روزنامه وطن امروز
1397/12/09
آشتی!
گروه سیاسی: همانگونه که پیش‌بینی می‌شد محمدجواد ظریف به سر کارش بازگشت. صبح دیروز حسن روحانی با انتشار نامه‌ای خطاب به محمدجواد ظریف، مخالفت خود را با استعفای وزیر امور خارجه اعلام کرد و به او گفت به محل کارش بازگردد. دقایقی پس از انتشار این نامه، محمدجواد ظریف که در اینستاگرام خبر رفتنش را داده بود، این بار نیز در اینستاگرام خبر بازگشتش به وزارت امور خارجه را اعلام کرد. ظریف که در نامه استعفای خود خطاب به روحانی گفته بود از محل کارش تا محل دیدار روحانی و بشار اسد در پاستور فقط 5 دقیقه فاصله است و اینگونه نسبت به بی‌اعتباری‌اش نزد دفتر رئیس‌جمهور معترض شده بود، بلافاصله پس از انتشار نامه روحانی عازم کاخ سعدآباد در شمال تهران شد تا در مراسم استقبال از نخست‌وزیر ارمنستان شرکت کند و اینگونه ماجرای استعفای وزیر امور خارجه پایان یافت. استعفایی که تنها ساعاتی پس از انتشار عکس‌های حضور بشار اسد در تهران و دیدارهایش با رهبر انقلاب و رئیس‌جمهور اعلام شد تا هم این سفر مهم که نشانه پیروزی جریان مقاومت پس از 7 سال نبرد در جبهه سوریه بود، حاشیه‌دار شود و هم در روزهایی که وضعیت اقتصادی کشور رو به وخامت نهاده، ناهماهنگی در عرصه مدیریت اجرایی کشور به نمایش گذاشته شود.به گزارش «وطن‌‌امروز»، در حالی که این ناهماهنگی و بلبشوی مدیریتی در ماجراهایی مانند استعفای حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر سابق بهداشت نمودار شده بود، این بار استعفای ظریف نشان داد وضعیت هماهنگی مدیریتی در دولت حسن روحانی دچار یک بحران شده است و کابینه دوازدهم فاقد یک انسجام مدیریتی است. این فقدان انسجام و هماهنگی زمانی قابل تامل میشود که اکنون وضعیت اقتصادی در کشور دچار یک شرایط بغرنج شده است و به گفته کارشناسان، این حاشیه‌سازی‌ها در کابینه نیز می‌تواند روند سلب اعتماد افکار عمومی نسبت به دولت مستقر را تشدید کند و به نوعی بی‌اعتمادی تبدیل شود؛ موضوعی که هزینه‌های هنگفتی به کشور وارد کرده و می‌کند. در روزهایی که مردم به خاطر نبود تدابیر مدیریتی شاهد لجام‌گسیختگی در افزایش قیمت کالاها و به نوعی انفجار قیمت اقلام معیشتی هستند، حاشیه‌سازی‌هایی مانند استعفای ظریف، آن هم به خاطر عدم دعوت از او برای حضور در یک دیدار غیررسمی و غیردیپلماتیک، می‌تواند ناامیدی مردم از اتخاذ تدابیر دستگاه اجرایی نسبت به مدیریت وضعیت اقتصادی و معیشتی را منجر شود.
کما اینکه ماجرای استعفای ظریف به سرعت اثرات خود را در بازار سرمایه گذاشت و در همان ساعات اولیه اعلام استعفای وزیر امور خارجه شاخص کل بورس 2 هزار واحد سقوط کرد. در بازار ارز نیز برخی کارشناسان ابراز کردند انتشار خبر استعفای ظریف مانع تداوم روند کاهشی قیمت دلار به کانال 12 هزار تومان شد. در حالی که پس از چند روز روند افزایشی قیمت دلار و رسیدن قیمت آن به کانال 14 هزار تومان، از صبح دوشنبه روند‌ها نزولی شد، و حتی به 13 هزار و 400 تومان رسیده بود. کارشناسان از سقوط قیمت دلار به کانال 12 هزار تومان تا روز سه‌شنبه خبر می‌دادند اما انتشار خبر استعفای ظریف باعث شد روند کاهشی قیمت دلار متوقف شود و در پایان روز سه‌شنبه قیمت دلار در بازار به 13 هزار و600 تومان برسد.
به هر حال تبعات روانی اقدام ظریف شاید تا مدت‌ها در وضعیت اقتصادی و معیشتی قابل مشاهده باشد ولی اثر درازمدت این استعفا، برآورد عمومی از نبود انسجام در دولت مستقر است که می‌تواند هزینه‌های فراوانی به دنبال داشته باشد.
به هر حال پرده دیگری از حاشیه‌سازی‌های دولت دوازدهم به نمایش عمومی در آمد، آن هم با محوریت محمدجواد ظریف؛ کسی که به عنوان آشپز برجام در افکار عمومی لقب گرفته و نتیجه اقداماتش در مذاکرات هسته‌ای منجر به ایجاد وضعیت اقتصادی و معیشتی فعلی شده است. حالا افکار عمومی که یکی از سخت‌ترین روزهای اقتصادی خود را تجربه می‌کند، شاهد استعفای عامل مستقیم و نفر دوم در ایجاد وضعیت فعلی اقتصادی بودند، البته نه به خاطر پذیرش مسؤولیت شکست مذاکرات و ایجاد وضعیت فعلی و تبعات اقداماتش در مذاکرات هسته‌ای و هزینه‌های غیرقابل برآوردی که به کشور وارد کرده است، بلکه به خاطر یک اختلاف با رئیس دفتر رئیس‌جمهور و عدم دعوتش به یک دیدار غیردیپلماتیک! شاید این ماجرا بخوبی جایگاه مردم نزد بازیگران سناریوی استعفای ظریف را نشان دهد.
نعل وارونه!
صبح دیروز حوالی ساعت 10، نامه سرگشاده حسن روحانی به محمدجواد ظریف منتشر شد. نامه‌ای که روحانی در آن ضمن اعلام مخالفت با استعفای ظریف، از او خواست به محل کارش بازگردد.
متن نامه حسن روحانی خطاب به محمدجواد ظریف به این شرح است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
جناب آقای دکتر ظریف
وزیر محترم امور خارجه
سلام علیکم
نامه استعفای مورخ ششم اسفندماه 97 جنابعالی را دیدم. اهتمام جنابعالی به حفظ شأن و اعتبار وزارت امور خارجه و جایگاه شخص وزیر امور خارجه به عنوان بالاترین مقام مسؤول در اجرای سیاست خارجی کشور، قابل درک و مورد تایید اینجانب است.
وزارت امور خارجه عهده‌دار روابط خارجی و زمینه‌ساز تحقق امنیت و منافع ملی است. لذا همانطور که بارها دستور داده‌ام تمامی دستگاه‌ها، اعم از دولتی و یا حاکمیتی، باید در هماهنگی کامل با این وزارت، در زمینه روابط خارجی باشند.
از زحمات و تلاش‌های بی‌وقفه جنابعالی در دوران تصدی مسؤولیت سنگین وزارت امور خارجه، در دولت یازدهم و دوازدهم قدردانی می‌کنم و از آنجا که شما را به تعبیر مقام معظم رهبری «امین، غیور، شجاع و متدین» و در خط مقدم ایستادگی در برابر فشارهای همه‌جانبه آمریکا می‌دانم، پذیرش استعفای جنابعالی را برخلاف مصالح کشور می‌دانم و با آن موافقت نمی‌کنم. اینجانب نسبت به فشارهای وارده به دستگاه دیپلماسی کشور، دولت و حتی رئیس‌جمهور منتخب مردم به خوبی آگاهم. ما به عهدی که با خدا و ملت بسته‌ایم، تا پایان وفادار می‌مانیم و اطمینان دارم که به فضل الهی از این مرحله سخت عبور خواهیم کرد.
موفقیت‌های وزارت امور خارجه فقط طی ماه‌های اخیر در مقابله با توطئه‌های آمریکا در نیویورک، وین، بروکسل، لاهه، ورشو، مونیخ و ... و پیروزی‌های سیاسی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی قابل توجه بوده است. شادی و پایکوبی دشمنان قسم خورده این مردم همچون رژیم صهیونیستی، از استعفای جنابعالی بهترین گواه بر موفقیت «محمدجواد ظریف» و بزرگ‌ترین دلیل برای استمرار فعالیت شما در سمت «وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران» است. جنابعالی مورد اعتماد اینجانب و مجموعه نظام جمهوری اسلامی و بویژه مقام معظم رهبری هستید. شما با قوت، شجاعت و درایت به مسیر خود ادامه دهید که خداوند با بندگان صالح خود است.
حسن روحانی
رئیس جمهوری اسلامی ایران
روحانی با انتشار این نامه رسما زمینه‌ساز بازگشت ظریف به محل کارش در وزارت خارجه شد اما نکته قابل تامل این است که در متن نامه روحانی، او به گونه‌ای نوشته است که گویا استعفای ظریف به خاطر فشارهای خارج از دولت بوده است. او در این نامه نوشته است: «اینجانب نسبت به فشارهای وارده به دستگاه دیپلماسی کشور، دولت و حتی رئیس‌جمهور منتخب مردم بخوبی آگاهم. ما به عهدی که با خدا و ملت بسته‌ایم، تا پایان وفادار می‌مانیم و اطمینان دارم که به فضل الهی از این مرحله سخت عبور خواهیم کرد».
این بخش از نامه روحانی این ذهنیت را ایجاد می‌کند که دلیل استعفای ظریف، فشارهای بیرون از دولت به مجموعه وزارت امور خارجه بوده است، در حالی که در نامه استعفای ظریف، ماجرای عدم دعوت از او برای شرکت در مراسم دیدار روحانی و اسد، به عنوان دلیل استعفا ذکر شده است. در بخشی از نامه استعفای ظریف که به تایید سخنگوی وزارت امور خارجه رسیده، آمده است:
«جناب آقای رئیس جمهور!
اگر جنابعالی که در هر زمان که اراده می‌فرمایید بدون توجه به ملاقات‌های داخلی و خارجی و سخنرانی‌های عمومی، بنده (حقیر فدوی) را احضار می‌کنید، ذره‌ای برای اعتبار وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین‌المللی ارزش قائل بودید، می‌توانستید پس از ورود آقای بشار اسد (به فرض عدم اطلاع قبلی شما) به دفترتان دستور می‌دادید که بنده را بدون اعلام دلیل، احضار کنند و سپس از ملاقات عکس و فیلم تهیه می‌کردید.
فاصله دفتر من تا کاخ ریاست جمهوری 5 دقیقه است جناب رئیس جمهور».
به غیر از این اشاره صریح ظریف به دلیل استعفا، حامیان دولت نیز طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه در اظهارات و مطالب خود اذعان کردند اختلافات ظریف و محمود واعظی، رئیس دفتر روحانی عامل اصلی استعفای ظریف بوده است؛ موضوعی که بلبشوی مدیریتی در دولت را نشان می‌دهد و گویا آقای رئیس‌جمهور علاقه‌ای به پذیرش آن ندارد. ماجرای اختلاف ظریف و واعظی و نبود هماهنگی در دولت حتی مورد اشاره حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی نیز قرار گرفت و او بلافاصله در واکنش به استعفای ظریف، در توئیتر مطلبی منتشر کرد و تلویحا دلیل استعفای ظریف را ناهماهنگی دانست. این موضوع حتی مورد اشاره رسانه‌های اصلاح‌طلب حامی ظریف هم قرار گرفت. دیروز چهارشنبه روزنامه اعتماد، از رسانه‌های حامی دولت در یادداشتی نوشت: «این اتفاق فرصت مغتنمی است که مسؤولان امر کمی به خود بیایند و ویژگی‌های زمان و مکان را ملاحظه فرمایند. اگر در دفتر رئیس‌جمهور ناهماهنگی‌هایی اتفاق افتاده، دلیلش هرچه باشد بد و نگران‌کننده است. دفتر رئیس‌جمهور به نظر می‌رسد که متوجه موقعیت خطیر کنونی نیست. نه فقط در ارتباط با وزرا که کلا در برخورد با خبرها و اتفاقات مملکت، دفتر رئیس‌جمهور دچار ناهماهنگی، سستی و کرختی است. کسی خدمت و توانایی برادران و عزیزان نهاد را منکر نمی‌شود اما اظهرمن‌الشمس است که این توانایی و خدمات با وضعیت فوق‌العاده کشور همخوانی ندارد».
دوستان سلام!
به هر حال حسن روحانی دیروز با انتشار نامه‌ای، وزیر امور خارجه‌اش را به کابینه بازگرداند. وزیر امور خارجه نیز بلافاصله پس از انتشار نامه روحانی و اعلام مخالفت رئیس‌جمهور با استعفا، از طریق اینستاگرام بازگشتش به وزارت امور خارجه را اعلام کرد. ظریف در این پست اینستاگرامی نوشت:
«دوستان سلام؛
از محبت‌های سخاوتمندانه و حمایت‌های بی‌دریغ مردم عزیز و دلاور ایران، نخبگان ارجمند و مسؤولان محترم در طول دوران خدمتگزاری
- بویژه در 3 ساعت گذشته - بسیار سپاسگزارم.
عمری است که دل در گرو خدمت به این مرز و بوم و مردم بزرگ دارم و به عنوان خدمتگزاری کوچک هیچ دغدغه‌ای جز اعتلای سیاست خارجی و اعتبار وزارت امور خارجه به عنوان مسؤول پیشبرد سیاست خارجی و خط مقدم دفاع از منافع ملی و حقوق مردم شریف ایران در عرصه بین‌المللی نداشته‌ام. امیدوارم وزارت امور خارجه با همکاری و همدلی همگان و درایت، هدایت و نظارت مقام معظم رهبری و ریاست محترم جمهوری بتواند کلیه مسؤولیت‌های خود را در چارچوب قانون اساسی و قوانین کشور و سیاست‌های کلی با اقتدار و صلابت به انجام برساند».
ظریف این پست اینستاگرامی را منتشر کرد و بلافاصله در مراسم استقبال از نخست‌وزیر ارمنستان در کاخ سعدآباد، در کنار حسن روحانی و محمود واعظی مشاهده شد؛ آن هم با خنده‌ای بر لب!
بزرگواری حاج قاسم!
ظریف دیروز در مراسم استقبال از نخست‌وزیر ارمنستان با خنده‌ای بر لب مقابل دوربین عکاسان خبری قرار گرفت. با این حال اما رفتار غیرمسؤولانه او در انتخاب زمان اعلام استعفایش آن هم تنها چند ساعت پس از انتشار تصاویر حضور بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در ایران و دیدار با رهبر انقلاب و رئیس جمهور، نشان داد او دست‌کم - اگر ساده‌انگارانه نگاه شود- از فهم جایگاه وزیر امور خارجه و اثرات رفتار خود، آن هم در آن موقعیت مهم و اثرگذار عاجز است. پس از 7 سال جنگ با تروریست‌ها، بشار اسد به تهران آمد تا سفیر پیروزی مقاومت باشد. با این حال ظریف با استعفایش نگذاشت آنطور که باید و شاید اهمیت این سفر مهم و تاثیرگذار هم در داخل و هم در خارج از کشور مطرح شود. اگرچه پیام حضور بشار اسد در ایران آن هم در شرایط فعلی بسیار مهم بود و این سفر اثرات خود را در جبهه مقاومت در سوریه خواهد گذاشت، ولی رفتار سطح پایین ظریف باعث حاشیه‌دار شدن این سفر شد. حاج قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که قطعا بیشتر از دیگران از میزان هزینه‌سازی استعفای ظریف باخبر است، دیروز در اقدامی اخلاقی نسبت به استعفای ظریف واکنش نشان داد؛ واکنشی که باعث شد حتی حامیان سرسپرده دولت هم زبان به تحسین بزرگ‌منشی او بگشایند. بر اساس این گزارش، سردار سرلشکر قاسم سلیمانی در واکنش به ماجرای استعفای ظریف گفت: حتما آقای ظریف مسؤول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است و طی مدت مسؤولیت در وزارت امور خارجه کشورمان همواره مورد حمایت و تایید مقامات عالی‌رتبه نظام، بویژه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بوده و هستند. وی افزود: ایشان برای تامین منافع ملی کشور پیوسته اقدامات ارزشمندی را در سطوح گوناگون انجام داده و در مسیر مبارزه با دشمنان قسم‌خورده انقلاب اسلامی و ملت ایران نیز همراهی لازم را داشته‌اند. سرلشکر سلیمانی با اشاره به عدم حضور آقای دکتر ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان در ملاقات اخیر رئیس‌جمهور محترم کشور سوریه با رئیس‌جمهور محترم کشورمان نیز خاطرنشان کرد: در جریان سفر اخیر آقای بشار اسد به تهران و ملاقات وی با آقای دکتر روحانی رئیس‌جمهور محترم، برخی ناهماهنگی‌ها در نهاد ریاست جمهوری که مطرح هم شده، منجر به عدم حضور وزیر امورخارجه کشورمان در این ملاقات و متعاقبا گلایه‌مندی ایشان شده است. فرمانده نیروی قدس سپاه تاکید کرد: قرائن نشان می‌دهد هیچگونه تعمدی برای عدم حضور آقای دکتر ظریف در این ملاقات نبوده است و باید تاکید کنم ایشان به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مسؤول اصلی در حوزه سیاست خارجی کشور هستند. سرلشکر سلیمانی در پایان با اشاره به ذوق‌زدگی ضد انقلاب و دشمنان ملت ایران از این اتفاق گفت: این ذوق‌زدگی و سوار شدن بر موج اتفاقی که ناشی از سهل‌انگاری اداری است هیچ تاثیری بر اراده نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در پیشبرد اهداف و منافع ملی و نیز پیروزی درخشان جبهه مقاومت اسلامی نخواهد گذاشت و ملت باعظمت ما تحت زعامت و هدایت‌های مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای عزیز(مدظله العالی) مسیر آینده روشن و تمدن‌ساز انقلاب و صیانت از امنیت و منافع ملی خود را با وحدت و جدیت دنبال خواهد کرد. اظهارات سردار سلیمانی اگرچه به معنای نادیده گرفتن رفتار سطح پایین و غیر ملی ظریف در قبال سفر بشار اسد به ایران بود اما میزان پایبندی این قهرمان ملی به مبادی آداب و اخلاق اسلامی را نشان داد. این موضوع حتی ستایش اطرافیان دولت را نیز به همراه داشت. وکیلی، نماینده حامی دولت در مجلس شورای اسلامی دیروز درباره این واکنش سردار سلیمانی به ماجرای استعفای ظریف گفت: «به نظر من اقدام سردار سلیمانی بسیار مسؤولانه، کریمانه و جوانمردانه بود».
