ولی‌الله شجاع پوریان بازبینی آموزه‌های امروزین غدیر

عید غدیر خم در تاریخ دینی و سیاسی مسلمانان و به‌ویژه شیعیان جایگاهی رفیع و والا دارد. حجه‌الوداع پیامبر به عنوان نقطه عطفی در تاریخ اسلام، غدیر را از یک حادثه صرف تاریخی خارج کرده و دستاوردهای مهم سیاسی و اجتماعی برای آیندگان به یادگار گذاشته است که با توجه به چالش‌ها و مسایل این روزهای کشور توجه و بازبینی آن‌ می‌تواند مفید باشد.
یکی از بزرگترین دستاوردهای غدیر توجه به اصل شایسته‌سالاری بود، پیامبر اکرم(ص) در آن بزنگاه تاریخی با استناد به شاخص‌های دقیق و مستدل، فردی را برای مدیریت جامعه برگزید که از هر نظر قابل دفاع و شایسته بود. مراتب تدبیر، دیانت، کاردانی، تقوا، سلامت نفس و سایر مولفه‌ها چنان در وجود علی(ع) آشکار و مبرهن بود که به تایید دشمنان آن امام نیز‌ می‌رسید و بارها از سوی مخالفان آن حضرت ابراز شد.
یکی دیگر از آموزه‌های حادثه غدیر اهمیت و نقش مردم در مقبولیت و مشروعیت نظام اسلامی بود، پیامبر که‌ می‌توانست همچون سایر رسالت‌های پیامبرانه و وحیانی، این موضوع را نیز در جمعی خصوصی یا اندک ابلاغ کند، با علم به اهمیت رای و نظر مردم ترجیح داد این ابلاغ مهم را در جمع بیشتری از مردم اعلام کند و از همین‌رو جایگاه غدیر را برگزید و از همه مردم خواست در آن نقطه جمع شوند تا بیعت مردم را با ابلاغ خود همراه کند. تردیدی نیست پیامبر هم از آنچه جامعه اسلامی را در دوران پسانبوت تهدید‌ می‌کرد مطلع بود، اما تلاش داشت تا با تکیه بر افزایش آگاهی و شناخت مردم و تاکید بر اهمیت نظر و رای آن در استقرار نظام اسلامی، دامنه تهدیدات و تنگ‌نظری‌های آینده را کاهش دهد.
یکی دیگر از پیام‌های مهم حادثه غدیر اهمیت وحدت و انسجام در جامعه اسلامی است. پیامبر بیگانه از هیزم اختلاف‌افکنی‌های معاندان زمان خود نبود و از سویی حفظ وحدت و پرهیز از قطب‌بندی امت اسلام را به ضرر مردم و دین اسلام‌ می‌دانست از این‌رو شیوه‌ای را برگزید تا شیعیان واقعی بهانه و ابهامی برای آینده نداشته باشند و اتحاد و وحدت شیعیان به این بهانه مورد آسیب قرار نگیرد. اصرار پیامبر بر ابلاغ حکم و انتخاب علی(ع) در واقع درایت پیامبر در حفظ وحدت امت اسلامی در آینده بود تا در فقدان وحدت، اسلام و مسلمین دچار بحران‌ها و چالش‌های ناگوار نشوند.
در آستانه عید غدیر بازبینی این سه پیام و آموزه مهم در برون‌رفت از شرایط فعلی کشور موثر و قابل تامل است. شایسته‌سالاری و پرهیز از انتخاب مدیران بر اساس شایستگی و ضابطه به جای رابطه علاوه بر جلب رضایت مردم باعث‌ می‌شود مدیران شایسته مسیر خروج از این شرایط را به نحو مطلوب‌تری ترسیم کنند. از سویی نباید فراموش کرد مردم‌سالاری و توجه به نقش و جایگاه مردم‌ می‌تواند در خروج از این شرایط موثر باشد. مردم در آموزه‌های دینی نه نقشی ابزاری بلکه نقشی مشروعیت‌بخش و مقبولیت‌آفرین دارند و مادامی که رای و نظر مردم در انتخاب و همراهی مدیران مشهود و آشکار نباشد، نمی‌توان به عبور از مسیرهای سخت دل بست و نکته سوم اینکه ایران اسلامی به ویژه در ده سال اخیر دچار قطب‌بندی و مرزکشی‌هایی شده که وحدت ملی و هویت ایران اسلامی ما را دستخوش تهدید قرار داده است، تهدیدی که اگر خیلی زود به فکر چاره نباشیم‌ می‌تواند ما را با آینده سخت‌تری مواجه کند، از این‌رو بر همه مردم و مسئولان مغتنم است، این سه پیامد مهم شایسته‌سالاری، مردم‌سالاری و حفظ وحدت و اتحاد را به عنوان دستاوردهای حادثه غدیر مورد بازبینی و تدقیق قرار دهند.