اروپا و پاسخ به نیاز ایران

نادر کریمی‌جونی- اروپا تصمیم گرفته در اوج تخاصم ایران و ایالات متحده، جبهه ایران را تقویت کند. با این حال هیچ‌یک از رهبران اروپایی فراموش نمی‌کنند که برای درو کردن دلارهای نفتی شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس و نیز عربستان از یک‌سو و از سوی دیگر در امان ماندن از مخاطرات و آسیب‌های اجتماعی ترامپ و همکارانش باید فاصله ایمنی خود را با ایران حفظ کنند و حتی در مواردی به مجادله و مشاجره با تهران بپردازند.
دقیقا به همین دلیل است که همصدا با واشنگتن و ریاض، پایتخت‌های اروپایی نیز از آزمایش‌ها و توسعه صنایع نظامی ایران، به ویژه در حوزه صنایع هوا- فضا و موشک انتقاد می‌کنند و خواستار محدود کردن آن و اتخاذ مکانیسمی برای مهار آن هستند. البته می‌توان درک کرد که اروپایی‌ها برای مهار و محدود کردن توان نظامی ایران، خود نیز دارای انگیزه هستند و هرچند تعامل و توسعه روابط با ایران را انتخاب می‌کنند اما ایران مهار و کنترل‌شده را به یک ایران قدرتمند ترجیح می‌دهند.
هیات 70 نفره اروپایی که امروز وارد تهران می‌شود، در واقع نشانه مهمی از علاقه اتحادیه اروپا برای توسعه روابط اروپایی‌ها با کشورمان را به نمایش می‌گذارد. هرچند درباره دستور کار این هیات و برنامه‌هایی که اعضای آن دنبال می‌کنند، اطلاعات روشنی منتشر نشده اما در کنار توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری احتمالا اهداف دیگری نیز مورد توجه این هیات قرار دارد. در بعد مناسبات اقتصادی، البته ایران از توسعه‌نیافتگی و محدود ماندن روابط بانکی اروپا و ایران گلایه دارد و بارها از مقامات بانکی اتحادیه اروپا خواسته است تا نهادهای پولی و مالی اروپا را برای توسعه روابط با ایران ترغیب کنند؛ امری که حداقل در مورد بانک‌های بزرگ اروپایی هنوز محقق نشده است. در کنار آن ایرانی‌ها انتظار دارند که شرکای اروپایی‌شان برای بهره‌برداری از بازار کشورمان، نه فقط محورهای مهمی مانند سرمایه‌گذاری و توسعه فنی و علمی صنایع ایران را مورد توجه قرار دهند بلکه تولید مشترک و صادرات محصولات مشترک را نیز در دستور کار خود بگذارند. در مقابل، اروپایی‌ها نیز از گذشته‌های نه چندان دور بر تاسیس یک دفتر اختصاصی اتحادیه اروپا در تهران پای فشرده‌اند. این دفتر مستقل که می‌توان به آن سفارت اتحادیه اروپا در تهران لقب داد، در واقع علاقه‌ها و اهداف اتحادیه اروپا را مستقل از کشورهای عضو، پیگیری خواهد کرد. در این‌باره هرچند ایران به تاسیس و راه‌اندازی این دفتر پاسخ منفی نداد اما اجرای این خواسته تاکنون عملی نشده است.
گفت‌وگوهای انتقادی که از زمان دولت سیدمحمد خاتمی میان ایران و اروپا آغاز شد. از جمله دستورهایی است که اعضای سیاسی این هیات بلندپایه آن را دنبال خواهند کرد. این گفت‌وگوها پس از پیروزی حسن روحانی، حداقل یک‌بار در ایتالیا و با حضور هیاتی از ایران که در آن نمایندگانی نیز از سوی قوه قضاییه کشورمان حضور داشتند، برگزار شد. در این سفر دو طرف احتمالا برای تداوم و جهت‌بخشی به این گفت‌وگوها مذاکره خواهند کرد.گذشته از همه این موارد، نفس ورود یک هیات بزرگ اروپایی به تهران، آن هم هیاتی که اتحادیه اروپا- و نه یک یا چند کشور- را نمایندگی می‌کند، بیش و پیش از هر چیز مقامات دولت روحانی را درباره حمایت‌ها و همکاری‌های تازه قاره سبز در اوضاع کنونی مطمئن می‌سازد؛ حمایتی که تهران هم‌اکنون بیش از هر زمان دیگری به آن احتیاج دارد.