بین‌المللی نیز در این زمینه آماده باشد و ایران تعاملات خود را با دنیا حفظ و نگرانی‌های كشورهای خریدار را رفع كند. پیوستن ایران به سازمان‌های جهانی مانند W.T.O خیلی اساسی است و ایران باید به شاهرگ‌های اقتصادی دنیا وصل شود. زمان جزیره‌ای‌كاركردن و خودكفابودن گذشته است. باید به تعاملات ادامه داد و كار كرد و نیاز كشور را در كنار یكدیگر تامین كرد. برای هرمنطقه باید باتوجه به شرایط اقلیمی آن برنامه‌ریزی خاص خودش را داشت. باید از امروز به‌فكر این موضوع بود كه بتوان اجناس را به‌سمت منابع هدف هدایت و ارز جایگزین نفت را پیدا كرد.
معاون‌اول رئیس‌جمهور به تاسیس شرکت‌های صادراتی و برندسازی در ایران اشاره کرده است؛ به‌نظر شما این شرکت‌ها چقدر می‌تواند در افزایش صادرات غیرنفتی موثر باشند؟
صادرات تخصص و علم ویژه‌ای لازم دارد. بسیاری از شرکت‌ها در تشکیلات خود دپارتمان صادرات ایجاد کردند که این روند هزینه این شرکت‌ها را بالا برد. وجود شرکت‌های صادراتی که دارای تخصص‌لازم در این زمینه هستند و علمی برخورد می‌کنند، بسیار لازم است. صادر‌کننده باید به علم شناخت بازارهای هدف، بازاریابی و مکانیسم‌های تبلیغات آشنایی داشته باشد. شرکت‌های‌صادراتی درحال‌حاضر در ایران فعالیت دارند، اما متاسفانه برخوردهای سیاسی مانع از روان‌بودن حرکت‌های صادراتی می‌شود. باید از شرکت‌های صادراتی موجود ‌حمایت کرد و این نکته را سرلوحه قرار داد که واحدهای تولیدی کالای‌خوب تولید کنند و کار فروش را به‌عهده شرکت‌های صادراتی بگذارند. موارد ذکرشده بسیار ضروری است و باید در ایران به‌صورت اصولی اجرا شود.
نظر شما درمورد احیای سازمان توسعه‌وتجارت چیست؟
سازمان توسعه‌وتجارت نباید آن‌قدر بزرگ شود که جایگزین شرکت‌های‌صادراتی شود. سازمان توسعه‌وتجارت باید تسهیلگر و هدایت‌کننده باشد و با همکاری وزارت‌خارجه کمک‌های لازمه را انجام دهد. مستشارانی که برای ماموریت‌های تجاری به سایر کشورها سفر می‌کنند، باید آموزش‌های لازمه را ببینند. یک سازمان توسعه‌وتجارت فعال، فراگیر و چابک باید نقش خود را به‌خوبی ایفا کند و در زمینه نمایشگاه‌های بین‌المللی، کمک‌هزینه‌هایی که برای بخش تجاری می‌تواند ارائه کندو سایر مسائل یاریگر فعالان اقتصادی باشد. امید است بخش‌خصوصی در این زمینه قدرت مانور بیشتری پیدا کند.