روزنامه آفتاب یزد
1396/11/07
در غیاب ایران جولان دادندغیبت بی‌موقع ظریف!
آفتاب یزد- گروه سیاسی: حدود دو هفته پیش بسیاری در ایران و چه بسا در چهار گوشه جهان به کاخ سفید چشم دوخته بودند تا ماندن یا خروج ایالات متحده در برجام اعلام شود. دونالد ترامپ در یک سال گذشته و از وقتی به قدرت رسیده با ترفندهای مختلف هر سه ماه یک باربلوف خروج از برجام را سر می‌دهد. رئیس جمهور آمریکا هنوز موفق نشده تا برجام را از پای درآورد، سازوکار محکم این توافق بین المللی مجال را به این مخالف قدرتمند و سرسخت نداده است. اما شرایط هر روزی که می‌گذرد وارد فاز پیچیده تری میشود و نیازمند دیپلماسی هوشمندانه از طرف ایران. از همان ابتدا پیش از آنکه دونالد ترامپی در صحنه سیاست وجود داشته باشد اسرائیل و عربستان صف مخالفان برجام را تشکیل دادند و امروز آمریکا در اول صف قرار گرفته است. عده‌ای در داخل هم اگر در این صف نباشند دست‌کم دعایشان برای پایان بخشیدن به برجام پشت سر مخالفان این توافق است. حسن روحانی در پنج سال گذشته تحت فشارهای گوناگونی بوده، از تلگرام گرفته تا برجام. توافق هسته‌ای اگرچه به عنوان یک سازوکار از سوی همه ارکان کشور تایید شده بود اما روحانی را در سیبل حملات محافظه کاران قرار داد. برجام شاید به زعم برخی سر سفره مردم نیامد، اما دست کم زیاده خواهی‌های برخی رانت خواران داخلی را کم کرد. حالا فروش نفت دست بابک زنجانی‌ها نمی‌افتد، سرمایه‌گذاری‌ها کم و بیش انجام میشود و برای دریافت پول هم مبادلات بانکی آنقدری هست که نیاز نباشد برای دور زدن تحریم با ترکیه تبادل طلا کنیم. برجام از داخل و خارج به روشهای مختلفی تضعیف شده است، اما هنوز یک سازوکار موفق است. از اقتصاد که فاصله بگیریم اهمیت برجام را در جایی می‌بینیم که اسرائیل و عربستان برای پایان یافتن آن روزشماری می‌کنند، کیست که نداند این دو دشمن افراطی چه نقشه‌هایی در سر دارند! حالا در روزهایی که شاید سرنوشت برجام و برخی دیگر از بخش‌ها تعیین خواهد شد به گمان برخی جای ایران در یک اجلاس جهانی خالی است. در چهل و هشتمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس بسیاری از کشورها دور هم جمع شدند و در میزگردهای مختلف موضوعات اقتصادی و سیاسی را به بحث و مذاکره می‌گذارند اما در میان شگفتی، خبری از ایران نیست. درحالی که برجام ایران بخش مهمی از سخنرانی‌ها در داووس را تشکیل می‌دهد، تهران در داووس نماینده‌ای ندارد. جولان آمریکا، اسرائیل و عربستان در این نشست روی اروپایی‌ها چقدر تاثیر گذار خواهد بود؟ اروپایی که اقتصاد را یک رکن اساسی در برنامه‌های خود می‌داند در نشست داووس چقدر می‌تواند تحت تاثیر رقبای ایران قرار بگیرد؟ تنها گمانه‌زنی‌هایی در این مورد وجود دارد. چند روز پیش خبرگزاری رویترز در خبری مدعی شد که وزیر امور خارجه ایران در دقایق آخر، سفر خود به سوئیس را برای شرکت در اجلاس داووس لغو کرده است. این خبرگزاری نوشت: «ایران برای اولین بار در طول سال‌های گذشته در اجلاس جهانی داووس نماینده نخواهد داشت و سوئیسی‌ها می‌گویند مشخص نیست علت لغو حضور ظریف با سخنرانی ترامپ در این اجلاس ارتباط دارد یا خیر.» اما فارغ از اینکه محمدجواد ظریف در دقایق آخر، سفر خود را لغو کرده یا قصدی برای سفر نداشته، موضوع اصلی این است که چرا در موقعیتی که طرف مقابل با تمام توان به داووس آمده و حتی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا بعد از ۱۸ سال به این اجلاس رفته، صندلی ایران باید در میزگردها خالی باشد!
جولان مخالفان ایران
نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در روزهای اخیر یکی پس از دیگری با سران اروپایی جلسه برگزار می‌کند و از نواقص برجام برای آنها می‌گوید. بنیامین نتانیاهو در دیدار با آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان گفت:«باید در توافق هسته ای ایران تغییرات واقعی و نه نمایشی صورت گیرد.» در این دیدار مرکل هم خطاب به نتانیاهو اظهار داشت: «نگرانی اسرائیل درباره توافق هسته ای ایران را درک می کند، اگرچه لزوما با نوع برخوردی که اسرائیل می خواهد با این توافقنامه داشته باشد موافق نیست.» نخست وزیر اسرائیل به دیدار با مکرون هم رفت. در این دیدار، نتانیاهو خطاب به رئیس جمهور فرانسه گفت:««شراکت میان ما برای امنیت اروپا نیز مهم است» طبق بیانیه دفتر نخست وزیری رژیم صهیونیستی، نتانیاهو در این دیدار «این عقیده و نظر را بیان کرد که به حال خود رها کردن توافق هسته‌ای به شکل کنونی آن غیر ممکن است؛ چون ظرف چند سال آینده، این توافق به هسته‌ای شدن ایران می‌انجامد». این درحالی است که مایک پنس، معاون دونالد ترامپ نیز در گفتوگو با رویترز گفت:«در نهایت اروپا باید تصمیم بگیرد تا در این موضوع کنار آمریکا بماند یا به توافق پر از نقص برجام با ایران ادامه دهد.» در همین حال مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ، می‌گوید در دیدارهای رئیس‌جمهوری آمریکا در گردهمایی اقتصادی در سوئیس، موضوع «فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده» ایران، برنامه موشکی و توافق اتمی، مطرح خواهد شد. مک‌مستر، در کنفرانس خبری کاخ سفید گفت رئیس‌جمهوری ایالات متحده، در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس، بر «تلاش‌های ما برای مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران که به ایجاد خشونت در سراسر خاورمیانه می‌انجامد...» متمرکز خواهد شد.
تلاش تازه به دوران رسیده‌ها!
حالا حتی پادشاه اردن هم پای کارآمده، اردن کشوری شبه رانتیر که دخل و خرج خود را از کمک‌های خارجی و از سوی عربستان تامین می‌کند به مدح سعودی‌ها در تنش میان تهران و ریاض پرداخته است. ملک عبدالله دوم پادشاه این کشور در نشست جهانی داووس که در حال برگزاری است، مدعی شد: «کشور عربستان به ریاست ملک سلمان نقش فعالی دارد و در مقابل دخالت‌های ایران و گروهک‌هایی که از آنها حمایت و کشورهای عربی را تهدید می‌کند خطوط قرمزی قرار می‌دهد.» او در ادامه با طرح این ادعا که «ایران از شبه نظامیان مسلح حمایت و دین را وارد اختلافات سیاسی می‌کند» با هشدار دادن نسبت به وقوع جنگ مدعی شد: «ایران در منطقه ما دخالت می‌کند و ما امروز به جای گسترش درگیری نیازمند گفتوگو هستیم و ایران استراتژی بلندمدت برای منطقه در پیش گرفته است.» پادشاه اردن در رابطه با توافق هسته‌ای ایران با اشاره به اینکه «تفاهم آمریکایی ـ اروپایی ـ ایرانی در رابطه با این توافق وجود دارد»، گفت: اردن خواهان این است که منطقه خاورمیانه خالی از سلاح هسته‌ای باشد. پیش از این وزرای خارجه عربستان و بحرین نیز از فرصت داووس استفاده کرده و علیه کشورمان سخنرانی کردند. عادل الجبیر در یک سمینار مدعی شد: «ایران چشم‌انداز تاریکی در منطقه ترسیم کرده و در تلاش است تا امپراطوری‌اش را که صدها سال پیش از بین رفت دوباره احیا کند. از سوی دیگر خالد بن احمد آل خلیفه، وزیر خارجه بحرین مدعی شد: «نمی‌توان به ایران اعتماد کرد. ما دو تا ایران را می‌شناسیم؛ ایران ملت و فرهنگ و تاریخ و از طرف دیگر وضعی است که از سال ۱۹۷۹ به وجود آمده است.»
فرصت مناسبی بود
فقدان حضور ایران فرصت‌هایی را به طرف مقابل داده تا یک طرفه خوراک رسانه‌های بین المللی را علیه ایران تامین کنند. یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفتوگو با «آفتاب یزد» گفت: «اگرچه برخی از نشست‌های جهانی به دلیل ماهیتی که دارند در سیاست خارجی ما جای ندارند اما اجلاس داووس فرصتی بود که دیدگاه‌های خود را در سطح جهانی مطرح کنیم.» حشمت الله فلاحت پیشه افزود: «به نظر می‌رسد حضور ایران در سطوح ارشد و کارشناسی می‌توانست رایزنی‌هایی را با طرف‌های مختلف به ویژه اروپا داشته باشد از جمله اینکه کشورهای اروپایی را مجاب کند که وظیفه خود مبنی بر حفظ برجام را با جدیت بیشتری دنبال کنند و هشدارهای لازم را برای مانع گذاری‌های آمریکا در راه ادامه برجام بدهند.» او تصریح کرد: «اروپا درباره برجام دیدگاه حد وسط را دارد و تلاش می‌کند شاکله و کلیات برجام باقی بماند هرچند آنها برای رضایت آمریکا برخی موضوعات نظیر موشکی را نیز مطرح می‌کنند.» حشمت الله فلاحت پیشه با بیان اینکه دیپلماسی اروپایی ظریف را در مجموع مثبت ارزیابی می‌کند، خاطرنشان کرد « باید از فرصت‌هایی که در مجامع جهانی به وجود می‌آید به بهترین شکل استفاده کنیم چرا که برخی همایش‌ها و سمینارهای داخلی که با حضور هیئت‌هایی از برخی کشورها برگزار میشود تاثیری در پیش برد اهداف ما در سیاست بین الملل ندارد.» این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در پایان گفت:
«ایران به واسطه برجام بسیاری از دیدگاه‌های منفی را از خود دور کرده و امروز به یک بازیگر مشارکتی در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده است.»
با اروپا دائما در ارتباطیم
هرچند داووس یک فرصت مناسب بود تا با توجه به شرایط زمانی، از آن استفاده‌های لازم برده شود اما به نظر می‌رسد وزارت خارجه مطابق با برنامه‌های درونی خود اهدافی را که لازم است پیش می‌برد. محمدجواد ظریف که یکی از چهره‌های موثر در سازوکار برجام است که موجب شده بعد از یک سال دونالد ترامپ هنوز برای پایان بخشیدن به آن با چالش‌های جدی مواجه شود، این روزها در تهران معماری ساختاری جدید از وزارت خارجه را شکل می‌دهد. سخنگوی وزارت خارجه در گفتوگو با «آفتاب یزد» گفت:«موج لفاظی‌های کینه توزان علیه ایران تنها مختص به داووس نیست و آنها این سیاست خود را ادامه خواهند داد و این قبیل اظهارات چیز جدیدی نیست. بهرام قاسمی افزود:«دکتر ظریف برای این نشست دعوت شده بود اما با توجه به تغییراتی که در ساختار وزارت خارجه به تازگی ایجاد شده لازم بود تا محمدجواد ظریف با حضور در تهران به شرایط و سازوکارهای جدید سروسامان دهند.» او با بیان اینکه ایران رایزنی‌ها و گفت‌و‌گوی خود را با تمام کشورهایی که امکان گفتوگو و تبادل نظر با آنها وجود دارد ادامه خواهد داد، تصریح کرد: «با طرف اروپایی کانال‌های مختلف ارتباطی داریم و به طور دائم درحال رایزنی با آنها هستیم و در روزهای آینده نیز به این دیپلماسی خود با اروپایی‌ها ادامه خواهیم داد.» قاسمی در پایان گفت: «اگرچه آنها با هدف تخریب وجهه ایران اتهاماتی بی جا را مطرح می‌کنند و از این عصبانی هستند که ایران در عرصه جهانی موقعیت‌هایی را بدست آورده اما ما اهداف بلند خود را پی خواهیم گرفت.»
مسیر ترمیم
در چشم برهم زدنی بازهم تاریخ اعلام نظر مجدد ترامپ درباره برجام خواهد رسید. روزهایی حساس که به نظر می‌رسد نقش اول آن اروپا خواهد بود. بدیهی است اینکه تصور کنیم اروپا کاملا در طرف ایران قرار خواهد گرفت ساده لوحانه است چرا که پیوند ساختاری اروپا و آمریکا در تبادلات اقتصادی و امنیتی موجب شده این دو قدرت به یکدیگر وابستگی متقابل داشته باشند. اما ایران نیز می‌تواند با اهرم‌هایی که برای چانه زنی در اختیار دارد برجام را از طریق دیپلماسی تقویت کند. اروپا به هر دو طرف ایران و آمریکا نیاز دارد و شکل گیری یک مصالحه از طرف آنها می‌تواند چالش‌های موجود میان تهران و واشنگتن را برطرف کند. در همین داووس هم افرادی چون نتانیاهو نتوانستند خواسته‌های خود را به طرف اروپایی القا کنند. موضوعی که نشان می‌دهد ظریف و تیم او اگر آنطور که باید و شاید مجال حضور در میدان را بیابند با ظرافت‌های خاصی که پیش از این نشان داده‌اند می‌توانند چالش‌های پیش‌رو را هم حل کنند.
سایر اخبار این روزنامه
در غیاب ایران جولان دادندغیبت بی‌موقع ظریف!
مرگ دومین کودک به دلیل سرما رئیس سازمان هلال احمر در دوبی!
دکتر علی میرزا محمدی*
حسین قاسمی نژاد *
امیرحسین ذاکری روزنامه نگار
فضای مجازی بلای جان‌مان شده است
خشکسالی پیامد عدم پایبندی به ارزش‌های دینی است
امام جمعه مردمی
مردم به تغییرات ظاهری اصولگرایان توجه ندارند
نام و تصویر قضات متخلف در رسانه‌ها منتشر خواهد شد
نسل سوم امیدبخش‌تر ازنسل اول
نان نظام مهندسی آجر شد
