مشکل اساسی برجام نیست

برجام قراردادی چندجانبه است که یک‌طرف آن ایران قرار دارد و طرف دیگر آن 1+5 و اتحادیه اروپاست. تضمین آن هم به عهده شورای امنیت قرارداده شده است که بر اساس آن، شورای امنیت نیز قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران را به حالت تعلیق درآورد. تعلیق تا زمانی است که ایران به تعهدات خود پایبند باشد و تعلیقی که حتی شخص ترامپ به‌رغم تمام تهدیدهایی که تاکنون کرده، دوبار پای آن را امضا و تاییدکرده که ایران به تعهداتش پایبند بوده است. البته مشکل اساسی بر سر برجام نیست، و از طرفی مشکلی وجود ندارد که قابل حل نباشد. متاسفانه مخالفان برجام در هر دو طرف سعی می‌کنند، برجام را ناکارآمد نشان دهند. آنها با بزرگ نمایی اعتقاد دارند که ایران برنامه‌های موشکی تهدیدآمیز دارد. برنامه‌های موشکی در حد متعارف توسط کشورمان پیگیری می‌شود که اقدامی کاملا تدافعی است و به برجام ربطی ندارد. همان‌گونه که روابط بین ایران و آمریکا به برجام ارتباطی ندارد. برجام قرارداد دوستی بین ایران و آمریکا نبوده و به این معنا نیست که اختلاف‌ها از بین برود و یا اینکه عده‌ای فکر کنند برجام بیمه‌کننده ایران در مقابل آمریکاست. در حالی که هیچگاه چنین قراری وجود نداشته است. به هرحال اینکه گفته شود ایران می‌خواهد عمل متقابلی در مقابل آمریکا از خود نشان دهد در اصل یک هشدار است. ایران فعالیت‌هایی را کنار گذاشته تا تحریم‌ها برطرف شوند و اگر این تحریم‌ها پایان نپذیرند دلیلی نیست که بر آن تعهدات پایبند بود. اما باید توجه داشته باشیم‌ که عدم پایبندی ایران به تعهدات نیز موجب بازگشت به سابق می‌شود. چندی پیش یکی از مقامات نیروهای مسلح ایران ضمن تاکید بر داشتن موشک‌های دقیق و پیشرفته در کشور اعلام کرد ما با هیچ کشوری سر جنگ نداریم و هرگز آغاز کننده هیچ جنگی نخواهیم بود اما در صورتی که مورد تهاجم قرار بگیریم از این امکانات پیشرفته در جهت دفاع از کشور استفاده خواهیم کرد. این اعلام موضع یک حرکت جدید و مهم تلقی می‌شود. این مطلب بارها از طرف شخصیت‌های سیاسی مطرح شده اما طرح این موضع از طرف یک مقام نظامی بسیار حائز اهمیت است زیرا مواضع دفاعی و نظامی کشور را نشان می‌دهد و تاکید داردکه ایران به دنبال جنگ افروزی در منطقه نیست. توضیحات اخیر نشان‌دهنده این مطلب است که برنامه موشکی ایران تنها با هدف دفاع از کشور و جلوگیری از تهاجم بیگانگان پیش می‌رود. اما بهترین حالت آن است که ایران به صورت متعارف و به‌دور از درگیری و مسائل قومی و فرقه‌ای حاکم بر منطقه، درعرصه سیاسی وارد گفت‌وگو شود. همچنین ایران باید تلاش خود را با توجه به امکانات وسیعی که در کشور وجود دارد، صرف توسعه اقتصادی کند تا زمینه آرامش را برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و هم خارجی فراهم آورد. متاسفانه برخی از اظهارنظرها در گذشته که بیشتر از روی تعصب بوده در خارج به عنوان تهدید قلمداد شدند‌. این سخنان هرچند که در قالب شعار عنوان شود اما باز موجب می‌شود کشورهای خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران احساس امنیت نکنند. امروزه که بیشتر صحبت‌ها حالت دیپلماتیک به خود گرفته‌اند، بهتر است به سمت جلب اعتماد بیشتر جامعه جهانی و جذب سرمایه‌های خارجی پیش برویم. باید طوری رفتار نمود که کشورهای جهان، همچنان ایران را دارای منطق تعامل با دنیا بدانند و داخل هم احساس آرامش در فضای اقتصادی به‌وجود بیاید و در مسیر بهبود روابط با جهان بهره لازم را ببریم.
* کارشناس روابط بین‌الملل