حل مشکلات اقتصادی با پاک‌کن!

آفتاب یزد- گروه شبکه: عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران روز یکشنبه، ۱۶دی، در نشست فراکسیون ولایی مجلس خبر داد که لایحه حذف چهار صفر از پول ایران روز شنبه از سوی بانک مرکزی به دولت ارائه شده است و امیدوار است که هرچه سریع تر تصویب شود.
در همین حال حمیدرضا حاجی بابایی، رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی گفت: بانک مرکزی در نظر دارد چهار صفر را از پول حذف کند که باید هر چه زودتر این تصمیم گرفته و انجام شود. حذف چهار صفر به این معنا است که به جای ۱۰ هزار تومان گفته شود ۱۰ تومان. به گفته محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، محاسبات و نگهداری حساب‌‌ها از طریق حذف چهار صفر از پول ملی کشور، «ساده‌تر» و «فضای روانی بهتری» ایجاد می‌شود.
در همین حال فریدون خاوند، استاد اقتصاد در فرانسه، پیش از این در مقاله‌ای نوشته بود که از جنگ جهانی دوم به این سو، بیش از هفتاد کشور جهان، از جمله آلمان، فرانسه، برزیل، آرژانتین، ترکیه و افغانستان، شمار صفر‌ها را در سکه‌ها و اسکناس‌های خود کاهش داده‌اند. این کارشناس مسائل اقتصادی کلان را عامل اصلی نیاز به تغییر واحد پول دانسته و افزوده بود که «صفرزدایی» زمانی موثر می‌افتد که عوامل زاینده انحطاط اقتصادی کشور از میان برداشته شوند. در پی تورم لجام گسیخته چند دهه گذشته، پول ملی ایران بخش بسیار بزرگی از قدرت خرید خود را از دست داده و آنچه از دیدگاه هواداران «صفرزدایی»
بیش از همه اهمیت دارد، بازگرداندن اعتبار به پول ملی است.


لایحه دولت در حالی مطرح شده است که پس از تحریم‌های آمریکا تورم در ایران به شدت افزایش داشته و از طرفی نیز مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با اشاره به «کمیت و کیفیت رشد نقدینگی در سال‌های اخیر، نوسانات بازار ارز و افزایش قیمت‌ها طی ماه‌های اخیر»، نسبت به بروز «تورمی افسارگسیخته» تا پایان امسال هشدار داده است. در این گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تصریح شده است که حجم نقدینگی از ۵۰۶ هزار میلیارد تومان در میانه سال ۹۲ به بیش از ۱۶۷۲هزار میلیارد تومان رسیده که گواه بر بیش از سه‌برابر شدن نقدینگی در دوره مذکور است.
به گفته حمیدرضا حاجی بابایی، همتی در جلسه فراکسیون ولایی گفته: «نقدینگی سرگردان نداریم، هدایت نقدینگی معنا ندارد، نقدینگی ۱۷۰۰ هزار میلیارد ۳۰ درصد قدرت خود را به دلیل تورم از دست داده‌است».
پیشتر تغییر واحد پول ملی مطرح شده بود و در همان زمان هم بسیاری از تحلیلگران اقتصادی بر این باور بودند که باید دلایل محکمی برای این تغییر وجود داشته باشد؛ در آن مقطع، حرف کارشناسان این بود که تا زمانی که سایه تورم دو‌رقمی، بر سر اقتصاد ایران افتاده است، حذف صفر از پول ملی، تغییر چشمگیری در اقتصاد ایجاد نخواهدکرد جز آنکه هزینه ‌بانک مرکزی برای چاپ اسکناس را افزایش خواهد داد.
با اینحال این طرح دولت موافقان و مخالفانی داشته که نظرات خود را هم در شبکه‌های اجتماعی و مجازی و هم در رسانه‌های دیگر مطرح کرده اند. «محمدرضا تابش» در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: «گرانی، معلول تورم است و مهمترین نهادی که با اعمال سیاست‌ها‌ی پولی و مالی می‌تواند تورم را کنترل کند، بانک مرکزی است. لذا شایسته است بانک مرکزی به جای تلاش برای حذف صفرها از پول ملی که بیشتر جنبه تسهیل عملیات حسابداری را دارد تلاش خود را برای اعمال اصلاحات پولی و بانکی که در فرجه زمانی چند ساله نتیجه بخش است، معطوف دارد. عمده ریشه تورم، خلق پول بدون پشتوانه و به شکل مدرنش استقراض دولت از بانک مرکزی و با روش جدید اضافه برداشت بانکها از بانک مرکزی است؛ آن هم اگر با موافقت بانک مرکزی باشد با بهره‌ها‌ی حدود ۲۰ درصدی و اگر تخلف باشد با سودهای بالای ۳۰ درصد.»
او افزود: « شرایط بحران فعلی ایجاب می‌کند بانک مرکزی همه تلاش خود را به اصلاح ساختار بانک‌ها و نظام بانکداری در کشور که منجر به اصلاحات پولی و مالی طی چند سال می‌شود، معطوف دارد. آنگاه است که تورم مهار خواهد شد، پول ملی تقویت می‌شود، فشارها بر مردم کم می‌شود، اشتغال و تولید راه می‌افتد و خود به خود صفرها کاهش می‌یابد.»
علی قنبری نماینده اسبق مجلس نیز می‌گوید: «منظور از عدم تغییر متغیرهای اقتصادی این است که با حذف چهار صفر نمی‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذاری بهبود یابد، رشد اقتصادی بالا برود و مشکلات ریشه‌ای اقتصاد حل شود چرا که این موضوعات ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند و ارتباط دادن آنها اقدامی اشتباه است. حذف چهار صفر می‌تواند زمینه را برای مهار تورم فراهم کند این در حالی است که چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد چرا که تورم با چنین اقداماتی رفع نخواهد شد. او گفت: آنچه در جریان حذف چهار صفر تاثیر می‌گیرد، نحوه مبادلات پولی است چرا که در حال مبادلات پولی ایران با مشکلات عدیده‌ای روبرو است.»
واکنش‌ها‌ی شبکه‌های مجازی نیز با نیم نگاهی به وضعیت فعلی کشور مطرح شد.
یک کاربر با چاشنی طنز این موضوع را نقد و نوشت: «حذف چهار صفر از پول ملی بسیار کار درستیه. اقتصادهای موفق دنیا معمولا همین کار رو می‌کنند. مثل ونزوئلا و زیمبابوه.»
علی رمضانیان، روزنامه نگار هم نوشت: «نظر چندتا اقتصاددان رو در مورد حذف چهار صفر جویا شدم تقریبا همه این اقدام را در شرایط فعلی کاری عبث و پوچ می‌دانند. این کارشناسان معتقدند که این اقدام، تنها هزینه گزافی را بر دولت تامین می‌کند.»
یک کاربر گمنام نیز با اشاره به نبود تلاش کافی برای رفع معضلات کشور نوشت: «"رئیس مرکز تجارت جهانی ایران می‌گوید: حذف صفر از پول ملی با وجودتورم و ابر تورم افسارگسیخته سال آینده که در راه است، طرحی از پیش شکست خورده است!" با وضعیت فعلی باید بجای چهار صفر، حداقل شش تا هشت صفر از اسکناس‌های کشور کم کنند زیرا چهار صفرهم دیگر جواب نمی‌دهد!»
کاربر دیگری با اعتراض نسبت به این که چرا مسئولان در گذشته به این موضوع نپرداخته‌اند نوشت: «این صفرهای جلوی ریال بی‌معنا نیست. همینطوری نیومده که با تصمیم کسی هم همینطوری برود. صفرها نتیجه تصمیم‌گیری‌ها‌ی نادرست کسانی بوده و هست که "ظاهرا" تعهد داشتند اما تخصص نداشتند.»
فرید مدرسی روزنامه نگار نوشت: به لحاظ فرهنگِ اجتماعی برداشتن #چهار_صفر پول، در دوران بی‌ثباتیِ اقتصادی، اثر روانی منفی بر جامعه می‌گذارد و این تلقی را بوجود می‌آورد که کاملاً پول ایرانی بی‌ارزش است. ثبات و امید را به اقتصاد بازگردانید؛ سپس سه یا چهار صفر را حذف کنید.
یک کاربر با اشاره به کشورهایی که در آنها تورم زیاد است، نوشت: «زیمبابوه در سال 2003 زمانی که تورم این کشور یک هزار درصد بود اقدام به حذف 3 صفر از اسکناس‌های این کشور کرد، با این وجود دولت عملا هیچ‌گونه اقدامی در خصوص مهار تورم انجام نداد و صرفا به وجه روانی حذف صفرها اتکا کرد!»
محمود صدری روزنامه نگار نیز نوشت: « این چهار مانع را بردارید، چهار صفر اسکناس‌ها خودشان می‌روند: 1-محدودیت‌ها را از سر راه مخالفان قانونی و کتاب‌ها و نشریات. 2-مقررات دست‌وپاگیر را از سر راه کسب‌وکارها (مقررات‌زدایی). 3-قیمت‌گذاری دستوری را از روی کالاها و خدمات (آزادسازی)»
یک اقتصاددان دیگر نوشت: «آیا کمرنگ کردن چهار صفر از پول ملی در نمونه جدید اسکناس بانک مرکزی و‌کم‌کم حذف آن مشکل اقتصادی را حل می‌کند؟ اعداد نماد صوری هستند ولی ذخایر ارزی و درآمد ناخالص ملی هست که ارزش پول ملی را تعیین می‌کند. آیا تغییری در ذخایر ملی ایجاد شده است آیا درآمد ناخالص ملی و‌درآمد...»
یک کاربر که کارشناس اقتصاد هم هست، با اشاره به این طرح نوشت:« اجرای حذف چهار صفر از پول ملی نیازمند اصلاح سیاست‌ها‌ی فعلی نظام پولی و بانکی و حاکمیت #انضباط_پولی است و در غیر اینصورت و با ادامه روند کنونی، اگر تورم زا نباشد، کاهش تورم را به‌هیچ‌وجه به همراه نخواهد داشت.»
یک کاربر به اسم عسل نیز نوشت: « رئیس‌کل بانک مرکزی ایران: لایحه حذف چهار صفر از پول ملی به دولت تقدیم شد! نه یکی،
نه دوتا، نه سه تا، اونم چهارتا! مجددا با دخالت
دست و پاک کن سعی در ترمیم اقتصاد دارن. نه با منطق و سیاست و ریاضی و بر اساس واقعیت‌ها‌ی اقتصادی بین المللی! با یه دست و یه پاک کن.» با توجه به مجموع کنش‌های مردم در شبکه‌های اجتماعی دو موضوع خیلی به چشم می‌خورد، اول اینکه جامعه نسبت به این موضوع حساس است اما دولت به اندازه کافی به تبیین و توضیح در این زمینه نپرداخته است. دوم اینکه بسیاری از اقتصاددان‌ها‌ برخلاف سیاسیون با این طرح مخالف هستند دلیل آن را هم نبود مدیریت و توان اجرایی برای بعد از حذف صفر از پول ملی و همچنین عدم توانایی بهبود شرایط اقتصادی می‌دانند. دولت برای موفق بودن این طرح، هر چه سریعتر باید به اقناع
هر دوگروه بپردازد.