روزنامه ابتکار
1396/10/20
«ابتکار» از وضعیت تاثیرات سیاستگذاری کسب و کارهای اینترنتی گزارش می‌دهد بازار آزاد یا بازار بسته بندی شده؟
سمیرا ابراهیمیاز زمانی که شبکه اینترنت، به مفهوم دهکده جهانی عینیت بخشید، در هر دوره کسب و کارهای اینترنتی با استفاده از مدل‌های مختلف، کسب و کاری را آغاز کردند. هر گاه که این مدل‌ها منسوخ شدند و کاربران شبکه اجتماعی از بستری به بستر دیگر کوچ کردند، افراد و شرکت‌های فعال در کسب و کارهای اینترنتی یا از دور رقابت خارج شدند و یا برای بقا مدل کسب و کار خود را تغییر دادند. در سال‌های اخیر، شرکت‌های استارتاپی و یا غیراستارتاپی زیادی بر مبنای تجارب کسب و کارهای اینترنتی و با رفع نیاز به وجود آمده برای کاربران ایجاد شدند که البته تنها به نیازهای اینترنتی کابران پاسخ نمی دهند، بلکه رفع نیازهای واقعی را نیز بر بستر اینترنت وارد کرده‌اند که از انواع آنها می‌توانیم به تاکسی‌های اینترنتی، رزرو و خرید بلیت آنلاین، رزرو هتل، تبلیغات اینترنتی و ... اشار کنیم. این اتفاق نوین در کسب و کارها، نه تنها مختص به ایران نیست، بلکه می‌توانیم بگوییم که ورود آن به ایران با تاخیراز جامعه جهانی انجام شده و شاید انتقاداتی که در این حوزه وجود دارد را بتوانیم حاصل این دیر رسیدن بدانیم.
انقلابی که اینترنت و شبکه های اجتماعی در کنش های اجتماعی ایجاد کردند، قابل کتمان و چشم پوشی نیست و اصلی‌ترین دلیلی که امروزه، رئیس جمهوران را به قدرت می‌رساند، انقلاب‌های اجتماعی را ساماندهی می‌کند، صاحبان رسانه‌های تعاملی و پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی را ثروتمند می کند، دو طرفه شدن مسیر تبادل پیام در بستر وب است. در واقع اگر تا دیروز، صحنه به این شکل بود که یک عده می‌گفتند و دیگران فقط می توانستند گوش کنند، اینک فضای گفت‌و‌گوی متقابل شکل گرفته‌است. بدیهی است که در چنین فضایی، هر کسی که بهتر بتواند از فضای اینترنت استفاده کند، پیشرو تر از بقیه خواهد بود. اما اتفاقی که در حوزه سیاستگذاری رخ داده که به کسب و کارهای اینترنتی اجازه رشد بدهد، رسما مانع از ایجاد فضای آزاد اقتصادی است.
«یوتیوب» معروف‌ترین وب‌گاه بارگذاری و تماشای ویدئو است که توسط سه کارمند سابق پی‌پل در فوریه سال ۲۰۰۵ ایجاد شد. این سایت به کاربران اجازه بارگذاری، مشاهده و اشتراک‌گذاری ویدئو و با استفاده از تکنولوژی ادوبی فلش ویدئو و اچ‌تی‌ام‌ال۵ انواع ویدئوها مانند کلیپ‌های فیلم، کلیپ‌های تلویزیون و کلیپ‌های موسیقی و همچنین ویدئوهای وبلاگ‌ها، ویدئوهای اوریجینال کوتاه و ویدئوهای آموزشی را می‌دهد. نسخه تلفن همراه این وب‌گاه به صورت یک نرم‌افزار بر روی پلت فرم اندروید نیز در دسترس است. این سایت در ایران فیلتر است و کاربران ایرانی با استفاده از فیلتر شکن می‌توانند از امکانات یوتیوب استفاده کنند. درآمد این قبیل از سایت‌ها با اخذ تبلیغات تامین میشود که البته به دلیل این که گردش مالی تبلیغات اینترنتی، رقم قابل توجهی است، رقبای زیادی در سراسر دنیا با استفاده از مدل‌های مختلف تبلیغاتی، در سر راه این سایت گذاشته است. یکی از مهم‌ترین انتقاداتی که اکنون در خصوص فیلتر بودن یوتیوب از سوی کاربران بیان میشود، این است که به خاطر راه اندازی سایت بارگذاری ویدئوی داخلی این سایت فیلتر شده‌است.
حمایت تکلیفی و اجباری
آمارهای غیر رسمی حاکی از آن است که هزینه تبلیغات اینترنتی در ایران، روزانه حداقل 1 میلیارد تومان است. بنابراین طبیعی است که استارتاپ اشتراک ویدئو داخلی که البته اکنون یک شرکت بالغ است، بخواهد سهم بازار زیادی از این رقم داشته باشد. اما این رخداد، با فیلترینگ کالای مشابه خارجی ممکن شده‌است و نه افزایش توان رقابت.
نمونه واضح دیگری که این رخداد را تایید می‌کند، فیلتر کردن مسیریاب ویز برای سوق دادن رانندگان تاکسی در خصوص استفاده از مسیریاب تولید داخل است. در این خصوص در روز 30 مهر سال جاری، تاکسی یاب‌های اینترنتی در اطلاعیه‌ای از رانندگان خود خواسته‌اند که از این پس از اپلیکیشن مسیریاب Waze استفاده نکنند.
در این اطلاعیه آمده‌است که به دستور مقام قضایی، تمام اپلیکیشن‌های درخواست خودرو موظف به منع استفاده از مسیریاب Waze توسط کاربران خود هستند. همچنین استفاده از سایر مسیریاب‌های جایگزین و بومی پیشنهاد شده‌است.
نمونه مشابه این اتفاقات که البته کم هم نیست، حاکی از آن است که مسئولان اقتصادی دولت که اکنون داعیه دار اقتصاد آزاد و بازار باز هستند، عملا اراده جدی و واقعی برای حصول این اقتصاد ندارند. شاهد این مدعی هم اولین گزاره علمی اقتصاد بازارباز است که بیان می‌کند در این نوع از اقتصاد، قیمتها توسط عرضه و تقاضا و عوامل بازاری تعیین میشود. به همین دلیل تولید کنندگان برای ارتقای کیفی محصولات شان و بالا رفتن قدرت رقابت آنها در بازار باید تلاش کنند و همین مساله به بهبود کیفی محصولات و کاهش قیمت آنها کمک می‌کند. شایان ذکر است در این شرایط اقتصاد بسیار شفاف عمل می‌کند و همین مساله به ارتقای بازدهی آن کمک می‌کند.
همچین کلی‌ترین تعریفی که از اقتصاد آزاد بیان میشود، این است که دولت در تولید، فروش، توزیع و دیگر بخش‌ها هیچ نقشی نداشته باشد و عوامل بازار یعنی فروشندگان و خریداران بر آن نظارت کنند. اقتصاد آزاد را می‌توان شفاف‌ترین نوع اقتصاد دانست و همین مساله سبب میشود تا نه تنها بازده فعالیت اقتصادی بیشتر شود، بلکه قیمتها نیز کمتر باشد. در مقابل، زمانی که عوامل غیر بازاری ( از قبیل کنترل دولت یا وضع حداقل و حداکثر قیمت توسط دولت ) بر وضعیت بازار کنترل داشته باشند قیمتها غیر متناسب با کیفیت محصول تولیدی خواهد بود و این به کاهش هزینه‌های مصرفی که یکی از فاکتورهای مهم در ایجاد تولید ناخالص داخلی کشورهاست، منجر میشود.
اقتصاد آزاد در نقطه مقابل اقتصاد دولتی یا اقتصاد سیاسی قرار دارد. در اقتصاد دولتی، دولت بر بخش‌های مختلف اقتصاد کنترل دارد و تولید، توزیع و فروش همگی با کنترل کامل دولت انجام میشود. در چنین اقتصادی قیمتها نه تنها توسط دست اندرکاران بازار تعیین نمی‌شود بلکه دولت با توجه به سیاست‌های خود قیمتها و اقتصاد را مدیریت می کند.
با توجه به این تعاریف و وضعیتی که سیاستگذار اقتصادی کشور در حوزه کسب و کارهای مبتنی بر تکنولوژی بنا نهاده است تا از ورود شرکت های جهانی و فراملی به بازار ایران جلوگیری کند، می توانیم دریابیم که اعمال سلیقه و برخی از اوقات نفوذ قدرت برای برقراری رانت، فراتر از آنچه باید باشد، قرار می‌گیرد.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب در تحلیل وقایع اخیر کشور:
به آینده بسیار روشن کشور امیدوار هستم
نگاهی به راهکارهای دولت در مواجه با صدا و سیما
شکایت دولت، رسانه ملی را سربه راه می‌کند؟
چرا خوانندگان خارج‌نشین ، پس از بازگشت به ایران مجوز فعالیت نمی‌گیرند؟
نوشدارو پس از مرگ حبیب
سیدعلی محقق
تاریخ قضاوت خواهد کرد
گزارشی از سالن‌های سینمایی در گوشه و کنار کشور
سالن‌هایی که به عشق «جمشید آریا» پُر می‌شدند
«ابتکار» سناریوهای کاخ سفید برای ماندن یا خروج از توافق هسته‌ای را بررسی می‌کند
مواجهه ترامپ با برجام؛ مقابله یا عقب‌نشینی؟
«ابتکار» از وضعیت تاثیرات سیاستگذاری کسب و کارهای اینترنتی گزارش می‌دهد
بازار آزاد یا بازار بسته بندی شده؟
«ابتکار» از شکاف عمیق جنسیتی در پست‌های مدیریتی بانوان گزارش می‌دهد
توفان مشکلات برای مدیریت زنان
تحقیقات از ماموران زندان درباره خودکشی یکی از متهمان
نخستین کنگره سالگرد آیت‌الله هاشمی رفسنجانی برگزار شد
روایت یاران از «آیت الله»
واکنش اصغر فرهادی به اعتراضات اخیر
معاون اول رئیس‌جمهوری:
آیت‌الله هاشمی بعداز ۸۸ مانع حذف اصلاح‌طلبان شد
گاردین:
ترامپ قصد دارد تا تحریم های علیه صدا و سیما را بازگرداند
