سه پاسخ ایران به خروج آمریکا از برجام

شهروند| جواد ظریف که برای شرکت در کنفرانس صلح در سازمان ملل متحد به آمریکا سفر کرده است، روز گذشته در گفت‌وگو با مجله آمریکایی نیویورکر از سه راهکار ایران در واکنش به خروج احتمالی آمریکا از برجام سخن گفت.
احتمال خروج آمریکا از برجام زمانی قوت بیشتری گرفت که جان بولتون، مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ هفته گذشته اعلام کرد که ترامپ به احتمال بسیار زیاد از برجام خارج خواهد شد. بولتون همچنین گفت که مذاکره آمریکا با فرانسه، انگلیس و آلمان به این معنا نیست که ترامپ درخواست‌های این سه کشور برای ماندن در برجام را خواهد پذیرفت.
حال وزیر امور خارجه ایران می‌گوید که اگر آمریکا قصد دارد از توافق هسته‌ای خارج شود باید با پیامدهای آن نیز روبه‌رو شود.
وی همچنین گفت: اگر ترامپ از توافق خارج شود، ایران سه انتخاب دارد.


نخست این‌که می‌تواند توافق را کنار بگذارد، از پایبندی دست بکشد و غنی‌سازی اورانیوم خود را از سر بگیرد و یا حتی آن را افزایش دهد، گزینه دوم ایران این است که از سازوکار موجود در توافق استفاده کند که به هر یک از طرف‌ها اجازه می‌دهد که یک شکایت رسمی در کمیسیونی که برای رسیدگی به نقض توافق ایجاد شده است، مطرح کند.
وزیر امور خارجه ایران افزود: ایران تاکنون یازده شکایت را نزد فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که ریاست این کمیسیون را بر عهده دارد، مطرح کرده است؛ هدف از این رویه این است که آمریکا به توافق پایبند باشد.
به گفته ظریف، انتخاب سوم ایران این است که این کشور می‌تواند تصمیم به خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای بگیرد، اما تهران هنوز تصمیمی درباره این‌که باید کدام یک از گزینه‌ها را انتخاب کند، نگرفته است.
وی در ادامه با تأکید بر این‌که ایران یک کشور تک‌صدایی نیست، تصریح کرد: افکار عمومی در یک ‌سال گذشته تغییر کرده و بی‌اعتمادی (نسبت به آمریکا) عمیق‌تر است. آمریکا نه‌تنها به سهم خود در توافق عمل نکرده بلکه مطالبات بیشتری را هم مطرح کرده است. ظریف گفت: این پیامی بسیار بد است که به مردم ایران و همچنین مردم جهان می‌فرستند با این‌که شما نباید هیچ‌وقت با ایالات متحده توافق کنید چرا که درنهایت اصل آمریکا این است؛ آنچه از آن من است، از آن من است و آنچه از آن شماست، قابل مذاکره است.
از میان سه انتخابی که ظریف از آنها سخن گفته است، دو انتخاب عملا به نابودشدن برجام خواهد انجامید؛ البته مسلما این نابودی از سوی ایران صورت نخواهد گرفت چراکه نخست این آمریکا است که برجام را به‌طور عملی نقض کرده است.
براساس مفاد برجام چنانچه هر یک از طرفین برجام به آن پایبند نباشند، طرف‌های دیگر این حق را برای خود محفوظ خواهند داشت تا آنها هم از برجام خارج شوند.
خروج ایران از برجام و ادامه غنی‌سازی پس از خارج شدن آمریکا از برجام، عملا چیزی از برجام باقی نخواهد گذاشت. در نتیجه این اقدامات عملا مفاد برجام بلا اثر خواهند شد و شروطی که برجام بر مبنای آنها شکل گرفته از میان خواهد رفت.
براساس گزینه سوم نیز چنانچه ایران از ان‌پی‌تی خارج شود، باز هم برجام دیگر معنا نخواهد داشت؛ چراکه اساسا برجام بر مبنای عضویت ایران در ان‌پی‌تی شکل گرفته است. در صورت خروج ایران از ان‌پی‌تی، تهران می‌تواند اجازه بازرسی بازرسان آژانس از تأسیسات هسته‌ای‌اش را لغو کند.  تنها بر مبنای گزینه سوم است که امیدی به حفظ برجام، حتی بدون حضور آمریکا باقی خواهد ماند؛ البته حتی اگر شکایت ایران درخصوص نقض برجام از سوی آمریکا پیگیری شود باز هم ایران نیاز دارد تا از منافع برجام به واسطه همراهی کشورها بهره‌مند شود.  مقامات ایران البته بارها اعلام کرده‌اند که در توافقی منافع ایران را تأمین نکند، نخواهند ماند.