اشتراکات راهبردی روابط ایران و روسیه

سفر اخیر ولادیمیر پوتین به تهران، هم از نظر موضع‌گیری مقامات سیاسی دو کشور ایران و روسیه و هم از لحاظ شرایط میدانی مرتبط با رفتار سیاسی دو طرف، متفاوت از سفرهای گذشته آقای پوتین است. از لحاظ موضع‌گیری‌ها، طرفین مفاهیمی در صحبت‌های خود به‌کار بردند که ‌این مفاهیم خاص روابط راهبردی یا روابط استراتژیک بین کشورهاست. در گذشته چندین‌بار موضوع روابط راهبردی بین ایران و روسیه مطرح شده، ولی چون هر دو طرف به‌گونه‌ای نگاه به بیرون داشته‌اند، منجر به گرفتن نوعی علائم منفی از بیرون شده و مانع از این شده که روابط راهبردی بین دو طرف شکل بگیرد. ایران در دهه1990 میلادی مشخصا در زمان اصلاحات و پیش از آن در دوران ریاست‌جمهوری آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی، بیشتر دنبال تنش‌زدایی در مناسبات با غرب بود و در اوج مشکلات داخلی روسیه بعد از فروپاشی نمی‌توانست رابطه راهبردی بین ایران و روسیه شکل بگیرد، به ‌دلیل اینکه در داخل ایران، روسیه به‌ عنوان کشوری شکست‌خورده معرفی می‌شد که هر کشوری دست به ستون روسیه داشته باشد، سرانجام زمانی دچار فروپاشی خواهد شد. بعد از آن دیدیم از ابتدای سال2001 میلادی پرونده ‌ایران عملا وارد فضای تنش با غرب شد و آمریکایی‌ها سعی کردند تحریم‌هایشان را فرامرزی کنند و نیاز به رأی روسیه داشتند. در این ایام ایرانیان به سمت رابطه با روسیه رفتند و رابطه راهبردی با روس‌ها مطرح شد. متاسفانه ‌این‌بار روس‌ها بودند که نه‌تنها پاسخی به ‌ایران ندادند، بلکه حتی به تکالیف قانونی در مناسبات با ایران هم عمل نکردند، طوری‌که احداث نیروگاه بوشهر با تاخیر یازده‌ساله و قراردادهای نظامی با ایران با نوساناتی مواجه شد که آخرین مورد آن پرونده مربوط به اس300 بود که با دشواری و سختی به سرانجام رسید. درواقع زمانی اس300 را به ‌ایران دادند که ارزش عملیاتی آن در قبال رقبای منطقه‌ای ایران مثل عربستان و ترکیه دیگر از دست رفته و این کشورها اس400 را از روسیه گرفته بودند. چنین موضوعی به‌روشنی نشان‌دهنده کشتن زمان در مناسبات است. حتی روس‌ها هشت‌بار در راستای سیاست‌های آمریکا علیه ‌ایران رأی دادند که یا در شورای حکام آژانس بود که منجر به انتقال پرونده ‌ایران به شورای امنیت شد، یا در خود شورای امنیت بود که به شکل‌گیری شش قطعنامه تحریمی علیه ‌ایران انجامید.
ادامه صفحه 7