چرایی سقوط شاخص محصولات کارگاه‌های صنعتی کشور در سال 97

«جهان صنعت»- وقتی رکود، تولید را فرا می‌گیرد کارگاه‌های صنعتی کشور با افت فعالیت روبه‌رو می‌شوند، خرید و فروش نیز کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه درآمدها رو به افول می‌رود، اما در این میان هزینه‌هایی چون نیروی انسانی، اجاره محل کسب، حمل‌ونقل و ایاب و ذهاب روند افزایشی خود را طی می‌کند و کار به جایی می‌رسد که صاحبان صنایع برای جبران هزینه‌های خود، مجبور به افزایش قیمت می‌شوند تا با افزایش سود غیرمتعارف، حداقل هزینه‌های خود را جبران و در بهترین حالت تراز تجاری خود را مثبت کنند. سیاست‌های غلط اقتصادی دولت، رکود را به ارمغان آورد و این رکود خود منجر به کاهش تولیدات ایرانی و افزایش قیمت‌ها شد. وقتی به قیمت کالاهای در چند ماهه اخیر در بازار نگاهی می‌اندازیم، متاسفانه شاهدیم که این قیمت‌ها سیر صعودی را طی کرده‌اند و شرایط به گونه‌ای تغییر کرده است که مردم عادی و قشر ضعیف جامعه توان سابق خود در خریداری آنها را ندارند. در این بلبشو تولید‌کننده بیشترین ضرر را می‌بیند چراکه هم با افزایش قیمت تمام‌شده محصولاتش روبه‌رو می‌شوم و هم به عنوان مصرف‌کننده باید گرانی کالا را نیز متحمل شود. بخش خصوصی نیز به عنوان متولیان تولید در صنایع خرد و متوسط ضرر و زیان‌هایی را دیده است. از این رو معضلات رکودی باعث ایجاد محیطی نامطمئن برای اقتصادی است که بنگاه‌های اقتصادی باید در چنین شرایطی هزینه‌های خود را ساماندهی کنند، سرمایه‌گذاری خود را طراحی نمایند و تولیدات خود را ارائه کنند‌. در همین رابطه‌ معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در مطالعه‌ای به تبیین وضعیت تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی در سه ماه نخست سال ۹۷ پرداخته است. بنا بر این گزارش در فصل نخست سال ۹۷، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی با کاهش 5/0 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. از میان ۲۴ رشته فعالیت بزرگ صنعتی، شاخص تولید ۱۱ رشته فعالیت با سهم 4/51 درصدی در ارزش افزوده کل فعالیت‌های صنعتی، در این دوره افزایش یافته و ۱۳ گروه صنعتی با کاهش مواجه شده‌اند. با توجه به ضرایب اهمیت هر یک از فعالیت‌ها، کاهش تولید در صنایع تولید دارو و فرآورده‌های شیمیایی و تولید ماشین‌آلات و تجهیزات به ترتیب بیشترین اثر را در کاهش شاخص تولید کل در بهار ۹۷ داشته‌اند. برابر آخرین آمار منتشر شده، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی (دارای ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر) در فصل نخست سال ۱۳۹۷ (بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵) در مقایسه با فصل مشابه سال قبل دچار کاهشی 5/0 درصدی شده است. این در حالی است که روند کلی شاخص تولید این کارگاه‌ها در سال ۱۳۹۶ صعودی بود. برابر آمار بانک مرکزی از میان ۲۴ رشته فعالیت بزرگ صنعتی، شاخص تولید ۱۱ رشته فعالیت با سهم 4/51 درصدی در ارزش افزوده کل فعالیت‌های صنعتی، در این دوره افزایش یافته و ۱۳ گروه صنعتی که سهمی 6/48 درصدی در ارزش‌افزوده کل دارند، با کاهش مواجه شده است. در این میان سه رشته فعالیت صنعتی شامل صنعت تولید مواد و محصولات شیمیایی، تولید محصولات کانی غیرفلزی و صنعت تولید دارو با مجموع سهم 2/38 درصدی در کل ارزش افزوده صنعتی، در سه ماه نخست سال جاری با کاهش تولید مواجه شده‌اند. در مقابل سه فعالیت صنعتی شامل تولید فلزات اساسی، تولید وسایل نقلیه موتوری و تولید مواد غذایی با مجموع سهم ۴۲ درصدی در کل ارزش افزوده صنعتی، با افزایش تولید همراه بوده‌اند. مساله این که با توجه به ضرایب اهمیت مختلف فعالیت‌های صنعتی، میزان تاثیر آنها در کاهش 5/0 درصدی شاخص تولید صنعتی کارگاه‌های بزرگ صنعتی در سال ۱۳۹۷ نیز متفاوت است. برابر مطالعه‌ای که معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران انجام داده است، بیشترین اثرگذاری منفی در شاخص کل ناشی از افت فعالیت صنعتی تولید داروها و فرآورده‌های دارویی شیمیایی و گیاهی با سهم تقریبی 6/0 واحد درصد و بعد از آن تولید ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی نشده با سهم تقریبی 4/0 واحد درصد بوده است. در مقابل تولید فلزات اساسی با سهم تقریبی یک واحد درصد و تولید وسایل نقلیه موتوری با سهم 4/0 واحد درصد بیشتر تاثیر مثبت را در شاخص تولید صنعتی داشته‌اند. با این حال در نهایت شاخص کل نسبت به دوره مشابه سال گذشته دچار افت شده است.
گسترش وخامت حال تولید
بیشترین مشکلات فعلی بخش تولید به نظام بانکی و کمبود نقدینگی مرتبط است‌. از این رو سیاست‌های اتخاذ شده از سوی وزارت صنعت و همچنین سایر دستگاه‌های مرتبط وضعیت تولید را وخیم‌تر کرده است‌. در همین رابطه عباس ابریشمی نایب‌رییس سندیکای صنایع آسانسور و پله‌برقی ایران در همین رابطه به «جهان صنعت » گفت‌: صنایع تولید آسانسور در کشور به میزان کم وابسته به واردات است و حدود 90 درصد از قطعات آن در داخل کشور تولید می‌شود و قطعات وارداتی که عمده آن برخی موتورها در سایزهای مختلف و ریل آسانسور و... است در داخل تولید و بخش دیگری از آن وارد می‌شود‌. ابریشمی با اشاره به نوسانات نرخ ارز و همچنین گرانی مواد اولیه در کشور یادآور شد‌: گرانی دلار نیز در این بخش تاثیرات خود را گذاشته است‌. به طور مثال، فولاد به کار گرفته شده در تولید آسانسور هرچند که در داخل تولید می‌شود ولی از کیلوی 2 هزار تومان به 7 هزار تومان رسیده است‌. وی ادامه داد‌: صنعت آسانسور در کشور با دارا بودن حدود 1800 شرکت مجاز و به همین میزان غیرمجاز در حال فعالیت هستند که به صورت مستقیم حدود 50 هزار نفر اشتغالزایی دارد اکنون به دلیل مشکلات پیش روی صنایع به سختی می‌تواند تولید خود را ادامه دهد‌. نایب‌رییس سندیکای صنایع آسانسور و پله‌برقی ایران با تاکید بر اینکه تولید پله‌برقی بدون در نظر گرفتن موارد استاندارد تولید می‌شود گفت: برای تولید پله‌برقی هیچ استانداری تاکنون نوشته نشده است ولی آسانسور طبق مقررات وضع شده و استانداردهای لازم تولید می‌شود‌. وی ادامه داد‌: از سال 78 به بعد که مقررات ایمنی آسانسور که در سطح کشور جاری شد و سال 81 که اولین نمونه استاندارد آمده است آسانسورهای مورد استفاده در کشور بعد از آن آمار حوادث را ببینید بسیار کاهش یافته است‌. در سال 78 تعداد آسانسورهایی که در ایران کار می‌کرده است 200 هزار تا بوده است ولی اکنون به 750 هزار تا رسیده است‌. در این رقم اگر 100 حادثه اعلام شده باشد شاید 10 مورد برای سرنشینان بوده است و 90 مورد باقی مانده مربوط به پرسنل این صنعت است‌. به گفته ابریشمی، از این رو با تشکیل اتحادیه کشوری می‌توان به هدف توسعه این صنعت و استانداردسازی بالابرها برسیم‌. گواهی استاندارد که از سوی سازمان استاندارد صادر می‌شود مخصوص یک سال است و اعتبار دارد بعد از آن باید بازرسی ادواری شود‌.
آسانسور‌ها در ایران قطعا برای یک بار گواهی استاندارد را گرفته‌اند ولی آسانسور در پروسه نگهداری و قطعات نیاز دارد بازرسی ادواری شود که متاسفانه این مدل بازرسی هنوز در کشور ما جا نیفتاده است در حال حاضر برخی از ساختمان‌های دولتی این کار را شروع کرده‌اند‌. از این رو با تشکیل این اتحادیه می‌تواند کمک بسزایی در روند پیشبرد استاندارد داشته باشیم‌. این در حالی است که نخستین دوره انتخابات اتحادیه آسانسور، پله‌برقی و خدمات وابسته برای تشکیل این اتحادیه و انتخاب اعضای هیات‌مدیره روزگذشته برگزار شد اما به دلیل نرسیدن به حد نصاب لازم به 20 روز دیگر موکول شد. از تعداد 601 نفر که حائز شرایط رای دادن بودند در کل کشور 467 نفر در رای‌گیری شرکت کردند که در نهایت به حد نصاب نرسید و در صورتی که 134 نفر دیگر در این انتخابات شرکت می‌کردند اعضای صنف آسانسور و پله‌برقی می‌توانستند از این پس در قالب اتحادیه به فعالیت بپردازند. البته شایعه‌هایی در مورد کارشکنی اصناف و اتحادیه‌های همگنی که تاکنون صنف آسانسور زیر نظر آنها فعالیت می‌کردند وجود داشت و گفته می‌شد که این افراد از حضور اعضا برای شرکت در انتخابات خودداری کرده‌اند. این انتخابات با حضور اعضای سندیکا و اصناف مختلف مرتبط با صنعت آسانسور و پله‌برقی و به صورت الکترونیکی و حضوری همزمان در سراسر کشور برگزار شد که در پایان به نتیجه لازم نرسید. در ادامه رییس سندیکای صنایع آسانسور با بیان اینکه از نظر فنی و مهندسی طراحی آسانسور به صورت کامل در ایران به صورت داخلی انجام می‌شود، می‌گوید ۷۰ درصد قطعات آسانسور در داخل ساخته می‌شود با این حال بعضی از مواد اولیه باید وارد شود که با توجه به وضع اقتصادی فعلی اختلال‌هایی در این زمینه به وجود آمده است. فرید کورس، رییس سندیکای صنایع آسانسور و پله‌برقی ایران در این خصوص اظهار کرد:‌ اتحادیه‌ها معمولا بر فعالیت صنفی واحدهای صنعتی نظارت می‌کنند. وی افزود: سندیکای فعلی زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز تولید آسانسور را دریافت می‌کند و شرکت‌های خدماتی در این سندیکا خدمات و نگهداری‌های مربوط به آسانسورها را انجام می‌دهند که با شکل‌گیری اتحادیه همه اینها عضو اتحادیه خواهند شد و بر فعالیت این اصناف نظارت صورت می‌گیرد. وی با بیان اینکه آسانسورها نیاز به رعایت استانداردهای بالایی دارند و ایمنی آنها بسیار مهم است گفت: در این زمینه کسانی که از آسانسورها نگهداری می‌کنند باید صلاحیت داشته باشند و موارد ایمنی را رعایت کنند که با تشکیل اتحادیه و عضوشدن این افراد و شرکت‌ها در اتحادیه آموزش‌های لازم به آنها در زمینه نظارت‌ها داده می‌شود. رییس سندیکای صنایع آسانسور و پله‌برقی ایران عنوان کرد:‌ اکنون نظارت‌ها به شکل مطلوب نیست و شرکت‌ها عضو برخی اتحادیه‌های همگن هستند و به صورت یکپارچه عمل نمی‌کنند در حالی‌ که باید دستورالعمل‌ها به صورت یکپارچه و بر اساس استانداردهای تبیین‌شده ابلاغ شود تا به صورت تخصصی اجرا شود. وی گفت: در این صورت سیاست‌گذاری به صورت واحد و نظارت کامل انجام می‌شود.کورس افزود: آسانسورهای کشور طبق استانداردهای اروپا طراحی و نصب می‌شود و شرکت‌های بازرسی بعد از نصب باید هر سه سال یک بار آسانسورها را بررسی کنند که اتحادیه این کار را تسهیل می‌کند.