روزنامه ابتکار
1397/12/15
محمدرضا ستاری دوراهی تحریم‌ها
تازه‌ترین نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران و کشورهای 1+4، امروز با حضور عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه و هلگا اشمیت دبیرکل سرویس اقدام خارجی اروپا در وین اتریش برگزار میشود. این کمیسیون در حالی برگزار میشود که از دو روز قبل کارشناسان دو طرف درخصوص لغو تحریم‌ها و نیز عملیاتی کردن تعهدات طرفین ذیل برجام به مذاکره پرداخته و مهم‌تر از همه امکان‌سنجی کانال مالی اینستکس را از سوی اروپایی‌ها بررسی کنند.از زمان خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌های ثانویه علیه ایران، شرکای برجام به خصوص سه کشور اروپایی ضمن حمایت از تداوم برجام، وعده ایجاد یک مکانسیم ویژه جهت بهره‌مندی ایران از مزایای توافق هسته‌ای را مورد تاکید قرار دادند. این امر پس از هشت ماه و در حالی که قرار بود در قالب مکانیسمی به نام spv همکاری و تعامل تمام شرکت‌های اروپایی با ایران را تحت پوشش قرار داده و به مانند سیستمی شبه بورس امکان تبادل کالایی میان ایران و اروپا را فراهم سازد، در نهایت به مکانیسمی به نام اینستکس رسید.
این مکانسیم در ابتدای کار سه کشور آلمان به عنوان رئیس، فرانسه به عنوان میزبان و انگلیس به عنوان حسابرس را شامل شده و به گفته بسیاری از کارشناسان در سطح بسیار محدودتری از spv راه‌اندازی شد.
این امر با گنجاندن دو شرط در بیانیه سه کشور اروپایی در هنگام اعلام رسمی اینستکس باعث شد تا گمانه‌زنی‌های زیادی درخصوص توانایی این مکانیسم برای دور زدن تحریم‌های آمریکا مطرح شود. در این بیانیه سه کشور اروپایی بر روی لفظی به نام تجارت مشروع با ایران تاکید کرده و در بند آخر تصریح شده بود که عملیاتی شدن آن منوط به پذیرش لوایح چهارگانه FATF از سوی تهران است؛ امری که با مخالفت و انتقاد زیادی در داخل کشور روبه‌رو شد و به موازات آن مقامات ایرانی ضمن تاکید بر اینکه اروپایی‌ها پس از 8 ماه نباید برای اجرایی کردن تعهدات خود شرط و شروط تعیین کنند، از پایان یافتن صبر ایران نیز سخن گفتند؛ به طوری که روز گذشته محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در پیامی توئیتری اعلام کرد: کاسه صبر ما در حال لبریز شدن است.
باتوجه به این شرایط چند سطح تحلیل درخصوص شرایط ایران و گره خوردن سیاست خارجی کشور به مسئله همکاری و تعامل با کشورهای خارجی با وجود تحریم‌های ایران وجود دارد. نخستین مسئله این است که هر چند اقدامات اروپایی‌ها محدود بوده و گفته میشود که آنها با پیش‌کشیدن مسائل موشکی و منطقه‌ای در حال شانه خالی کردن از بخشی از تعهدات خود هستند اما همزمان طبق نظر مقامات دیپلماسی کشور، گام اول برداشته شده است. از سوی دیگر، تحریم‌های آمریکا هر چند یکجانبه است، اما باتوجه به ماهیت مضاعف بودن آن، شرایطی را رقم زده که علاوه بر هراس شرکت‌ها و کشورهای خارجی برای همکاری مالی و تجاری با ایران، تمایل چندانی هم برای آنها ایجاد نمی‌کند زیرا حجم مراودات سیاسی و اقتصادی اروپا با آمریکا و حتی کشورهایی نظیر چین با ایالات متحده به حدی است که در شرایط انتخاب طبیعی، گرایش آنها را بین تهران و واشنگتن به طور کامل مشخص می‌کند.
سطح تحلیل بعدی این است که اکنون به موازات راه‌اندازی کانال مالی اینستکس میان ایران و اروپا و اینکه گفته میشود این کانال ابتدا اقلام محدودی مانند غذا و دارو را دربر خواهد گرفت، ما شاهد نوعی خزان زودرس در روابط میان ایران و اروپا هستیم. در این وضعیت دو حالت برای تصمیم‌گیران و سیاستگذاران کشورمان وجود دارد. نخست، زندگی در شرایط تحریم که اگر انتخاب و راهبرد بر این مبنا باشد، مبانی و ریل‌گذاری حرکت آن مشخص بوده و نیازی هم به ملزم کردن طرف مقابل برای انجام تعهدات به آن صورت احساس نمی‌شود.
حالت دوم خروج از بار تحریم‌ها و بازگشت به مدار عادی در روابط خارجی است. این مهم باتوجه به سطح تحولات و معادلات موجود آن در داخل و خارج از کشور، امری پیچیده و به عبارتی سهل و ممتنع است. سهل است به خاطر اینکه حرکت در مسیر آن یکبار تجربه شده و سازوکارش نیز هر چند متغیر اما مشخص است. ممتنع است به خاطر اینکه همانطور که ذکر شد، صحنه بازی داخلی و خارجی آن پیچیده رقم می‌خورد. در همین راستا است که می‌توان از میان نکات مختلف مندرج در این میدان، دو نکته را برجسته‌تر کرد. نخست اینکه سیاست علم ناممکن‌هاست و سیاست‌مدار زمانی به عنوان سیاست‌ورز لقب می‌گیرد که بتواند ناممکن‌ها را ممکن کرده و قفل را بگشاید. در غیر این صورت نه اینکه نامش سیاست‌مدار و سیاست‌ورز بلکه کارگزار خواهد بود. نکته دوم اینکه اگر از منظر سیستمی به صورت مسئله نگریسته شود، سیستم با عنوان مجموعه‌ای از عناصر که با یکدیگر همکاری انعطاف‌پذیر دارند تعریف میشود و در همین رابطه از یک سلول، تا یک حبه قند، بدن انسان و نظام سیاسی را ذیل سیستم می‌توان تعریف کرد.
یکی از مهم‌ترین خصوصیات این سیستم آن است که هنگامی که تحت فشار قرار می‌گیرد، رفتاری غیرعادی از خود بروز می‌دهد و به همین دلیل است که اصولاً هدف و ماهیت طراحی و اجرای تحریم‌ها از سوی ایالات متحده نیز رسیدن به این وضعیت است بنابراین در اینجا توجه به یک نکته ضروری می‌نماید؛ اینکه در شرایط فعلی هرچه زودتر امر واقعی با امر واقع از یکدیگر تفکیک شود و به ضرورت یکی از این دو راه، یعنی زندگی با تحریم یا خروج از تحریم انتخاب و در راستای تدوین استراتژی شود.
سایر اخبار این روزنامه
قصه تکراری انتقال پایتخت به کجا می‌رسد؟
پاهای سنگین «غول زیبا»
محمدرضا ستاری
دوراهی تحریم‌ها
«ابتکار» از استراتژی سکوت دولت در برابر حملات گزارش می‌دهد
محافظه‌کاری بلای جان دولت
کمبود کاغذ همچنان رسانه‌های مکتوب را به تعطیلی می‌کشاند
هیولای روزنامه‌خواری به‌نام «کاغذ»
آیا مالچ‌پاشی راهی برای مقابله با گرد و غبارهای ایران است؟
«ابتکار» از تصمیم مجلس برای افزایش حقوق 400 هزار تومانی کارمندان دولت بدون تدبیری برای بقیه جامعه گزارش می‌دهد
چرا نمایشگاه‌های بهاره در حق بازاریان و مصرف‌کنندگان ظلم می‌کنند؟
بوی بهار، عطر سود!
بهرام قاسمی سمت سخنگویی را ترک می‌کند
استقلال باخت، پرسپولیس متوقف شد
استقلال باخت، پرسپولیس متوقف شد
از سوی رئیس سازمان امور اجتماعی انجام شد
اعلام ۳۱ شهرستان کم‌برخوردار در کشور
سخنگوی شورای عالی اکران:
گزینه‌های اکران نوروزی مشخص شدند
غرب از ایران چه مى‌خواهد؟!
