روزنامه خراسان

فرمان نفت دست بازار یا آمریکا؟

 قیمت طلای سیاه، در حالی دوباره روند صعودی گرفته است که برخی علل رشد را در دو سوی بازار یعنی احتمال تداوم کاهش عرضه و افزایش تقاضا می جویند اما تحلیل های عمیق تر به دست های پشت پرده سعودی-آمریکایی در این باره اصرار می ورزند. آمریکایی ها که بزرگ ترین دستکاری ها در بازار نفت (از جمله ایجاد اولین شوک بزرگ نفتی در دهه 1970) را در پرونده خود دارند، اکنون نیز به دلایلی، با استفاده از ابزارهای خود از جمله سعودی ها، به دنبال بالابردن قیمت نفت هستند. البته خود عربستان هم، این روزها انگیزه هایی برای افزایش قیمت نفت دارد و منابع آگاه از برنامه آن ها برای بالا و بالاتر بردن قیمت نفت در آستانه عرضه اولیه شرکت نفتی خود خبر دادند. این در حالی است که این سیاست در تضاد کامل با سیاست سال 2014 و 2015 آن ها در حمایت کامل از کاهش قیمت ها و حفظ سهم بازار است. در هر حال نفت این روزها رکورد 3.5 ساله را شکسته و قیمت 74 دلار را هم طی روزهای اخیر تجربه کرده است. ترامپ در یک موضع گیری – که معلوم نیست واقعی است یا صرفا صحنه آرایی- به اوپک حمله کرده و می گوید این قیمت ها واقعی نیست و طلای سیاه باید ارزان شود. اما عوامل دیگر از جمله میزان ذخایر آمریکا، ناآرامی ها در مناطق تولیدکننده از جمله خاور میانه و ونزوئلا، تمدید سیاست کاهش عرضه نفت توسط اوپک و روسیه همه از افزایش قیمت ها حمایت می کند. این کلاف سردرگم بازار نفت و آلودگی های سیاسی آن، موضوع پرونده امروز است. بازگشت نفت به قله 3.5 ساله بعد از چند سال سخت نمودار یک، تحولات قیمت نفت برنت (بر اساس قیمت آینده یا فیوچرز) را نشان می دهد. بر این اساس تا پایان هفته اخیر میلادی، قیمت نفت به بالاترین سطوح از آذر 1393 به بعد رسیده است. جایی که طلای سیاه با شیب بسیار تند شروع به سقوط کرد و تا حدود 30 دلار هم پایین رفت. طی آن سال ها، اعضای اوپک هرگز نتوانستند به توافقی برای تثبیت یا کاهش عرضه دست یابند. مشکل اصلی هم عربستان بود که تاکید می کرد باید برای بیرون راندن نفت شیل آمریکا از بازار و حفظ سهم اوپک، قیمت را پایین نگه دارد. جلسات اوپک یکی پس از دیگری بدون نتیجه پایان می یافت تا رسانه های غربی، تیترهایی با حال و هوای مرگ اوپک بزنند! توافقی که نفت و اوپک را با هم احیا کرد یک سال بعد یعنی در دی ماه 94 قیمت نفت تا 28 دلار هم سقوط کرد اما تصمیمی برای کاهش عرضه گرفته نشد. تا این که به مرور روسیه هم وارد میدان شد و از همکاری با اوپک سخن گفت. سعودی ها هم به مرور مواضع قبلی خود را تعدیل کردند و برای رشد قیمت چراغ سبز نشان دادند. سرانجام در نوامبر 2016 مصادف با آبان 95 نه تنها اوپک احیا شد و تصمیم به کاهش 1.2 میلیون بشکه ای تولید گرفت بلکه بیش از 10 کشور تولیدکننده نفت غیر اوپک نیز با اوپک همراه شدند. این توافق دو بار دیگر تمدید شد و تا پایان سال میلادی (دی 97) هم معتبر است. همراهی کشورهای غیراوپک با اوپک باعث شد تا نه تنها تیترهای مرگ اوپک به طنز خوانده شوند بلکه قدرت این کارتل اقتصادی بیش از قبل شود. در هر حال این همراهی، قیمت نفت را تا حدود 60 دلار بالا برد، اما از زمستان گذشته (اوایل سال 2018) نفت هوای روزهایی را کرد که رکورد می شکست و 70، 80 دلار و بیشتر معامله می شد. این روند تاکنون نیز ادامه یافته است. اما چرا؟ دلایل این رشد چیست؟ در ادامه مهم ترین دلایل تغییر روند بازار نفت ارائه خواهد شد. کاهش ذخایر انبارهای نفت آمریکا جرقه ای که طی آخرین روزهای کاری هفته قبل، نفت را تا 74 دلار بالا برد، اعلام کاهش ذخایر نفت آمریکا بود. ذخایر نفتی یا ذخایر نفتی استراتژیک (Strategic Petrolume reserve) به انبار کردن نفت گفته می شود که کشورها برای جلوگیری از آسیب اقتصاد به خاطر کاهش عرضه، جنگ یا حوادث طبیعی انجام می دهند. این کار بعد از بحران نفتی دهه 70 رواج یافت و هم اکنون آمریکا با حدود 700 میلیون بشکه، بزرگ ترین دارنده ذخایر نفتی انبار شده در جهان است و از آن جا که این کشور بزرگ ترین مصرف کننده نفت هم هست، تحولات این کشور، تاثیر بسیاری بر بازار جهانی نفت می گذارد. آن چه هفته قبل رخ داد اعلام کاهش حدودا یک میلیون بشکه ای ذخایر نفت آمریکا بود که معامله گران را به افزایش مصرف حساس کرد. آمریکایی ها با شروع فصل گرما، بنزین بیشتری مصرف می کنند و از سوی دیگر واردات نفت این کشور هم حدود 1.3 میلیون بشکه کاهش یافته است. البته این همه ماجرا نیست. روند رشد نفت پیش از این آغاز شده بود. پایبندی به کاهش عرضه قبلا درباره توافق اوپک برای کاهش 1.2 میلیون بشکه ای عرضه نفت و همراهی 600 هزار بشکه ای غیراوپک با این تصمیم از ابتدای سال 2017 سخن گفتیم. در ابتدا اجرایی شدن توافق چندان محتمل به نظر نمی رسید. حداقل غربی ها اصرار داشتند که کشورهای مختلف از این توافق عدول خواهند کرد، اما هر چه پیش رفت پایبندی اعضا بیشتر از انتظار تحقق یافت. گزارش ها از پایبندی حدود 90 درصد حکایت داشت. نه تنها پایبندی مناسب بود بلکه گمانه ها حکایت از آن داشت که کشورهای بیشتری به این توافق افزوده شوند و توافق بعد از 2018 برای 2019 هم تمدید شود. این در حالی بود که انتظار بازار فسخ توافق با 70 دلاری شدن نفت بود. تثبیت عرضه نفت در حالی که مصرف به طور معمول در حال رشد است، معامله گران را قانع می کرد که هر روز سفارش خرید خود را با قیمت های مناسب تری ثبت کنند. با این حال، نباید از نقش ماجراجویی های ترامپ در سوریه هم غافل شد. معامله گران نه از جنگ تمام عیار بلکه حتی از پرتاب یک موشک در خاور میانه هم می ترسند. کمک«حمله پلاستیکی» به نفت حمله آمریکا، انگلیس و فرانسه به روسیه که به دلیل بی تاثیری سیاسی و نظامی به حمله پلاستیکی معروف شد، در بازار نفت چندان هم پلاستیکی نبود! وقوع تنش جدید در معدن نفت جهان یعنی خاور میانه، می تواند تا مدت ها موجب کاهش عرضه نفت شود. در این باره، جفری هالری، تحلیل گر بازار نفت گفت: «حملات موشکی آمریکا، قیمت نفت را یک باره بیش از دو درصد بالا برد.» رویترز در این باره نوشت که این حمله احتمالا تاثیرات بزرگی بر بازارهای نفتی داشت. سوریه تولیدات محدود نفتی دارد اما این کشور در غرب آسیا واقع شده است و همپیمانانش از تولیدکنندگان نفت هستند که این امر سبب بروز نگرانی درباره انتشار درگیری می شود که می تواند در عرضه نفت اختلال ایجاد کند. هالری البته تصریح می کند که «پاسخ ایران و روسیه، دو کشور بزرگ تولیدکننده نفت چه خواهد بود؟... ما مجبوریم تا برای پاسخ به این پرسش صبر کنیم.» البته نگرانی ها از کاهش تولید به غرب آسیا محدود نمی‌شود. درباره زیرساخت های نفتی ونزوئلا و امکان ایجاد محدودیت در تولید این کشور هم حرف و حدیث هایی هست که بر ترس ها افزوده است. با همه این ها برخی عوامل پشت پرده و غیربازاری، از جمله انگیزه های عربستان و آمریکا برای گران کردن نفت را از عوامل فوق، مهم تر می دانند. سعودی در پی نفت 100 دلاری گمانه ها بسیار است و انگیزه ها روشن؛ سعودی ها برای رونق بخشیدن به عرضه سهام آرامکو، غول نفتی خود، نیاز به نفت گران دارند. اما عدد و رقمی در میان نیست. آیا برای عربستان رسیدن به نفت 70 یا 80 دلاری کافی است؟ جواب بیشتر از این هاست. رویترز به نقل از چند منبع آگاه اعلام می کند که عربستان برای نفت 100 دلاری برنامه ریزی کرده است. موضوعی که با توجه به مواضع چند سال قبل عربستان در حمایت از کاهش قیمت و بیرون راندن نفت شیل، بسیار عجیب است اما اکنون، گویا، همه چیز تغییر کرده است. موضوع فقط به آرامکو هم ختم نمی شود. گویا دستوراتی از بالا رسیده است! آیا آمریکا دوباره عربستان را به بازی گرفته است تا این بار نفت شیلش را نجات دهد؟ موضع زنگنه، توئیت ترامپ و پازل پیچیده نفت تحلیل ها حکایت از تلاش عربستان برای گران کردن نفت دارد. برخی تحلیل ها هم می گویند که سعودی بدون اجازه عربستان کاری نمی کند. آمریکا برای حیات بخشیدن به نفت شیل به نفت گران تر نیاز دارد. زنگنه، وزیر نفت کشورمان بارها اعلام کرده است که نفت 60 تا 70 دلاری مناسب است و قیمت های بالاتر باعث رشد نفت شیل، بی ثباتی و کاهش مجدد قیمت می شود. این موضع زنگنه نشان می دهد که نمی خواهد در بازی عربستان و آمریکا شرکت کند. اما ترامپ روز جمعه دوباره یک توئیت جنجالی زد و موضوع را کمی پیچیده کرد. ترامپ به اوپک حمله کرد و قیمت های فعلی را غیرواقعی خواند.اما آیا این موضع گیری واقعی است یا تنها یک پوشش برای مخفی کردن دست های پشت پرده است. بازخوانی بازی های پیچیده یانکی ها در بازار نفت، که عمدتا هم با ابزار سعودی انجام شده است، می تواند موضوع را کمی شفاف تر کند و تصویری واقعی تر از آینده بازار و قیمت نفت ارائه کند.  آمریکایی ها، طراحان بزرگ ترین شوک نفتی تاریخ شوک نفتی سال 1973 در تاریخ مشهور است و به عنوان اولین و بزرگ ترین شوک نفتی مورد بحث و تحلیل های بسیاری قرار گرفته است. از منظر علل وقوع این شوک، اختلاف نظر بسیار است اما عموما این نظر تبلیغ می شود که تحریم نفتی اسرائیل توسط اعراب عامل این موضوع بوده است. موضوعی که با شواهدی متقن پشتیبانی نمی شود. اما از منظر تاثیرات این شوک، حرف بسیار است. کشورهای صنعتی دچار رکود تورمی شدید شدند و ادبیات علم اقتصاد کلان بعد از چند دهه دچار چرخش جدی از تئوری های کینتزی و تلفیقی به کلاسیکی شد. بعد از این اتفاق، بازارهای کاغذی انرژی به مرور شکل گرفت. موضوعات ذخیره سازی نفت و همچنین متنوع سازی سبد انرژی با جدیت پیگیری شد و به طور کلی پارادایم انرژی در دنیا تغییر کرد.خلاصه آن که شوک نفتی 1973 یک اتفاق اقتصادی مهم و در نوع خود یکتا در تاریخ اقتصاد کلان و اقتصاد انرژی است که طبق روایت رایج از این اتفاق، اختلاف اعراب و اسرائیل علت آن بود و کشورهای صنعتی از جمله آمریکا هم از این رویداد به شدت متضرر شدند.  البته درآمدهای نفتی کشورهای تولیدکننده را هم به سرعت رشد داد. از جمله وفور درآمدهای نفتی در دهه 1350 در ایران را مثال می زنند. اما واقعیت چیز دیگری است. در کمال تعجب شواهد می گوید که آمریکایی ها طراح این اتفاق بودند و در مجموع از آن نفع بردند ، البته درآمدهای نفتی کشورهای تولیدکننده هم در نهایت، طبق طراحی آمریکا، به جیب این کشور رفت نه مردمان کشورهای صاحب نفت! طراحی افزایش قیمت با ژست بی طرفی؟ طبق بررسی های دکتر حسنتاش، آمریکایی ها از چند لحاظ از این افزایش قیمت نفع بردند. اول به صرفه شدن تولید نفت در کشور خودشان، دوم توان مدیریت افسارگسیخته مصرف، سوم کمک به کشورهای تحت سیطره شان در برابر نفوذ کمونیسم، چهارم، افزایش اعتبار دلار که در آن روزها رو به بی اعتباری بود و پنجم، سرازیر کردن درآمدهای نفتی کشورهای تولیدکننده به اقتصاد آمریکا با لطایف الحیل. توضیحات دکتر حسنتاش در این باره و مستندات مربوط را می توانید در ستون دیدگاه به تفصیل بخوانید. آن چه در این جا مهم است این که گویا تاریخ در حال تکرار است. آمریکایی ها ژست بالا بودن قیمت و ناراضی بودن از آن گرفته اند اما مانند دهه 70 مهره های خود از جمله عربستان را طوری به بازی گرفته اند تا قیمت نفت رشد کند و از این محل اقتصاد این کشور، به ویژه تولید نفت شیل، دوباره به صرفه شود. ضمن این که افزایش قیمت و افزایش تولید نفت، دست این کشور را برای اعمال تحریم یا ادامه مخاصمه با کشورهای تولیدکننده از جمله روسیه و ایران باز می گذارد. باید منتظر بود و دید که طراحان بازار نفت، چه خوابی برای آینده دیده اند؟
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
«حشاشین» چرا ممنوع شد؟ و چرا حالا ممنوع شد؟! (شهروند)پايان يك راهبرد (اعتماد) گاف «بی‌بی‌سی» درباره پروژه هواپیمای جت ۷۲ نفره ایرانی (کيهان) آقایان زیباکلام، فاضلی، ارمکی! این بود غایت لیبرال‌بودن شما؟! (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
بازداشت سعید مرتضوی تایید نشد سالروز ولادت با سعادت زین العابدین، امام سجاد(ع) مبارک باد فوتبال پاک، دغدغه لیگ یکی ها! نگاهی جامعه شناسانه به دلایل تعصب کم بعضی از هموطنان به خرید کالای ایرانی فرمان نفت دست بازار یا آمریکا؟ تخت روانچی در پاسخ به خراسان مطرح کرد / دعوت از اسد برای حضور در اجلاس تهران نیاز به توافق 3 جانبه دارد امارات ، مشکلی دیگر برای بن سلمان آغاز شفاف سازی خزانه کنایه ها و گلایه های صریح روحانی دفاع جانانه خانم دکتر ایرانی از نام خلیج فارس در دبی محسن هاشمی : جهانگیری از شهردار شدنم حمایت می کند هشدارهای معاون اول رئیس جمهور به احمدی نژاد آوانس «اون» جنجال خداداد، هیاهوی پرهام و باران گِل در سرپل ذهاب ! خبر خوش نوبخت برای بازنشستگان