فرمانده صلح در روایت ناطقان ظریف

آرمان: ظهر بود؛ ظهری که ابر داشت و گویی آسمان هم به یاد آن روزها افتاده بود؛ روزهایی که فرمانده دغدغه دفاع از ذره‌ذره خاک ایران را داشت، اما لبخند بر چهره می‌آورد تا امید رزمنده تقویت شود. دیروز روز فرمانده بود؛ فرمانده‌ای که حتی گفت او را اعدام کنند، اما جنگ تمام شود. دیروز همایش آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی و هشت‌سال دفاع مقدس از سوی انجمن اندیشه و قلم برگزار شد؛ همایشی که علاوه بر خانواده آیت‌ا... هاشمی، سیدمحمود واعظی، سردار حسین علایی، اشرف بروجردی، حجت‌الاسلام مرتضی اشراقی، محمد هاشمی، احمد مسجدجامعی، محسن هاشمی، حجت‌الاسلام طه هاشمی، سیدجلال ساداتیان، غلامرضا انصاری، دشتی اردکانی، محمدمهدی عبدخدایی، حجت‌الاسلام محمد اشرفی اصفهانی و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود دعایی در آن حضور داشتند.
هاشمی، شخصیت کم‌نظیر
حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری از سخنرانان همایش آیت‌ا... هاشمی و دفاع مقدس بود. او با بیان اینکه مرحوم هاشمی آن‌قدر بحث درباره‌اش هست که هرچه بگوییم پایان‌پذیر نیست، گفت: مرحوم آیت‌ا... هاشمی شخصیتی اگر نگویم بی‌نظیر، اما کم‌نظیر در تاریخ ما بود و گرچه مدیریت، علم است و سطوح و بخش‌های مختلف دارد، اما با حفظ احترام محققان این رشته و نویسندگان کتاب‌های مربوط به آن، معتقدم مدیریت در خون انسان‌هاست و تربیت است که می‌تواند مدیر بار بیاورد. وی افزود: چه‌بسا کسانی مدیریت خوانده باشند و اصولش را بدانند، اما در عرصه عمل نتوانند مدیریت درستی اعمال کنند و چه‌بسا کسانی هم باشند که این کتب مدیریتی را نخوانده باشند، اما مدیران بزرگی شده باشند. ناطق‌نوری با بیان اینکه بعد از پیروزی انقلاب هاشمی سردار سرافراز عرصه قانونگذاری، سازندگی و جنگ و جهاد بود، گفت: در سخت‌ترین شرایط مجلس اول او ریاست مجلس را به‌عهده گرفت و در ماجرای بنی‌صدر به زیباترین شکل جلسه مجلس برای رأی به عدم‌کفایت سیاسی او را اداره کرد. وی ادامه داد: ایشان وقتی رئیس‌جمهور شد نیز درحالی که نفت بشکه‌ای هشت تا دوازده دلار بود و زیرساخت‌های کشور پس از جنگ از بین رفته بود، کشور را چنان مدیریت کرد که شما همین الان در کشور هرچه سد و کارخانه فولاد، سیمان و پتروشیمی می‌بینید، با همان نفت چهارده دلار و در زمان هاشمی انجام شده است. وی گفت: امام فرماندهی جنگ را به مرحوم هاشمی واگذار کرد؛ در مقطعی که اختلاف سلیقه بین سپاه و ارتش است، هاشمی فرماندهی جنگ را برعهده گرفت. همین اختلافات که بخشی از آن هم از پشت جبهه به جبهه منتقل شده بود، سبب آسیب‌های بزرگی در جنگ شد. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: مرحوم هاشمی اختلاف بین سپاه و ارتش را چنان زیبا حل کرد و آنها را به وحدت رساند که خاطرم هست در شب آزادسازی خرمشهر، مرحوم صیاد شیرازی از پشت بیسیم می‌گفت فلان پل را بزنید، شهید حسن باقری به او گفت فکر نمی‌کنید این پل فردا روزی به دردمان بخورد؟ مرحوم هاشمی این‌گونه وحدت را بین سپاه و ارتش به وجود آورد. ناطق‌نوری افزود: در عملیات مرصاد مرحوم هاشمی هم مراقب تهران بود و هم در جبهه دستور داد به سمت قصرشیرین بروند، به مردم کرمانشاه گفتند شهر را خالی کنید. رزمنده‌ها به هاشمی گفتند شما هم از کرمانشاه بروید، اما هاشمی با عده‌ای قلیل در همان قرارگاه ماند و گفت اگر من بروم، مردم و رزمندگان روحیه خود را از دست می‌دهند؛ این رفتارها از هاشمی، هاشمی ساخت. ناطق‌نوری گفت: هاشمی رفسنجانی شخصیتی کم‌نظیر در تاریخ ما بود.
پدرم به جنگ راضی نبود


فرزند آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی هم در این همایش گفت: همان‌طور که یکی از افراد اعلام کرد که آقای هاشمی در جنگ مسئولیت جدی نداشت و فرمانده جنگ نبود، می‌گویم که بله، آقای هاشمی فرمانده صلح بود و برای صلح به جبهه می‌رفت، با امام صحبت می‌کرد و با نظامیان جلسه می‌گذاشت که صلح را به مردم ایران بازگرداند. فاطمه هاشمی با بیان اینکه برای من خیلی سخت است در غیاب پدرم درباره او صحبت کنم، گفت: می‌خواهم سخنم را با بیان جمله‌ای که همواره از ایشان می‌شنیدم آغاز کنم که می‌گفت جنگ هشت‌ساله ما مهم‌ترین رویداد تاریخی بود که در دوران انقلاب اتفاق افتاد و ما وظیفه داریم که واقعیت‌های جنگ را و اتفاقاتی را که منجر به صلح شد، به رشته تحریر درآوریم و همیشه ناراحت و نگران بودند که این واقعیات گفته نشده و نوشته نشده است. وی افزود: من یادم هست که روزی از ایشان سوال کردم آیا همه مسائل درباره جنگ گفته شد، پاسخ دادند که نه، ما نمی‌توانیم همه مسائل مربوط به جنگ را بیان کنیم، اما تا جایی که امکان داشت این کار را انجام دادیم. فرزند آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی تاکید کرد: ایشان از همراهان و همرزمان خود می‌خواستند که همه اسناد و مدارک دوران جنگ را جمع‌آوری کنند و مرکزی برای نگهداری آن وجود داشته باشد تا برای نسل آینده تجربه‌ای باشد که دیگر تکرار نشود. فاطمه هاشمی با بیان اینکه شخصیت پدرم طوری بود که از خشونت دوری می‌کرد و به جنگ راضی نبود، گفت: اما ایشان در طول جنگ مسئولیت‌هایی به‌عهده داشتند و می‌گفتند که من وقتی امام برای فرماندهی جنگ انتخابم کرد، به ایشان گفتم من به صلح فکر می‌کنم نه جنگ و امام هم به من لبخندی زدند که نمی‌دانم منظورشان این بود که نمی‌توانی جنگ را تمام کنی یا اینکه ایشان هم به پایان جنگ رضایت داشتند. فرزند آیت‌ا... هاشمی ادامه داد: ایشان فردی بودند که در تمام مدت جنگ از جنگ و خشونت بیزار بودند و دوست داشتند مردم در صلح زندگی کنند، اما با این حال وقتی جنگ آغاز شد، خانواده خودشان را در کنار مردم قرار دادند و مادرم اولین کسی بود که فعالیت حمایت از رزمندگان و مهاجران جنگی را که به تهران می‌آمدند به‌عهده گرفت و برادرانم در حالی که سنشان به حضور در جبهه نمی‌رسید، اما در آن حاضر شدند که مهدی شیمیایی شد و یاسر هم در عملیاتی زخمی شد و پدرم از اینکه فرزندانش هم مانند بقیه مردم در جبهه حاضر بودند خوشحال بود و حتی وقتی تحصیلات محسن تمام شد و به کشور برگشت، در قرارگاه موشکی کار خود را آغاز کرد. وی تاکید کرد: آقای هاشمی معتقد بود ما باید همگی‌مان در کنار مردم باشیم و ایشان خانواده خود را هم از آن مستثنی نمی‌دانست. پس ما باید به نسل آینده بگوییم که چه کسانی در زمان جنگ فعالیت می‌کردند و چه نقشی داشتند و این موضوعی است که تمام دوستداران انقلاب اسلامی باید به آن توجه کنند تا اجازه ندهند که بار دیگر برای کشور چنین اتفاقی رخ دهد. فاطمه هاشمی در پایان تصریح کرد: من در پایان می‌خواهم بگویم همان‌طور که یکی از افراد اعلام کرد که آقای هاشمی در جنگ مسئولیت جدی نداشت و فرمانده جنگ نبود، پاسخ دهم که بله، آقای هاشمی فرمانده صلح بود؛ آقای هاشمی برای صلح حرکت کرد و برای صلح به جبهه می‌رفت، با امام صحبت می‌کرد و با نظامیان جلسه می‌گذاشت که صلح را به مردم ایران باز گرداند.
درس ظریف از هاشمی
وزیر امورخارجه کشورمان دیگر سخنران این همایش بود. محمدجواد ظریف از آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی به‌عنوان بزرگمرد تاریخ ایران و اسلام یاد کرد و گفت: من از آقای هاشمی یاد گرفتم که شجاعت به‌معنای تندروی نیست و همه ما قرار است فدای نظام، کشور و انقلاب اسلامی شویم، نه اینکه کشور و نظام را فدای خود کنیم. وی با گرامیداشت یاد آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی و ادای احترام به خانواده او تصریح کرد: بخشی از خاطراتی که من از آقای هاشمی دارم، مربوط به مذاکرات جنگ تحمیلی است، قطعنامه ۵۹۸ و مسائل بعد از آن است که برخی از این خاطرات هنوز امکان طرح ندارد و روزی که این خاطرات مطرح شود، شخصیت برجسته آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی خیلی برجسته‌تر از اکنون برای همگان روشن می‌شود. وی افزود: من در جریان این مذاکرات یک درس در قالب دو نکته از آقای هاشمی آموختم؛ اینکه شجاعت همواره به‌معنای تندروی نیست، بلکه در بسیاری موارد شجاعت به‌معنای انتخاب تلخ و آینده‌نگری است. ترجیح منافع‌ملی بر منافع شخصی است و آقای هاشمی رفسنجانی در تمامی برهه‌های زندگی خود نموداری از این نوع شجاعت و واقعیت بودند. ایشان بسیار شجاع بودند و این شجاعت را در راستای منافع ملی کشور و اسلام صرف می‌کرد. ظریف تاکید کرد: نکته دومی که از ایشان آموختم، این واقعیت است که ما قرار است هزینه نظام انقلاب و کشور شویم، نه اینکه کشور و نظام هزینه ما شود. شما اگر در رفتار سیاسی آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی دقت کنید می‌بینید که در جای‌جای زندگی ایشان این آمادگی به‌وضوح مشاهده می‌شد. وی با اشاره به نحوه مدیریت قطعنامه۵۹۸ از سوی آقای هاشمی در آن شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی تصریح کرد: من از آقای هاشمی در این صحنه‌ها یاد گرفتم که شجاعت همیشه به‌معنای تندروی نیست. شما به برخی از حرف‌هایی که این روزها زده می‌شود، توجه نکنید. واقعیت‌های امروز را حتی برخی از دوستان نادیده می‌گیرند؛ چه برسد به مسائل ۳۰سال قبل. ظریف با اشاره به حساسیت و دقتی که مرحوم هاشمی‌رفسنجانی در نامه‌نگاری‌ها با صدام داشته است، گفت: من این جدیت را به‌وضوح مشاهده کرده‌ام و اینها همه درس تاریخی است برای کسانی که تاریخ جنگ را مرور می‌کنند. من در آن زمان توفیق داشتم که کار را از نزدیک دنبال کنم و مراقبت‌ها و درایت‌های ایشان در این زمینه را به‌خوبی به یاد دارم.
ادامه صفحه6