خزر؛ خلیج فارس آینده

آرمان: کنوانسیون رژیم حقوقی خزر دیروز با حضور رؤسای جمهور 5 کشور ساحلی امضا شد. کارشناسان انرژی در دنیا معتقدند بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاری بسیار سنگین تا سال 2030 به سمت دریای خزر معطوف خواهد شد. این مساله موقعیت استراتژیک ایران را افزایش خواهد داد و کشور ما را به عنوان کشوری که از یک سمت به دریای خزر و از سمت دیگر به خلیج فارس می‌رسد، صاحب موقعیت فوق‌العاده خواهد کرد. اخیرا صندوق بین‌المللی پول نیز در پیش‌بینی‌های خود مطرح کرده‌ است که ایران تا سال 2030 جزء 15 کشور قدرتمند اقتصادی جهان- با 3 پله صعود- قرار خواهد گرفت.
گام اول
روز گذشته روسای جمهوری روسیه، قزاقستان، ایران، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان گرد هم جمع شدند تا پیرامون توافق حقوقی دریای خزر به بحث و تبادل نظر بنشینند. رئیس‌جمهور با حضور در این اجلاس با بیان اینکه دریای خزر، به عنوان منطقه‌ای بسیار مهم و راهبردی، کانون دوستی، همکاری و همگرایی بین دولت‌ها و ملت‌های آن است، گفت: اکنون این منطقه به الگویی موفق برای تضمین صلح، ثبات، دوستی، حسن همجواری و پیشرفت تبدیل شده است و این اجلاس یک قدم دیگر در جهت همگرایی بیشتر در منطقه است که باید با برداشتن قدم‌های دیگر تقویت شود. امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر را گام بسیار مهمی در مسیر تقویت همگرایی بیشتر کشورهای ساحلی این دریاست جمهوری اسلامی ایران با داشتن دسترسی دریایی در شمال و جنوب، آمادگی دارد تا نسبت به ایفای نقش راهبردی و منطقه‌ای خود برای توسعه تجارت و حمل و نقل اقدام کند.
رژیم حقوقی دریای خزر


در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، محدوده بستر و زیربستر هنوز تعیین نشده و این امر متعاقبا طی توافق میان طرف‌های ذیربط انجام خواهد شد، با توجه به وضعیت سواحل جمهوری اسلامی ایران، روشن است که هدف از بند سوم از بخش مربوط به تعریف خطوط مبدأ مستقیم در ماده یک این کنوانسیون توجه به وضعیت ویژه سواحل است؛ این کنوانسیون تصریح دارد روش تعیین و ترسیم خطوط مبدأ مستقیم بایستی در یک موافقتنامه جداگانه میان همه طرف‌های ذیربطِ کنوانسیون معین گردد، مذاکرات برای تفاهم نهایی به‌ویژه در زمینه «تحدید حدود» و «تعیین شیوه‌های ترسیم و تعیین خطوط مبدا» باید ادامه یابد تا با تفاهم و تعامل سازنده بین مذاکره‌کنندگان پنج کشور بتوان نسبت به تدوین موافقت‌نامه‌های جداگانه‌ای در زمینه‌های فوق دست یافت. ما کار در این زمینه را با برخی کشورهای ساحلی آغاز کرده‌ایم و به جدیت آن را ادامه و گسترش خواهیم داد. جمهوری اسلامی ایران با داشتن دسترسی دریایی در شمال و جنوب، آمادگی دارد تا نسبت به ایفای نقش راهبردی و منطقه‌ای خود برای توسعه تجارت و حمل و نقل اقدام نماید.
6 سند راهبردی
‌‌امروز دریای خزر، به عنوان منطقه‌ای بسیار مهم و راهبردی، کانون دوستی، همکاری و همگرایی بین دولت‌ها و ملت‌های آن و این منطقه به الگویی موفق برای تضمین صلح، ثبات، دوستی، حسن همجواری و پیشرفت تبدیل شده و این اجلاس یک قدم دیگر در جهت همگرایی بیشتر در منطقه است که باید با برداشتن قدم‌های دیگر تقویت شود. در این کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر توسط سران جمهوری اسلامی ایران، روسیه، قزاقستان، آذربایجان و ترکمنستان به امضا رسید، همچنین شش سند همکاریهای راهبردی و اقتصادی در این اجلاس امضا شد که در آن موافقتنامه همکاری در زمینه حمل و نقل، موافقتنامه همکاریهای تجاری اقتصادی، موافقتنامه پیشگیری از حوادث، پروتکل همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم، پروتکل همکاری در مبارزه با جرائم سازمان یافته و پروتکل همکاری و تعامل نهادهای مرزبانی در دریای خزر این شش سند را تشکیل می‌دهند؛ در ادامه همزمان با امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر توسط سران ۵ کشور ساحلی این دریا، وزیر امور خارجه کشورمان با ارسال نامه‌ای رسمی به همتایان روسی، قزاقستانی، آذربایجانی و ترکمنستانی خود، اعلامیه تفسیری جمهوری اسلامی ایران در مورد این کنوانسیون را ارائه داد. همچنین روسای جمهور پنج کشور ساحلی دریای خزر در بیانیه‌ای که در پایان نشست مشترک خود در قزاقستان منتشر کردند، ضمن برشمردن طیف گسترده‌ای از توافقات در حوزه‌های مختلف از جمله سیاسی، اقتصادی و امنیتی با هدف تقویت همکاری‌های مشترک، تاکید کردند: دریای خزر دریای صلح، همدلی، حسن همجواری و همکاری‌های مؤثر بین‌المللی است. همچنین روحانی پس از امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر در نشست مشترک خبری با حضور سایر روسای جمهور کشورهای ساحلی، گفت: روابط جمهوری اسلامی ایران با ترکمنستان، قزاقستان، فدراسیون روسیه و آذربایجان همواره بسیار دوستانه و صمیمانه بوده است و این عامل اصلی در امضای اینگونه توافقات است؛ همچنین با امضاء کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر گام جدیدی در روابط بهتر و بیشتر کشورهای ساحلی دریای خزر برداشته شد، امروز 5 کشور ساحلی خزر برای تقویت امنیت منطقه، روابط بهتر کشورهایشان و استفاده بهتر از دریای خزر گام بسیار مهمی برداشتند، امیدواریم گام‌های مهمی که در راه تثبیت و امنیت بیشتر دریای خزر برداشته شده در کنار گام‌های بعدی برای استفاده بیشتر از منافع دریای خزر، به نفع همه ملت‌های منطقه باشد.
تاکید بر تداوم همکاری
حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان در دیدار ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه بر ضرورت و اهمیت بیش از پیش توسعه روابط و همکاری‌های تهران- مسکو در بخش‌های مختلف، تاکید کرد. دکتر روحانی همکاری‌های مشترک ایران و روسیه در دریای خزر را به نفع دو ملت دانست و خاطرنشان کرد: باید تلاش کنیم تا خزر به عنوان دریای صلح و دوستی و عاملی برای تقویت مناسبات، همکاری‌ها و دوستی بیشتر کشورهای ساحلی تبدیل شود. روحانی افزود: همکاری‌های دوجانبه و چند جانبه ایران و روسیه در مسائل مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله در زمینه امنیت منطقه‌ای و مبارزه با تروریسم داعش در سوریه آثار مثبتی در منطقه به دنبال داشته و باید این همکاری‌ها تا ریشه‌کنی کامل تروریسم ادامه پیدا کند. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه نیز در این دیدار با اشاره به روابط روبه گسترش دو کشور در زمینه‌های گوناگون تاکید کرد: مسکو آماده توسعه هرچه بیشتر روابط و مناسبات با تهران در زمینه‌های مورد علاقه طرفین و در راستای منافع مشترک است. رئیس‌جمهور روسیه برجام را توافقی بین‌المللی و مهم دانست و با اشاره به ضرورت تلاش در راستای حفظ و استحکام برجام از سوی همه طرف‌ها پس از خروج یکجانبه آمریکا از آن، بر ادامه رایزنی‌ها و همکاری مسئولان دو کشور درباره حل و فصل مسائل و موضوعات مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی تاکید کرد.
همراهی قابل تقدیر
همچنین دکتر حسن روحانی در دیدار نورسلطان نظربایف رئیس‌جمهور قزاقستان، در حاشیه اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر با بیان اینکه اراده دولت جمهوری اسلامی ایران برقراری روابط صمیمانه و پایدار با قزاقستان است، اظهار کرد: تهران برای توسعه روابط با آستانه اهمیت زیادی قایل است چرا که این روابط از ارتباط عمیق تاریخی و اشتراکات فرهنگی دو ملت نشأت می‌گیرد و امروز دو کشور در زمینه‌های مختلف دارای دیدگاه‌های نزدیک بوده و از منافع مشترکی در منطقه برخوردار هستند. رئیس‌جمهور با بیان اینکه تهران و آستانه در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی نیز در کنار یکدیگر قرار دارند، حضور فعال آستانه در تحولات منطقه به‌ویژه مذاکرات صلح سوریه و سایر موضوعات امنیت منطقه‌ای را تأثیرگذار توصیف کرد و گفت: قزاقستان در مسائل بین‌المللی از جمله برجام همواره در کنار ملت ایران بوده است و این قابل تقدیر است و مصمم هستیم روابط خود را در این عرصه‌ها هر چه بیشتر تقویت کنیم.
پیاده روی سران 5 کشور
سران 5 کشور ساحلی دریای خزر در پایان اجلاس خزر، به نشانه دوستی و همبستگی، تعدادی بچه ماهی خاویار را به صورت نمادین در دریا رها کردند. روسای جمهور کشورهای ساحلی خزر پس از امضای اسناد همکاری و امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر در کنار ساحل خزر پیاده روی کرده و عکس یادگاری انداختند.
ادامه صفحه13