ماجرای بسته بندی زعفران ایران با برند اسپانیا

زعفران ایران مدتی است که با مشکلات گوناگون روبرو شده و کشورهای دیگر در حال جایگزین شدن به جای ایران هستند. این در حالی است که بوروکراسی‌های اداری و بخشنامه‌های ممتد و کارشناسی نشده در کنار تحریم‌های موجود و ظهور افغانستان به عنوان رقیب جدید ایران در بخش زعفران آرام آرام این محصول خالص ایرانی را در جهان به دست رقبا می‌سپارد.
ایران قبلا تولید کننده 90 درصد زعفران جهان بود اما اکنون شم اقتصادی اسپانیایی‌ها بر قدرت و توان تولید کننده ایرانی چربیده و اتفاق جالب و غم انگیزی رخ داده است.
اسپانیایی‌ها اکنون رتبه نخست تولید زعفران در جهان را برعهده دارند و جهان، زعفران را با نام اسپانیا می‌شناسد همچنانکه تا قبل از آن روغن زیتون را به عنوان محصول برتر اسپانیا به رسمیت شناخته بود.
زعفران ایران به راحتی به اسپانیا می‌رود و در آنجا با بسته بندی‌های زیباتر به عنوان محصول اسپانیایی برند می‌خورد و در ایران هم گویا آب از آب تکان نمی‌خورد.



>زعفران ایران در خاک اسپانیا
آمار‌های گمرک نشان می‌دهد، در هشت ماهه نخست سال جاری، حدود ۱۷۰ تن زعفران به ارزش ۲۵۲ میلیون دلار صادر شده است. از این میزان صادرات زعفران در هشت ماهه نخست سال جاری، سهم اسپانیا به ترتیب به لحاظ وزنی و ارزشی، ۱۵ و ۱۷ درصد بوده است.
این معضل که زعفران ایران به نام اسپانیا در بازار‌های جهانی توزیع می‌شود، از دیرباز وجود داشته و در سال جاری تحریم‌ها و بخشنامه‌های داخلی باعث شده‌اند تا معضل دیگری نیز به معضلات بازار زعفران ایران افزوده شود. قاچاق زعفران در سال جاری رونق گرفته و باعث شده است تا پای کشور دیگری نیز به زعفران ایران باز شود. طبق آماری که توسط محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی در اواخر مهر ماه سال جاری و در جمع فعالان اقتصادی اتاق بازرگانی ارائه شد، سالانه ۱۵۰ تا ۱۶۰ تن زعفران ایران به افغانستان قاچاق می‌شود.

>سه دلیل مهم قاچاق
غلامرضا میری، نایب رئیس شورای ملی زعفران در مصاحبه با سایت خبری تابناک در پاسخ به این پرسش که چقدر آمار ارائه شده پیرامون قاچاق زعفران توسط وزیر جهاد کشاورزی صحت دارد، گفت: در این زمینه نکته اول این است که آمار ارائه شده توسط وزیر جهاد کشاورزی در مورد قاچاق زعفران به افغانستان واقعی نیست و میزان قاچاق سالانه زعفران به افغانستان بسیار کمتر از آن چیزی است که جناب حجتی عنوان نموده‌اند؛ اما باید گفت اگر شرایط به مانند سال جاری باشد، ممکن است به این آمار قاچاقی که وزیر فرمودند، هم برسیم.
نکته دوم نیز این است، آقای حجتی که چنین آمار‌هایی را ارائه می‌دهند و معتقدند این میزان قاچاق زعفران به افغانستان داریم، بهتر است راهکار‌هایی هم برای جلوگیری از این وضعیت ارائه بدهند، چون یکی از نهاد‌هایی که می‌تواند در زمینه کاهش قاچاق زعفران بسیار کمک کننده باشد، همین وزارتخانه جهاد کشاورزی است.
نایب رئیس شورای ملی زعفران در پاسخ به این پرسش که چرا قاچاق زعفران در سال جاری افزایش یافته است گفت : سه دلیل باعث این اتفاق شده است؛ نخستین دلیل پیمان سپاری ارزی است که صادرکننده را موظف کرده ۱۴۵۰دلار پیمان سپاری انجام دهد و این میزان ارز را به کشور برگرداند. این در حالی است که خود صادرکننده در بازار‌های جهانی، زعفران را از ۵۰۰دلار تا ۱۰۰۰ دلار به فروش می‌رساند که اگر میانگین در نظر بگیریم، صادرکننده، زعفران را به ۷۵۰ دلار در بازار‌های جهانی به فروش می‌رساند. اینجا صادرکننده ۷۰۰ دلار مابه‌التفاوت با پیمان سپاری ارزی دارد که باید از جیب خود این مبلغ را پرداخت کند.
دومین دلیل این است که اگر صادرکننده زعفران بتواند ارز حاصل از صادرات خود را در شرایط تحریمی به کشور بازگرداند، باید ارز را در سامانه نیما عرضه کند و به نرخ این سامانه بفروشد که این نیز با توجه به فاصله قیمت ارز در بازار آزاد و سامانه نیما به ضرر صادرکننده است.
سومین دلیل این است که در شرایط کنونی ما نمی‌توانیم به راحتی به کشور‌های مختلف زعفران صادر کنیم. به دلیل تحریم، صادرات زعفران ایران به آمریکا متوقف شده است. همچنین به دلیل سیاسی نمی‌توانیم به عربستان زعفران صادر کنیم و به دلیل وجود تعرفه‌های وارداتی بالا (حدود ۳۸ درصد) نیز نمی‌توانیم به چین و هند زعفران صادر کنیم.
وی افزود: این سه دلیل باعث شده است که صادرکننده ایرانی، زعفران خود را به شخص ثالثی که تبعه یکی از کشور‌های همسایه است و به عنوان قاچاقچی شناخته می‌شود تحویل بدهد و از وی بخواهد، این زعفران را در آمریکا، عربستان سعودی و سایر کشور‌ها به خریداران تحویل بدهد. در این بین این شخص ثالث مبلغی حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار در قبال کاری که انجام می‌دهد، دستمزد می‌گیرد. برخی از صادرکنندگان ایرانی که مقیدند، سعی می‌کنند تقریباً همه مراحل قانونی را طی کنند و زعفران خود را از مبادی قانونی عبور دهند و آن را تحویل شخص ثالثی بدهند و برخی از صادرکنندگان نیز که مقید نیستند، سعی می‌کنند غیرقانونی این کار را انجام دهند.

>راهکار حل مشکل؟
در حال حاضر ضروری است شرایط در زمینه پیمان سپاری ارزی تغییر کند. یعنی اول مسئولین به ما راهکار ورود ارز به کشور را در شرایط تحریمی نشان دهند، بعد از صادرکننده تعهد بگیرند. البته مسئولین می‌گویند واردات انجام دهید یا ارز خود را به واردکننده‌ای بدهید.
وقتی تصمیمات کارشناسی نشده بخشنامه شده یا ابلاغ می‌شوند، تاجر دچار سردرگمی می‌شود. این در حالی است که باید ارز را به نرخ سامانه نیما با تاجر حساب نکنند و یا حداقل نرخ بازار را به نرخ سامانه نیما نزدیکتر کنند تا صادرکننده متضرر نشود. البته برخی می‌گویند بهتر آن است که مسئولین ارز را تک نرخی کنند تا این دغدغه‌ها برطرف شود و این رانت‌ها و انگیزه‌ها از بین برود اما عملی شدن این خواسته به سختی می‌تواند امکان پذیر باشد.
خاطرنشان می‌شود نرخ پایه گمرکی برای زعفران هم اکنون ۱۴۵۰ دلار می‌باشد که کارشناسان معتقدند این نرخ باید تعدیل و به نرخ زعفران در بازار‌های جهانی نزدیکتر شود.