روزنامه قانون
1396/07/17
حافظه تصویری سینما در محاق
اصغر بیچاره (با نام مستعار اصغر ژوله)، عکاس سینما و دارای بزرگ‌ترین آرشیو عکس از تاریخ سینما و تئاتر ایران بود. یکی از عکاسان سینما درباره او معتقد است: «اصغر بیچاره، یادگار عکاسی و سینمای ایران است که پرونده عکاسی از سینمای این کشور را در دوربینش دارد».بیچاره پیش از اینکه به آمریکا برود و آثار ارزشمندش را به امانت دست یکی از دوستانش بسپارد، آن‌ها را در قالب یک موزه شخصی در خانه خودش، نگهداری می‌کرد. اسناد و اشیاي مهمی در این موزه وجود داشت که شامل دوربین‌هایی از قدیمی‌ترین عکاسان ایران مانند «ماشاا...خان عکاس‌باشی»، مجموعه‌ای از زمان قاجار ونخستين عکس‌های تاریخ سینمای ایران می‌شد.به گزارش ایسنا ،پس از اینکه ۲۳ خرداد سال گذشته دریچه‌های دوربین او برای همیشه بسته شد و اصغر بیچاره از دنیا رفت، فرزند او در گفت‌وگویی با ایسنا اظهار کرده بود: در تلاش هستیم وسایل و دوربین‌های پدرم را بنا به وصیت خودش در محلی برای علاقه‌مندان به‌نمایش بگذاریم.هیچ‌کدام از دوربین‌ها و وسایل موزه و کلکسیون پدرم به فروش نرفته است. من خودم تمام این وسیله‌ها را بسته‌بندی کرده و با دست خودم به امانت سپرده‌ام.او ادامه داده بود: مهم‌ترین بخش آرشیو پدرم، نگاتیوهای او از سینما و تئاتر است. تعداد این نگاتیوها به چندهزار فریم می‌رسد. بخشی از آن‌ها زمانی که پدرم در آمریکا بود، برایش فرستاده شد و او تعدادی از آن‌ها را چاپ و در اتاقش در خانه خواهرم نصب کرد. بخش قابل توجه دیگری از آرشیو او، فیلم‌های ضبط شده قدیمی متعلق به دهه ۶۰ است که از هنرمندان، جمع‌های هنری و مراسم مختلف ثبت کرده که شامل ۵۰ ساعت فیلم ویدیویی از تاریخ هنری سینمای ماست. بخش دیگری از آرشیو او نيز که به سینما ربطی ندارد، محفوظ است که می‌توان از جمله آن‌ها به کلکسیون عینک‌ها اشاره کرد.پس از گذشت چند ماه از درگذشت این هنرمند، فرزند او در مصاحبه دیگری با ایسنا، اعلام کرد که « از اختصاص مکانی به‌عنوان موزه دوربین‌ها و وسایل عکاسی پدرش با همکاری سازمان میراث فرهنگی» منصرف شده است. تصمیمات تازه برای گنجینه اصغربیچاره ژوله همچنین گفته بود:«من و خواهرم تصمیم تازه‌ای برای موزه پدرم گرفته‌ایم که در حال پیگیری آن هستیم. در واقع خودمان کار را به‌دست خواهیم گرفت.در حال حاضر دوربین‌های عکاسی، آرشیو و وسایل پدرم نزد یکی از دوستان‌مان نگهداری میشود، چون هنوز درباره جایی که این آثار به‌نمایش گذاشته شود، ابهام‌هایی وجود دارد.
در اینکه این آثار به‌طور قطع در محلی به‌عنوان موزه نگهداری شوند، تردیدی نيست چون نگهداری دوربین‌ها و وسایل پدرم کار سختی است و امکانات مخصوص به خود را نیاز دارد.
تمام تلاش‌مان این است که مکانی به‌عنوان موزه به دوربین‌ها و وسایل پدرم اختصاص یابد تا مردم بتوانند به دیدن این آرشیو بیایند».
حالا که زمانی حدود یک سال و نیم از درگذشت عکاس قدیمی سینمای ایران می‌گذرد، تورج ژوله، فرزند او، در گفت‌وگوی دیگري با ایسنا درباره تصمیم این خانواده برای آرشیو و وسایل پدرش اظهار کرد:در حال حاضر این آثار به نمایش عمومی درنمی‌آیند.
ما پیش از این تصمیم داشتیم آرشیو و وسایل او را در جایی مانند موزه‌های سازمان میراث‌فرهنگی در معرض دید عموم بگذاریم اما به دلایلی از این کار منصرف شدیم.
او ادامه داد: احتمال داردبا جای دیگری برای اینکار صحبت کنیم. مکان‌هایی مانند موزه‌های خصوصی یا موزه‌هایی که زیرمجموعه سازمان میراث‌فرهنگی نیستند.
ژوله با اشاره به وصیت پدرش درباره این آثار تاکید کرد:جای این آرشیو و وسایل امن ومحفوظ است؛زیرا این اثار متعلق به ما نیست و بنابروصیت پدرم باید درمعرض دید عموم قرار بگیرد.
فرزند اصغر بیچاره در پاسخ به این پرسش که آیا قصد ندارند این آثار را در اختیار موزه سینما قرار بدهند؟ گفت: بخش کوچکی از این مجموعه متعلق به تاریخ سینماست در حالی که بخش قابل توجهی از آرشیو او، تاریخ عکاسی ایران است و ارتباطی به موزه سینما پیدا نمی‌کند.
اودرادامه تاکید کرد:امادراین مجموعه برگه‌ها و اسنادی هست که شاید بهتر باشد دراختیارموزه سینما قرار بگیرد.
ژوله درباره اینکه چرا این خانواده به طور شخصی اقدام به ایجاد موزه اصغر بیچاره نمی‌کنند؟ گفت: این موضوع مستلزم هزینه‌ای است که رقم کوچکی را شامل نمی‌شود و فقط به داشتن یک ساختمان نیست. بلکه نگهداری می‌خواهد و موضوعات جانبی به دنبال دارد. نظر ما این است که این آثار به جایی منتقل شود که توان نگهداری‌اش را به خوبی داشته باشد. او همچنین درباره اینکه چه زمانی این آثار در معرض دید عموم قرار خواهند گرفت؟ اظهار کرد: من باید این موضوع را پیگیری کنم که متاسفانه در چهار سال گذشته درگیر پروژه سنگیني بودم.
این پروژه چند ماه دیگر تمام میشود و پس از آن من، مادر و خواهرم درباره این موضوع تصمیم‌گیری خواهیم کرد.
اصغر بیچاره، قدیمی‌ترین عکاس سینمای ایران، پس از تحمل یک دوره بیماری ۲۲ خرداد براثر عوارض ناشی از سرطان حنجره در آمریکا درگذشت.
اصغر بیچاره با نام مستعار «علی‌اصغر ژوله»، در سال ۱۳۰۹ در تهران متولد شد. او کار خود را به‌عنوان عکاس و کپی‌کار عکس فیلم‌های خارجی برای ویترین سینماها، از سال ۱۳۲۵ آغاز کرد. شروع فعالیت او در سینما نیز با عکاسی از فیلم «دستکش سفید» (پرویز خطیبی، ۱۳۳۰) بود.
بیچاره علاوه‌بر عکاسی، در چند فیلم نیز بازی کرده است از جمله: رفیق (ایرج قادری)، کوسه‌جنوب (ساموئل خاچیکیان)، ناخدا خورشید (ناصر تقوایی)، ای ایران (ناصر تقوایی)، چهره (سیروس الوند)، دو خواهر (کامبوزیا پرتوی)، جنگجوی پیروز (مجتبی راعی)، بوی کافور، عطریاس (بهمن فرمان‌آرا)، مزاحم (سیروس الوند)، نان و عشق و ... موتور ۱۰۰۰ (ابوالحسن داودی) و بانوی من (یدا... صمدی).
او همچنین به جز بازیگری و عکاسی، مسئولیت‌های دیگری مانند مدیر تهیه، طراحی صحنه و تدارکات را برعهده داشته است.
تورج ژوله، فرزند اصغر بیچاره(ژوله)
مهم‌ترین بخش آرشیو پدرم، نگاتیوهای او از سینما و تئاتر است. تعداد این نگاتیوها به چندهزار فریم می‌رسد. بخشی از آن‌ها زمانی که پدرم در آمریکا بود، برایش فرستاده شد و او تعدادی از آن‌ها را چاپ و در اتاقش در خانه خواهرم نصب کرد. بخش قابل توجه دیگری از آرشیو او، فیلم‌های ضبط شده قدیمی متعلق به دهه ۶۰ است که از هنرمندان، جمع‌های هنری و مراسم مختلف ثبت کرده که شامل ۵۰ ساعت فیلم ویدیویی از تاریخ هنری سینمای ماست.
