پگاه آهنگرانی: ما چکاره‌ایم که اظهار نظر کنیم؟

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: «سلبریتی‌های متخصص در همه امور» این روز‌ها یکی از آفت‌های فضای مجازی محسوب می‌شوند؛ خیلی‌ها معتقدند که اظهار نظر‌های بازیگران صرفا به دلیل شهرت‌طلبی است و فرق نمی‌کند که این شهرت را از طریق قاب دوربین در جشنواره‌های مختلف کسب کنند یا اظهار نظر درباره موارد مختلف، هرجا که بتوانند ابراز وجود می‌کنند،سر و کله‌شان پیدا می‌شود. این موضوع در برخی از موارد هم، مشکلات و حواشی را به همراه داشته اما باعث نشده که بازیگران دست از اظهار نظر در خصوص موارد مختلف بردارند. اظهار نظر سلبریتی‌ها حتی در برخی از موارد از چارچوب خود خارج شده و شاهد بودیم که برخی از بازیگران اقدام به تجویز دارویی در شبکه‌های اجتماعی می‌کردند یا اینکه در برخی از موارد سواد خود را به رخ می‌کشیدند و از «فعالین معدنی» حمایت می‌کردند! با همه این اوصاف اما حالا بعد از مدت‌ها پگاه آهنگرانی که پیش از این درباره محکومیت او صحبت‌هایی شده بود، اعتراض خودش را نسبت به اظهارنظر هنرمندان نشان می‌دهد. او که این روزها در فضای مجازی فعالیتی ندارد و درباره چیزی هم اظهارنظر نمی‌کند در گفت‌‌و‌گو با برخی خبرگزاری‌ها گفته است:«ممکن است در یک دوره‌ای فعال بودم و کارهایی کردم و نمی‌گویم پشیمان هستم، اما کم تجربه‌تر بودم.»
>ما چکاره‌ایم؟
صحبت‌های این بازیگر شناخته شده در فضای مجازی با واکنش‌های زیادی همراه بود و خیلی‌ها حرف‌های او را تائید کرده بودند. این بازیگر شناخته شده عرصه سینما گفته بود:«سالیانی است که از کسی حمایت نکردم، حرفی هم نزدم و ترسی هم از چیزی نداشتم. اما به نظر من مردم اوردوز این هستند که بازیگران راجع به چیزی نظر بدهند. من به این نتیجه رسیدم که چرا اینگونه فکر می‌کنیم؟ ما بازیگران، چه کاره جامعه هستیم، چرا برتری نسبت به بقیه آدم‌ها داریم که راجع به همه چیز نظر بدهیم. می‌توانیم در حوزه تخصصی‌مان نظر بدهیم، اما اینکه اقتداری را احساس کنیم و از جایگاهی رهنمود به مردم بدهیم، به نظر من کار نمی‌کند و برعکس آن رهنمود کار می‌کند و وقتی مردم ناراضی می‌شوند، همه چیز را به گردن تو سلبریتی‌ که اظهار نظر کرده‌ای می‌اندازند.» او در ادامه تاکید کرده بود:«اگر نظر سلبریتی‌ها تاثیری هم داشته باشد، تاثیر واقعی نیست. کمپین فلان چیز را راه می‌اندازند و مردم می‌روند لایک می‌کنند و تا یک هفته درگیر کمپین هستند. اما چون مردم به صورت خودجوش و واقعی این نیاز را احساس نکردند که دنبال حرکت مد نظر چهره مشهور بروند، کمپین مد نظر خیلی زود فروکش می‌کند و تاثیر عمیقی نمی‌گذارد. من مدت‌هاست در فضای مجازی حضور ندارم و راجع به چیزی اظهار نظر نمی‌کنم، به خاطر اینکه ما چکاره‌ایم؟ خیلی وقت‌ها سعی می‌کنم راجع به چیزی حرف بزنم، اما خودم را کنترل می‌کنم. جایگاهی که فضای مجازی به بازیگر می‌دهد، چقدر این جایگاه را باور می‌کنیم، این جایگاه به شما می‌گوید من بازیگر اینقدر میلیون فالور دارم و حق دارم راجع به همه چیز نظر بدهم در صورتی که درست نیست.»
>موج‌هایی که سلبریتی‌ها به راه می‌اندازند


وقتی از اظهار نظر نکردن سلبریتی‌ها حرف می‌زنیم عده‌ای فکر می‌کنند که یک جریان هدفمند ضدسلبریتی‌ها وجود دارد که از اظهارنظر آن‌ها در رابطه با مسائل مختلف جلوگیری می‌کند؛ در صورتی که تجربه‌های گذشته ثابت کرده است، اظهارنظر سلبریتی‌ها در مواردی که تخصصی در آن ندارند می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد. مشهورترین و عینی ترین نمونه‌ای که در رابطه با آن می‌توان صحبت کرد اظهارنظرهای عجیب یک خانم بازیگر در رابطه با یک آمپول برای پیشگیری از اعتیاد بود. این بازیگر در کلیپی درباره آمپولی به نام نالوکسان حرف زده بود که می‌تواند از سوء‌مصرف موادمخدر جلوگیری کند. آمپولی که مردم می‌توانند بدون نسخه پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنند. بلافاصله پس از این ماجرا، بسیاری از کاربران توییتر به این ویدیو واکنش نشان دادند و از او خواستند که در این حوزه دخالت نکند. پیش از آن هم بارها دیده بودیم که هنرمندان به حمایت از یک جناح خاص سیاسی در زمان انتخابات مشغول می‌شوند و با شرکت در همایش‌های انتخاباتی برای کاندیدای موردنظر خود تبلیغ می‌کنند. همان زمان‌ها هم خیلی از کارشناسان به این رفتار سلبریتی‌ها واکنش نشان داده و مخالف آن بودند. اما واقعا چرا هنرمندان تا این حد علاقه دارند که در رابطه با موضوعاتی که تخصصی درباره آن ندارند، اظهارنظر کنند؟
>اگر شخصی بدون تخصص نسبت به سینما
اظهارنظر کند، سلبریتی‌ها چه می‌کنند؟
شادان کریمی جامعه شناس اجتماعی در گفت‌‌و‌گو با آفتاب یزد در این باره می‌گوید: «سلبریتی‌ها در همه جای دنیا جزو گروه مرجع برخی از مردم شناخته می‌شوند؛ اما در همه جای دنیا این طور نیست که درباره همه چیز اظهار نظر کنند! فرض بگیرید یک فرد به عنوان سلبریتی در جامعه‌ای شناخته شده است، مسلما این فرد درباره مسائلی که دانش آن را ندارد، صرفا به واسطه مشهور بودنش اظهار نظر نمی‌کند! به همین دلیل هم ما می‌بینیم که در بیشتر موارد خبرهای زرد درباره هنرمندان آن طرف آبی منتشر می‌شود. آرایش موها یا لباس‌های یک سلبریتی تنها چیزی است که در کشور‌های مختلف جوانان را به دنبال خود می‌کشد اما در کشور ما اوضاع از قرار دیگری است؛ سلبریتی‌ها و هنرمندان ما با بحث در مورد حوزه‌های غیرتخصصی‌شان در خیلی از موارد افکار عمومی را به بیراهه می‌برند؛ آن‌ها انقدر این کار را به صورت روتین انجام می‌دهند که حتی می‌بینیم در زمان انتخابات‌های مختلف از آن‌ها سوء استفاده ابزاری می‌شود و خودشان هم که انگار از این موضوع راضی هستند! این نمی‌شود که بگوییم زمانی که یک سلبریتی از ما خوب گفت حرفها و اظهارنظرش درست است اما وقتی که از ما بد گفت کارش اشتباه است و اصلا اجازه اظهارنظر ندارد! از دید کارشناسی موجی که سلبریتی‌ها راه می‌اندازند شاید چند وقتی مورد توجه قرار بگیرد اما بعد از آن توجه اذهان عمومی را از دست می‌دهد چرا که اعتماد اذهان عمومی را از دست داده است! سوال من این است وقتی یک شخص به واسطه فعالیت‌هایش دارای یک شان و جایگاه اجتماعی است چرا باید با دخالت در امور مختلف این شان و جایگاه و حتی اعتماد اجتماعی را از دست بدهد؟»
او در ادامه تاکید کرد:«اگر ما یاد بگیریم اظهارنظرهایمان بر مبنای تخصصمان باشد، دیگر نیاز به این نیست که کسی خفه شود! یا به او گفته شود تو حرف نزن! با توجه به اینکه سلبریتی‌های ما شنونده‌های زیادی دارند و گروه زیادی از مردم به این اشخاص استناد می‌کنند، و از آن جایی که سواد رسانه‌ای هم در کشور ما پایین است، یک سلبریتی باید بداند که وقتی می‌خواهد حرف بزند باید در چارچوبی حرف بزند که در وهله اول پایه پژوهشی و تحقیقاتی داشته باشد و کاملاً موثق باشد، این به آن معنا نیست که یک سلبریتی ماه‌ها تحقیق و پژوهش کند و بعد برود یک حرفی بزند، فقط کافی است در حوزه‌ای که علمش را دارد حرف بزند! ببینید اگر یک فرد که تحصیلات و علمی درباره سینما و هنر نداشته باشد درباره این موضوع اظهارنظر کند، خود همین سلبریتی‌های روشن فکر چه رفتاری با او می‌کنند! چطور این حق را برای خودشان قائلند که درباره همه چیز اظها نظر کنند؟ برای مثال آقای پرویز پرستویی اگر در زمینه مسائل سینما صحبت کند حرفش مستند است و از او پذیرفته می‌شود و کسی نمی‌تواند از او ایراد بگیرد یا مثلا اگر آقای شجریان در رابطه با موسیقی صحبت کند حرف ایشان مستند است اما و قتی این مسئله در مباحث آسیب‌های اجتماعی مطرح می‌شود و حساسیت‌‌ها را جلب می‌کند دیگر این بزرگواران حق اظهار نظر ندارند چون تخصصی در این موضوع ندارند، حتی طرح مسئله کردن هم کار این عزیزان نیست چون ناخودآگاه اذهان عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهند!»
او در ادامه تصریح کرد:«البته این به این معنا نیست که سلبریتی نباید دغدغه اجتماعی داشته باشد؛ دغدغه اجتماعی یک نکته است و اظهارنظرهایی که ممکن است در جامعه‌ای که در حال حاضر به شدت ملتهب است موج ایجاد کند، موضوع دیگری است که باید نسبت به آن دقت نظر بیشتری داشته باشند. وگرنه هر انسانی هم به لحاظ حقوق بشر و هم به لحاظ قانون اساسی آزاد است که نظرش را بیان کند. اما وقتی به یک فرد، تریبون اختصاص داده می‌شود و وقتی فرد متوجه می‌شود که دارای جایگاهی خاص است باید خیلی نسبت به اظهار نظرهای خودش حساسیت به خرج دهد. نه اینکه هر وقت ناراحت و ناراضی و عصبانی شد تریبونش را دست بگیرد و هر چه می‌خواهد بگوید و بعد از آن هم پشیمان شود! به نظر من این روند سلبریتی‌ها باید هر چه زودتر هدایت شود وگرنه ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد.»