سیاست بعد از برجام چه خواهد بود؟

اظهار نظرهای مقامات مسئول مخصوصا دیپلمات‌های ما درباره برجام چندان صریح و روشن نیست ولی از قبل هم قابل پیش‌بینی بود که نفس‌های برجام به شماره افتاده است. حتی زمان قبل از خروج آمریکا از برجام قول و قرارهایی که اتحادیه اروپا با ما می‌گذاشتند -مخصوصا خانم فدریکا موگرینی- به خاطر ما و حفظ ایران نبود بلکه 80‌درصد حفظ برجام به خاطر قدرت نمایی اتحادیه اروپا در برابر آمریکا بود. ترامپ از پیر شدن این اتحادیه گفته بود، ضمن آنکه اروپایی‌های نمی‌خواستند بازار ایران را از دست بدهند. ولی بعد از خارج شدن آمریکا از برجام کاملا قابل پیش‌بینی بود که مقاومت برجام به سطح بسیار بالایی از شکنندگی رسیده و قابل دوام نیست. اتحادیه اروپا توان مقابله با آمریکا را مخصوصا از جهت اقتصادی ندارد. از طرفی هم آمریکا دست به یک سیاست تنبیهی علیه اتحادیه اروپا زد و تعرفه‌ها را بالا برد. اکنون حدود 10، 15 روز است که از جانب اتحادیه اروپا صحبتی درباره برجام نمی‌شنویم و صحبت آقای سیدعباس عراقچی هم آخرین آب‌سردی بود که بر تن برجام ریخته شد. طرح سه ماده‌ای پیشنهادی اتحادیه اروپا به وزارت خارجه ما که در کنفرانس امنیتی مونیخ به دکتر ظریف ارائه شد و البته مورد قبولشان واقع نشد و قرار شد که در ایران با مقامات مطرح کند. ملاقاتی که بین وزیر نفت ایران و وزیر نفت عربستان در وین صورت گرفت، می‌تواند پیام‌های جدیدی داشته باشد و نشانه‌ای از نرمش سیاست منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. بنابراین باید به سرعت سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی‌مان را تغییر دهیم. نظام بین‌المللی کاملا درحال تغییر است و این تغییر نظام هم با خود قواعد جدیدی را می‌آورد. درواقع سرچشمه همه خصومت‌ها در دست اسرائیل است. برجام کاملا از بین رفته و باید به‌دنبال سیاست‌های بعد از برجام باشیم و این سیاست‌ها را با نظام جدید بین‌المللی تنظیم کنیم. تحریم‌های جدید آمریکا هنوز اعمال نشده ولی به کشورهای پیرامونی خود اجازه خرید نفت از ایران را نمی‌دهد و از آنها خواسته که سیستم‌های تصفیه‌خانه‌ای خود را با هزینه آمریکا عوض کنند. آمریکا می‌خواهد ایران را به یک پدیده بین‌المللی تبدیل کند و هم کشورهای عرب همسایه ما و هم کشورهای اروپا و هم روسیه و چین را علیه ما تجهیز کند. ما می‌توانیم با تدبیر، انسجام داخلی و شفافیت با مردم فشارهای اقتصادی را از سر بگذرانیم..
* استاد دانشگاه