روزنامه ابتکار
1396/10/20
«ابتکار» سناریوهای کاخ سفید برای ماندن یا خروج از توافق هستهای را بررسی میکند مواجهه ترامپ با برجام؛ مقابله یا عقبنشینی؟
52 تن از مقامات ارشد پیشین آمریکا به ترامپ هشدار دادند که برجام برای امنیت آمریکا حیاتی است و نباید تضعیف شودمحمدرضا ستاری
با نزدیک شدن به روز شمار تمدید تعلیقهای ایران از سوی آمریکا، محافل رسمی و رسانهای خارجی بیش از رسانههای ایران دچار تکاپو برای نتیجه نهایی تصمیم ترامپ در خصوص برجام هستند. کاخ سفید قرار است طی روزهای آینده مشخص کند که آیا آمریکا در توافق هستهای باقی میماند یا اینکه دونالد ترامپ همانطور که بارها تاکید کرده از این توافق بینالمللی خارج میشود. تحلیلهای رسانهای تا پیش از این و با توجه به جو ایجاد شده توسط دونالد ترامپ و تیم او، حاکی از آن بود که رئیس ایالات متحده با پایان یافتن ضربالاجل تعیین شده تعلیق تحریمهای ایران را تمدید نخواهد کرد.
این امر زمانی پر رنگتر شد که سید عباس عراقچی روز یکشنبه در حاشیه کنفرانس امنیتی تهران تصریح کرد که احتمال خروج آمریکا از برجام وجود دارد و جامعه جهانی باید خود را برای این مساله آماده کند. چند ساعت پس از این گفتهها، بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان نیز خبر داد، علی اکبر صالحی طی تماسی تلفنی با یوکیو آمانو در خصوص عواقب بدعهدی و نقض احتمالی برجام توسط دولت آمریکا به رئیس سازمان بینالمللی انرژی اتمی هشدار داده است.
به موازات این سخنان، مقامات کشورمان چه در روزهای اخیر و چه قبل از آن همواره تاکید داشتهاند که ایران خود را برای تمامی شرایط آماده کرده و تمام گزینهها برای خروج احتمالی آمریکا از برجام روی میز قرار دارد. حتی در این میان گاهی شنیده شده که پاسخ ایران به نقض احتمالی برجام بسیار کوبنده و فراتر از تصور خواهد بود.
هشدارهای برجامی به ترامپ از داخل و خارج آمریکا
در همین راستا و در حالی که با نزدیک شدن به لحظه مهم تصمیمگیری دولت آمریکا در خصوص ماندن یا خروج از برجام نگرانیهای زیادی را در جامعه جهانی و به خصوص اتحادیه اروپا شاهد هستیم، شامگاه دوشنبه ۵۲ تن از کارشناسان حوزه امنیت ملی آمریکا که در میان آنها نام برخی از مقامات نظامی ارشد بازنشسته، اعضای کنگره و دیپلماتهای پیشین این کشور نیز دیده میشود، با امضای نامهای از دونالد ترامپ خواستند تا از توافق هستهای ایران و شش قدرت بزرگ جهان خارج نشود. آنها در این نامه تاکید کردهاند: در پاسخ به تحولات ایران، چه در حال حاضر و چه در آینده، ایالات متحده آمریکا باید توجه داشته باشد که هیچ گامی را برندارد که باعث شود برجام که برای امنیت ملی آمریکا حیاتی است، تضعیف شود. از سوی دیگر، سایت اتحادیه اروپا نیز روز گذشته طی بیانیهای اعلام کرد: فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه قرار است فردا با وزرای خارجه ایران، آلمان، انگلیس و فرانسه نشستی برای اطمینان حاصل کردن از اجرای کامل برجام برگزار خواهد کرد.
دوسناریو برای آینده برجام
با توجه به تحولات صورت گرفته طی ماهای اخیر، اکنون و پیش از تصمیم نهایی دونالد ترامپ در خصوص برجام، کارشناسان به دو دیدگاه متفاوت معتقد بوده و هر کدام بنا بر دلایل و شواهد خاص خود تصریح میکنند که ترامپ اکنون دو حالت بیشتر پیش روی خود ندارد. یا اینکه از برجام خارج شده و روند جدیدی را در این توافق بینالمللی ایجاد کند، یا اینکه مطابق روال گذشته به نحوی تعلیق تحریمهای ایران را مورد تائید قرار دهد اما با شرایط و ضوابط خاص.
در سناریوی اول یعنی عدم تمدید و خروج آمریکا از برجام باید گفت که صحنهگردانی دولت ایالات متحده طی ماههای اخیر، بیانگر این است که کاخ سفید برای پیگیری و به ثمر رساندن این سناریو یک راهبرد مشخص را دنبال کرده است. ترامپ مهر ماه امسال با طفره رفتن از تائید مستقیم تعهدات ایران، آن را به گردن کنگره انداخت و با پایان ضربالاجل 60 روزه، اینک مجدداً سرنوشت برجام به زمین او افتاده است. تحلیلگران معتقدند: مانور بر برنامه موشکی و ادعای تسلیح انصارالله یمن در شورای امنیت سازمان ملل و همچنین نشست روز جمعه این شورا در خصوص اعتراضهای اخیر ایران، همگی موید این نکته است این امر دستاویزی خواهد بود که ترامپ و تیم او از آن به سادگی عبور نخواهند کرد.
با خروج احتمالی آمریکا از برجام، دو مساله مهم نمایان خواهد شد. اولین نکته شکاف عمیق فراآتلانتیکی میان آمریکا و اتحادیه اروپاست. اروپا به همراه چین و روسیه همواره هشدار دادهاند که لغو توافق هستهای پایهگذار بحران تازه در فضای ملتهب منطقه خاورمیانه خواهد بود و در نتیجه باید به هر قیمتی حفظ شود. اتحادیه اروپا در این میان به دلیل پیوندهای سیاسی و اقتصادی خود با ایران، حیطه فعالیت خود را برای حفظ برجام بسیار گسترده قرار داده و ضمن هشدارهای گاه و بیگاه به آمریکا، دیپلماتهای خود را نیز تاکنون چندین بار برای مذاکره با دولت و همچنین موافقان برجام در آمریکا روانه واشنگتن کرده است.
در همین رابطه باید گفت که شکاف فراآتلانتیکی میان آمریکا و اتحادیه اروپا که از زمان روی کار آمدن ترامپ عمیقتر نیز شده است، بیانگر این واقعیت است که یکی از حربههای دولت ترامپ برای مانور بر روی برجام، افزایش فشار بر روی اروپا است. آمریکا برای مقابله با ایران دستاویزهای دیگری همچون برنامه موشکی، حقوق بشری و تروریسم را همواره مورد ادعا قرار داده است. البته آمریکاییها مایل هستند که هزینههای خروج از برجام را بر گردن ایران بیندازند، اما مهمترین موضوع برای آنها در مواجهه با ایران، مقابله با نقش منطقهای تهران است نه توافق هستهای به صورت صرف. یک مورد مشخص همواره در دکترین امنیت ملی آمریکا در سالهای پس از جنگ جهانی دوم وجود دارد که تاکید میکند، ایالات متحده به واسطه قدرت هژمون خود در نظام بینالملل باید رژیمهای همسو را تقویت کرده و با بازیگران ناهمسو مقابله کند. اینک طرح بلند مدت واشنگتن برای منطقه خاورمیانه یعنی عبور به شرق از مبدا خاورمیانه عربی به فلات ایران و پس از آن آسیای شرقی با یک مانع اساسی به نام ایران روبرو است و به همین واسطه است که دولت پست نو محافظهکار آمریکا بر خلاف سلف پیشین خود یعنی اوباما، جای سیاست تغییر رفتار ایران را با سیاست تغییر رژیم عوض کرده است.
در این میان عدهای از کارشناسان معتقدند که آمریکا با خروج از برجام خود را به میزان زیادی منزوی خواهد کرد و بر خلاف عرف و قانون بینالملل گام بر میدارد و این امر میتواند هزینههای زیادی را بر این کشور تحمیل کند. اما از سوی دیگر هستند تحلیلگرانی که با استناد به روندهای گذشته و راهبردهای یک سال قبل ترامپ تصریح میکنند: آمریکا در حمله به عراق نیز به صورت یکجانبه و بر خلاف حقوق بینالملل حرکت کرد و اکنون با وجود ترامپ که شعارش اول آمریکاست، دیگر این امر برای کاخ سفید موضوعیت چندانی نخواهد
داشت.
آنها معتقدند که در لحظه نهایی همواره اروپا چسبندگی خود را به آمریکا حفظ کرده و ایالات متحده این امر را در سابقه تاریخی خود به خوبی درک میکند.
ماندن در برجام با چه بهانهای؟
اما در صورت تمدید تعلیق تحریمهای ایران توسط ترامپ، موضوع به میزان زیادی فرق میکند. نخستین سوال این است که او چگونه وارد این ماجرا شده و پایبندی ایران به تعهدات برجامی را تائید میکند؟ با توجه به فضایی که طی هفتههای اخیر آمریکا بر علیه ایران ایجاد کرده است، یافتن راهی برای عقب نشینی از مواضع قبلی کاری بسیار دشوار خواهد بود. ترامپ اکنون حربه کنگره را در اختیار ندارد اما یک دستاویز احتمالی دیگر در اختیار دارد. او میتواند با مانور بر مذاکره و بازبینی مجدد برجام، اعلام کند تا زمان مشخص شدن این مساله فعلاً توافق هستهای را در آمریکا حفظ خواهد کرد. هر چند ایران و اروپا همواره تاکید کردهاند هرگونه مذاکره مجدد در برجام غیر قابل قبول است، اما دولت آمریکا با این دستاویز میتواند افکار عمومی را نسبت به عقب نشینی احتمالی خود از مواضع گذشته تعدیل کند.
در این میان برخی از منابع آمریکایی اعلام کردهاند که دهها کارشناس سیاسی این کشور معتقدند که ترامپ با یک بازی دوگانه مانند تمدید تعلیق تحریمها و طفره از اعلام پایبندی ایران، موقتاً در برجام باقی خواهد ماند. در این صورت است که مجدداً تا 90 روز آینده سرنوشت توافق هستهای در هالهای از ابهام قرار گرفته و میتواند همچنان به صورت اهرم فشار در دستان ترامپ قرار بگیرد.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب در تحلیل وقایع اخیر کشور:
به آینده بسیار روشن کشور امیدوار هستم
نگاهی به راهکارهای دولت در مواجه با صدا و سیما
شکایت دولت، رسانه ملی را سربه راه میکند؟
چرا خوانندگان خارجنشین ، پس از بازگشت به ایران مجوز فعالیت نمیگیرند؟
نوشدارو پس از مرگ حبیب
سیدعلی محقق
تاریخ قضاوت خواهد کرد
گزارشی از سالنهای سینمایی در گوشه و کنار کشور
سالنهایی که به عشق «جمشید آریا» پُر میشدند
«ابتکار» سناریوهای کاخ سفید برای ماندن یا خروج از توافق هستهای را بررسی میکند
مواجهه ترامپ با برجام؛ مقابله یا عقبنشینی؟
«ابتکار» از وضعیت تاثیرات سیاستگذاری کسب و کارهای اینترنتی گزارش میدهد
بازار آزاد یا بازار بسته بندی شده؟
«ابتکار» از شکاف عمیق جنسیتی در پستهای مدیریتی بانوان گزارش میدهد
توفان مشکلات برای مدیریت زنان
تحقیقات از ماموران زندان درباره خودکشی یکی از متهمان
نخستین کنگره سالگرد آیتالله هاشمی رفسنجانی برگزار شد
روایت یاران از «آیت الله»
واکنش اصغر فرهادی به اعتراضات اخیر
معاون اول رئیسجمهوری:
آیتالله هاشمی بعداز ۸۸ مانع حذف اصلاحطلبان شد
گاردین:
ترامپ قصد دارد تا تحریم های علیه صدا و سیما را بازگرداند